| dbo:abstract
|
- Střední Asie je geograficky nejednoznačně definovaná oblast v Asii. (cs)
- L'Àsia Central és una de les regions geogràfiques menys clarament definides del món i el seu terme varia considerablement segons els criteris geogràfics, lingüístics, culturals o polítics que s'adoptin. Va emergir a l'escena internacional com a zona geoestratègica a partir de l'esfondrament de la Unió Soviètica (1991) i la configuració de cinc noves repúbliques independents. Alguns autors consideren que coincideix amb zones de la ruta de la Seda. Tanmateix, hi ha un consens general sobre algunes àrees geogràfiques definides que, sens dubte, hi pertanyen. És el cas de les actuals repúbliques independents del Kazakhstan, el Kirguizistan, el Tadjikistan, el Turkmenistan, l'Uzbekistan, Mongòlia i la Regió Autònoma de Xinjiang, pertanyent a la República Popular de la Xina. Hambly inclou la Regió Autònoma del Tibet i la Mongòlia Interior. També es considera part d'aquesta regió, per vincles geogràfics, històrics i culturals, la Regió Autònoma de Mongòlia Interior de la República Popular Xinesa, i entitats federals integrants de la Federació Russa: la República dels Calmucs, la República del Tatarstan, la República del Baixkortostan, la República de l'Altai, la República de Tuvà, la República de Buriàtia i part de la República de Sakhà. Aquesta delimitació té sentit en l'època actual, però en termes històrics és habitual estendre la denominació fins a abastar l'Afganistan, parts de l'Iran, el Pakistan, Sibèria, el Caixmir i el Tibet i les actuals repúbliques d'Armènia, l'Azerbaidjan i Geòrgia, encara que aquestes tres últimes també s'inclouen al Caucas. La UNESCO considera pertanyents a Àsia Central Kazakhstan, Uzbekistan, Turkmenistan, Tadjikistan, Kirguizistan, Afganistan, Mongolia, la Xina occidental i parts de Pakistan, Iran i l'Índia. La Unió Soviètica considerà Uzbekistan, Turkmenistan, Tadjikistan i Kirguizistan com a regió de l'Àsia Mitjana (Srédniaia Àzia), mentre que els russos hui en dia inclouen a l'Àsia Mitjana la República del Kazakhstan. Els països d'Àsia central (fronteres, capitals, etc.) tal com es representen avui en els mapes, són una fixació de l'imaginari soviètic dels anys 1920-30 i no van quedar delimitats totalment fins a l'any 1936. El nom de les noves repúbliques va quedar fixat a partir de l'ètnia majoritària dins de cada territori. Es pot constatar, però, que les noves entitats eren fràgils des d'un principi a causa del traçat de les fronteres, el repartiment de recursos i l'existència de minories ètniques importants en cada territori. Així, Samarcanda i Bukharà, de majoria tadjik, van ser atribuïdes a l'Uzbekistan i no a Tadjikistan. La vall de Ferganà, amb unitat geogràfica i històrica, fou fragmentada i repartida en tres repúbliques, etc. El risc de qüestionament de les fronteres no pot descartar-se completament, com demostren les tensions internes que apareixen periòdicament dins la zona. (ca)
- آسيا الوسطى هي منطقة تمتد في آسيا، من بحر قزوين في الغرب إلى الصين ومنغوليا في الشرق، ومن أفغانستان وإيران في الجنوب إلى روسيا في الشمال. تتكون المنطقة من جمهوريات الاتحاد السوفيتي والتي تتكون حالياً من أوزبكستان وتركمانستان وكازاخستان وطاجكستان وقيرغيزستان. يُشار إليها أيضًا بالعامية باسم «الستانات» حيث أن جميع البلدان التي تعتبر عمومًا داخل المنطقة لها أسماء تنتهي بالكلمة الفارسية «-ستان»، والتي تعني «أرض». بالرغم من أن تعريف هذه المنطقة موجود، إلا أنه لا يوجد تعريف متفق يقبل عالمياً لوصف هذه المنطقة. مع أن تحديد حدود المنطقة بشكل دقيق لم يحسم، تشترك المنطقة في الكثير من الخصائص العامة الهامة. أحدها أن آسيا الوسطى كانت من الناحية التاريخية مترابطة بشكل وثيق. ونتيجة لذلك كانت منطقة تقاطع الطرق لحركة الناس، والسلع، والأفكار بين أوروبا، والشرق الأوسط، وجنوب آسيا، وشرق آسيا على طول أحد فروع طريق الحرير. وتعرف أحياناً باسم «آسيا الداخلية»، فهي تقع ضمن مجال القارة الأورآسيوية الأوسع. وفي مرحلة ما قبل الإسلامية وأوائل العصور الإسلامية، أصبحت آسيا الوسطى الموطن لالكازاخ، الأوزبك، والتتار، التركمان، القيرغيز والأويغور. وحلت اللغات التركية محل اللغات الإيرانية التي كانت منتشرة في المنطقة. ومنذ منتصف القرن التاسع عشر وحتى نهاية القرن العشرين تقريبًا، كانت معظم آسيا الوسطى جزءًا من الإمبراطورية الروسية ثم الاتحاد السوفيتي فيما بعد، والمنطقة موطنًا لحوالي 7 ملايين من أصل روسي و 500000 أوكراني. (ar)
- Zentralasien oder Mittelasien ist eine zusammenfassende Bezeichnung für die Großregion im Zentrum des Kontinentes Asien. Im Laufe der letzten Jahrzehnte haben sich die Vorstellungen, welche Länder dazugehören sollen, immer wieder geändert. (de)
- Κεντρική Ασία χαρακτηρίζεται η περιοχή του γεωγραφικού πυρήνα της Ασιατικής ηπείρου και εκτείνεται από την Κασπία Θάλασσα στα δυτικά μέχρι την Κίνα στα ανατολικά και από το Αφγανιστάν στο νότο μέχρι τη Ρωσία στο βορρά. (el)
- Centra Azio aŭ Mez-Azio estas interna parto de Azio, kiu inkluzivas teritoriojn de iamaj sovetaj respublikoj: Uzbekio, Kirgizio, Taĝikio kaj Turkmenio. Al Centra Azio ofte apartenas ankaŭ sudaj partoj de Kazaĥio, sude de Aralo-Irtiŝa akvodivida linio. Granda parto de la teritorio estas okupita de dezertoj Karakumo kaj Kizilkumo, ĉirkaŭita sude kaj oriente per altaj montaroj: Kopetdago, Pamiro kaj Alajo. Tra la Centra Azio fluas riveroj Amudarjo kaj Sirdarjo. Ĉi tie troviĝas Arala Maro (fakte lago!) kaj lago . Pli norde plataĵoj kaj ebenaĵoj formas du altzonojn: unuan, kun alteco 500-1500 m - Gobio, Alaŝano, Ordos, Ĝungara kaj ebenaĵoj; kaj la duan, kun alteco 4000-4500 m - , dividitaj per altaj montoĉenoj de Tjan-Ŝano, Kunluno, , Karakorumo ka. Klimato estas kontinenta, kun sedimentoj en ebenaĵo 50-200 mm jare kaj en montoj - 500-1000 mm. Plejofte la teritorioj estas okupitaj de dezertoj, stepoj kaj duondezertoj. (eo)
- Central Asia is a region of Asia that stretches from the Caspian Sea in the west to western China and Mongolia in the east, and from Afghanistan and Iran in the south to Russia in the north. It includes the former Soviet republics of Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan, and Uzbekistan, which are colloquially referred to as the "-stans" as the countries all have names ending with the Persian suffix "-stan", meaning "land of". Current geographical location of Central Asia was formerly part of the historic Turkistan also known as Turan. In the pre-Islamic and early Islamic eras (c. 1000 and earlier) Central Asia was inhabited predominantly by Iranian peoples, populated by Eastern Iranian-speaking Bactrians, Sogdians, Chorasmians and the semi-nomadic Scythians and Dahae. After expansion by Turkic peoples, Central Asia also became the homeland for the Kazakhs, Uzbeks, Tatars, Turkmen, Kyrgyz, and Uyghurs; Turkic languages largely replaced the Iranian languages spoken in the area, with the exception of Tajikistan and areas where Tajik is spoken. Central Asia was historically closely tied to the Silk Road trade routes, acting as a crossroads for the movement of people, goods, and ideas between Europe and the Far East. From the mid-19th century until almost the end of the 20th century, Central Asia was colonised by the Russians, and incorporated into the Russian Empire, and later the Soviet Union, which led to Russians and other Slavs emigrating into the area. Modern-day Central Asia is home to a large population of European settlers, who mostly live in Kazakhstan; 7 million Russians, 500,000 Ukrainians, and about 170,000 Germans. Stalinist-era forced deportation policies also mean that over 300,000 Koreans live there. Central Asia (2019) has a population of about 72 million people, in five countries: Kazakhstan (pop. 19 million), Kyrgyzstan (7 million), Tajikistan (10 million), Turkmenistan (6 million), and Uzbekistan (35 million). (en)
- Erdialdeko Asia Asiako erdialdean dauden estatuak batzen dituen eskualdea da. Ez dago definizio zehatzik bere azalera adierazteko, baina esan dezake Kazakhstan, Kirgizistan, Tadjikistan, Turkmenistan, Uzbekistan, Mongolia eta Txinako Xinjiang barruan dituela. Batzuetan Txinako Barne Mongolia eta Errusiako Kalmukia, Tartaristan, Bashkortostan, Altai, Tuva eta Buriatia errepublika osoak eta Sakhako Errepublikaren zati bat Erdialdeko Asian ere daudela esan da. Historikoki Afganistan, Irango zenbait eskualde, Pakistan, Siberia, Kaxmir, Tibet, Armenia, Azerbaijan eta Georgia ere definizioan sartu dira. (eu)
- L'Asie centrale est une sous-région du continent asiatique qui s'étend de la mer Caspienne à l'ouest à la Mongolie à l'est, et de la Russie au nord à l'Iran et l'Afghanistan au sud. Elle regroupe de plus cinq anciennes républiques soviétiques : l'Ouzbékistan, le Kazakhstan, le Kirghizistan, le Tadjikistan et le Turkménistan, ainsi que certaines parties de l'ouest et du nord de la Chine continentale. (fr)
- Asia Central es una de las veintidós subregiones en que la ONU divide el mundo. Está compuesta por cinco paísesː Kazajistán, Kirguistán, Tayikistán, Turkmenistán y Uzbekistán. Sus mayores ciudades son Taskent (Uzbekistán), Almatý (Kazajistán), Asjabad (Turkmenistán), Dusambé (Tayikistán) y Biskek (Kirguistán). Limita al norte con Asia del Norte, al este con Asia Oriental, al sur con Asia del Sur y al oeste y noroeste con la parte europea de Rusia. Con 74.321.042 hab. en 2013 es la segunda región menos poblada —por delante de Asia del Norte—; con 4 millones de km², la menos extensa; y con 18,55 hab./km², la segunda menos densamente poblada, nuevamente por delante de Asia del Norte. Esta parte de Asia se ha caracterizado históricamente por sus pueblos nómadas y por la Ruta de la Seda. Como resultado, ha sido la vía por la que se han movido personas, bienes e ideas entre Europa, Oriente Medio, Asia del Sur y Asia Oriental. Hay varias definiciones de Asia Central. Actualmente, se sigue la definición de la subregión de la ONU, que la compone de cinco repúblicas ex-soviéticas: Kazajistán, Kirguistán, Tayikistán, Turkmenistán y Uzbekistán. En ocasiones, por razones étnicas, se incluyen a Mongolia, Afganistán, Gilgit-Baltistán, el noreste de Irán, el noroeste de India y el oeste de China. En ocasiones se amplia aún más para acoger otras partes de China como Qinghai, Tíbet, Gansu y Mongolia Interior, así como el sur de Siberia. Dado que las cinco repúblicas ex-soviéticas terminan con el sufijo "-stán" (que en persa significa "lugar de"), a la región se le llama coloquialmente como los Stans. Previo al nacimiento de Mahoma y durante la Edad Media,estaba poblada por pueblos iranios que incluía a sogdianos y corasmios sedentarios y a escitas y alanos seminómadas. La población sedentaria desempeñaba un importante papel en la historia de la zona; los tayikos, pastunes, pamiris y otros pueblos iranios siguen presentes en la zona. Sin embargo, tras la expansión de los pueblos túrquicos, se convirtió también en la patria de los uzbekos, kazajos, kirguís y uigures, de forma que en ocasiones Asia Central recibe el nombre de Turquestán. (es)
- Asia Tengah adalah sebuah kawasan yang terkurung daratan di Benua Asia. Banyak arti yang berbeda dalam komposisi wilayah yang sebenarnya. (in)
- 중앙아시아는 아시아의 핵심 지역 중 하나로, 서쪽으로 카스피해부터 동쪽으로는 중화인민공화국까지, 북쪽으로는 러시아부터 남쪽으로는 아프가니스탄에 이르는 지역이다. 스탄이 붙는 여러 국가들이 이곳에 산재해 있는데, 스탄은 페르시아어로 "~의 땅"이라는 의미를 지니고 있다. 중앙아시아는 넓은 범위로 보았을 때 유라시아 대륙의 일부로 포함된다. 현대적 의미에서 중앙아시아는 옛 소련의 5개 공화국을 지칭하고 있다. 카자흐스탄, 키르기스스탄, 타지키스탄, 투르크메니스탄, 우즈베키스탄이 중앙아시아에 포함되는 국가로 인구는 2013년에서 2014년 사이의 기준으로 약 6,600만 명이다. 인구가 3110만 명인 아프가니스탄도 중앙아시아에 가끔 포함된다. 이는 지정학적 범주에서 본 중앙아시아로 유네스코에서 정의한 중앙아시아의 범위는 이보다 훨씬 넓은 지역을 포함한다. 중앙아시아의 정확한 범위에 대해서는 다양한 정의가 존재하는데 어느 것이 분명한 것인지는 일반적으로 받아들여지고 있지 않다. 경계에 대한 명확한 범위가 없음에도 이 지역은 전반적으로 유사한 특성을 실질적으로 가지고 있다. 하나를 예로 들자면 중앙아시아 사람들은 비단길과 유목민의 역사와 밀접한 관련을 맺고 있다. 중앙아시아는 유럽과 아시아 대륙 사이에서 사람, 물자, 그리고 문화의 이동로 역할을 해왔다. (ko)
- Azja Środkowa (także Azja Centralna, Środkowy Wschód) – region wyróżniany w geografii historycznej i politycznej. Zasięg Azji Środkowej wyznacza się w oparciu o kryteria antropogeograficzne, przede wszystkim według granic państw regionu. Zgodnie z przeważającym obecnie nazewnictwem Azja Środkowa to zespół państw pomiędzy Rosją na zachodzie oraz północy, Chińską Republiką Ludową na wschodzie oraz Afganistanem i Iranem na południu. Tak rozumiana Azja Środkowa obejmuje pięć państw – dawnych republik związkowych ZSRR: Kazachstan, Uzbekistan, Turkmenistan, Kirgistan i Tadżykistan (zwane „stanami” z racji obecności w nazwach perskiego sufiksu „-stan” znaczącego „kraj”). Region Azji Środkowej w tym znaczeniu ma powierzchnię 4 mln km² i zamieszkiwany jest przez około 65 mln ludzi (2012). W czasach ZSRR terminem „Azja Środkowa” (Средняя Азия – Sriedniaja Azija) określano jedynie Uzbekistan, Turkmenię, Kirgizję i Tadżykistan. Był to jeden wspólny obszar gospodarczy. Ze względu na cechy geograficzne Kazachstanu, republika ta nie była wliczana – stąd też w czasach sowieckich używano określenia „Azja Środkowa i Kazachstan”. W 1992 roku prezydent Kazachstanu Nursułtan Nazarbajew na szczycie państw Azji Środkowej zgłosił propozycję rezygnacji z definicji terminu „Azji Środkowej i Kazachstanu” na rzecz pojęcia „Azja Centralna” (Центральная Азия), obejmującego wszystkie postsowieckie republiki w regionie. Propozycja przyjęła się i tak też dziś powszechnie funkcjonuje, choćby w mediach. Definicja Azji Centralnej wypracowana przez UNESCO w History of Civilizations of Central Asia wyznacza dużo szersze granice regionu Azji Centralnej, zaliczając do niego Mongolię, Tybet, północno-wschodni Iran (prowincje Golestan, Chorasan Północny i Chorasan-e Razawi), Afganistan, Pakistan (prowincje Chajber Pasztunchwa, Pendżab, Azad Dżammu i Kaszmir), Indie (stan Pendżab oraz regiony Kaszmir i Ladakh), środkowo-wschodnią Rosję na południe od linii borealnych lasów iglastych (tajgi) oraz pięć wspominanych już wcześniej republik poradzieckich. Taką definicję Azji Centralnej podaje także Collins Dictionary. Alternatywną metodą jest określenie regionu w oparciu o pochodzenie etniczne, byłyby więc to w szczególności obszary zamieszkane przez ludy wschodnio-turkijskie, wschodnio-irańskie i mongolskie. Wówczas region Azji Centralnej zawierałby: pięć wspomnianych byłych republik poradzieckich, turkijskie regiony południowej Syberii, Mongolię, chińskie regiony autonomiczne Sinciang i Mongolia Wewnętrzna oraz północną część Afganistanu, tzw. Afgański Turkiestan. Region tak pojmowany, choć nie religijnie, etnicznie i językowo, ale kulturowo jest ze sobą spójny, na co wpływ miała wspólna historia cywilizacji ludów Wielkiego Stepu oraz położenie na Jedwabnym Szlaku oraz Wielkim Szlaku Herbacianym. Azja Środkowa, obejmująca Kirgistan, Kazachstan, Uzbekistan, Tadżykistan i Turkmenistan, geopolitycznie odpowiada obszarowi tzw. Heartlandu (w wąskim znaczeniu terminu). Azja Centralna to region o bardzo zróżnicowanym ukształtowaniu geograficznym obejmującym wysokie góry (Tienszan), rozległe pustynie (Kara-kum, Kyzył-kum, Takla Makan i Gobi) i trawiaste stepy. Większość obszaru nie nadaje się pod uprawę, między innymi ze względu na obecność wspomnianych już pustyń jak i niedoboru wody. Do najważniejszych rzek należy zaliczyć Amu-darię, Syr-darię, Hari Rod i Murgab. Ponadto na obszarze tym położone są trzy jeziora: Aralskie, Bałchasz, a także Morze Kaspijskie. Dominuje klimat suchy, stepowy, z niewielką ilością opadów i dużymi wahaniami temperatur. Występuje tu kilka stref biogeograficznych od pustyń, żyznych stepów i lasów liściastych poprzez alpejskie łąki aż po tundrę. Bioróżnorodność regionu charakteryzuje się wysokim stopniem endemizmu: w niektórych obszarach, aż do 18-20% roślin stanowią gatunki bardzo rzadkie. Występuje tu około 7000 gatunków roślin kwiatowych, 900 gatunków kręgowców i 20 000 bezkręgowców. Wiele z nich wymienionych jest w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Światowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN), (pl)
- Centraal-Azië is de regio van Azië die zich uitstrekt vanaf de Kaspische Zee in het westen tot Centraal-China in het oosten en van het zuiden van Rusland in het noorden tot het noorden van Pakistan in het zuiden. Het wordt soms ook wel aangeduid als Midden-Azië of Binnen-Azië en bevindt zich grofweg in het midden van het supercontinent Eurazië. Hoewel er verschillende definities bestaan over de exacte samenstelling van de regio is er geen enkele definitie die universeel wordt erkend. Ondanks deze onzekerheid bij het afgrenzen, bevat de regio een aantal belangrijke algemene kenmerken. Een hiervan is dat Centraal-Azië van oudsher nauw verbonden is geweest met de nomadische volkeren die er leefden en met de zijderoute. Als resultaat hiervan heeft het gediend als een kruispunt voor de uitwisseling van mensen, goederen en ideeën tussen Europa, West-Azië en Oost-Azië. Centraal-Azië komt grotendeels overeen met Turkestan. In de moderne context bestaat Centraal-Azië uit de vijf voormalige Sovjetrepublieken Kazachstan, Kirgizië, Oezbekistan, Tadzjikistan en Turkmenistan. De landen Afghanistan en Mongolië worden ook vaak tot Centraal-Azië gerekend, evenals de westelijke Chinese provincies Binnen-Mongolië, Xinjiang (Oost-Turkestan), Qinghai en Tibet. Definities van het gebied lopen uiteen. Een van deze definities is:
* de regio van Iraans Azerbeidzjan en de Turks-Islamitische regio's van zuidelijk Rusland in het westen tot Noord-Afghanistan, zuidelijk Siberië, Tibet en Mongolië in het oosten. (nl)
- L'Asia centrale è una regione interna dell'Asia, che convenzionalmente va dalla sponda asiatica del mar Caspio alla Cina nord-occidentale. Conosciuta dai romani con il nome di Transoxiana e chiamata attualmente anche Turkestan Occidentale, la regione comprende cinque Stati, un tempo facenti parte dell'Unione Sovietica e indipendenti dal 1991, di cultura e lingua turca, ad eccezione del Tagikistan, di lingua e cultura persiana. Parte della popolazione pratica ancora oggi il nomadismo e la religione più diffusa è l'islam sunnita. L'area è caratterizzata da una variegata realtà etnica, geografica e culturale dovuta al susseguirsi di invasioni, migrazioni, stanziamenti di tribù, formazione di città stato e vasti imperi: in tempi e geografie diverse la regione venne dominata da Ciro il Grande, dall'impero macedone di Alessandro Magno, conquistata dalle orde mongole di Gengis Khan e dalla di Tamerlano, per poi passare infine al dominio russo e sovietico. Posta al crocevia dell'antica Via della Seta, l'Asia centrale è stata nei secoli attraversata da mercanti, artisti, scienziati e intellettuali che ne fecero una regione culturalmente ricca e stimolante, una grandezza che si può ancora percepire nelle storiche città di Samarcanda, Khiva e Bukhara. Recentemente la regione è oggetto di un grande piano strategico di sviluppo cinese, chiamato Nuova Via della Seta, che mira ad implementare e a creare infrastrutture di trasporto e logistica che colleghino Asia, Europa e Africa. (it)
- 中央アジア（ちゅうおうアジア、英語: Central Asia）は、ユーラシア大陸またアジア中央部の内陸地域である。18世紀から19世紀にかけては一般にトルキスタンを指したが、現在でも使用される。トルキスタンとは「テュルクの土地」を意味し、テュルク（突厥他）系民族が居住しており、と東トルキスタンの東西に分割している。 西トルキスタンには、旧ソ連諸国のうちカザフスタン、キルギス、タジキスタン、トルクメニスタン、ウズベキスタンの5か国が含まれる（以下、中央アジア5か国と記す）。 東トルキスタンは清に併合されて新疆省となり、中華人民共和国のもと、1955年以降新疆ウイグル自治区となっている。中国領トルキスタン、ウイグリスタンともいう。 広義には、「アジアの中央部」を意味し、東西トルキスタンのほか、カザフステップ、ジュンガル盆地、チベット、モンゴル高原、アフガニスタン北部、イラン東部、南ロシア草原を含む。UNESCOはトルキスタン以外にも、モンゴル地域、チベット地域、アフガニスタン、イラン北東部、パキスタン北部、インド北部、ロシアのシベリア南部などを中央アジア概念の中に含めている。 「中央ユーラシア」も参照 (ja)
- A Ásia Central é uma região que compreende as estepes, montanhas e desertos entre o leste do mar Cáspio e o centro-oeste da China, entre o norte do Irão e Afeganistão, e o sul da Sibéria, porém nunca houve uma demarcação oficial da área. As mudanças constantes de clima na região forçaram grandes movimentos migratórios de seus habitantes, o que trouxe tribos indo-europeias e hunos para o oeste, arianos e turcos para o norte, entre outros. A Ásia Central raras vezes esteve unificada sob um governo central. Tal fato ocorreu durante o período de dominação mongol no século XIII. (pt)
- Centralasien är en geografisk region i centrala Asien. Den består främst av fem länder som tidigare var sovjetrepubliker. Dessutom inräknas i regel västra Mongoliet och nordvästra Kina (motsvarande Xinjiang). Även vidare definitioner existerar, där bland annat Afghanistan och Tibet kan ingå. (sv)
- Центра́льная А́зия — обширный, не имеющий выхода к океану регион Азии. По мнению Британники, в которой нет различения понятий «Средняя Азия» и «Центральная Азия» и оба понятия трактуются как «Central Asia», регион включает в себя Казахстан, Киргизию, Узбекистан, Туркмению и Таджикистан. По определению ЮНЕСКО, регион включает Монголию, северо-западный Китай (Синьцзян, Тибет, Внутреннюю Монголию, Цинхай, запад Сычуани и север Ганьсу), а также районы азиатской России южнее таёжной зоны, Афганистан, северо-западную часть Индии, северную часть Пакистана, северо-восточную часть Ирана. Впервые выделил Центральную Азию в качестве отдельного региона мира географ Александр Гумбольдт (1834). Центральная Азия исторически ассоциировалась с населяющими её просторы кочевыми народами и Великим шёлковым путём. Центральная Азия выступала как регион, где сходились люди, товары и идеи с разных концов Евразийского континента — Европы, Ближнего Востока, Южной и Восточной Азии. В Средние века вплоть до монгольского завоевания Центральная Азия переживала экономический и культурный расцвет. Кушанская империя и государство Хорезмшахов были самыми богатыми государствами своего времени. Позднее империя Тамерлана правила Ближним Востоком, югом современной России и Делийским султанатом. (ru)
- 中亚（英語：Central Asia；俄語：Средняя Азия / Центральная Азия），即亚洲中部，在地理上是指西至里海，东到中国新疆，南到阿富汗，北到俄罗斯的广大区域。而根据长期占据这片区域大部分领土的前苏联官方定义，中亚仅指其五个加盟共和国：哈萨克、吉尔吉斯、塔吉克、土库曼、乌兹别克。 苏联解体后，中亚成了亚洲中部现已独立的五个前苏联加盟共和国——哈萨克（1878万人）、吉尔吉斯（652万人）、塔吉克（954万人）、土库曼（603万人）、乌兹别克（3347万人）以及阿富汗等国的总称。虽然关于中亚的定义没有得到全世界范围的认可，但这一地区有着一些显著特征。例如，在历史上，中亚地区的主要居民属于游牧民族，而这块区域也是丝绸之路的重要组成部分。因为这个原因，这一区域成了东亚、西亚、南亚、和北亚各个民族、各种宗教以及各种思想的交汇之地；到了近现代，西欧殖民者和美苏争霸又在此区域兴起各种霸权争夺，产生了古老与现代的思想交汇。 中亚最早的民族已经不可考，因为缺少文字和聚落的遗存物，许多零星遗迹也无法得到有效断代与确认。自公元前2世纪起，从塔克拉玛干绿洲越过葱岭西迁而来的大月氏人征服了本地民族大夏人，逐渐融合成了新的民族。月氏人与西亚两河流域的安息人长期在此地区共存，而版图此消彼长。此时中亚的主要民族或政权有原本的大夏、大宛，西迁来的大月氏以及更偏北方的乌孙。由于缺乏历史样本，现在已经很难知道当时这些民族的具体人种，但根据中国史书记载，除了乌孙明显具有高加索人種特征外，本地的土著民族“深目多髯”，即眼窝较深、胡须较多，并没有任何肤色、瞳色、发色的明显差异；而月氏人与敦煌、祁连山南部的羌人同族，应当属于黄种人。 到了公元1~3世纪，大月氏五个翕候部族的一支贵霜翕候攻灭其他四部，取代大月氏建立新的政权。贵霜帝国强盛时期南臣、身毒，西却安息，建立了南到印度洋、东到葱岭、西到里海沿岸的大帝国。此时中国史书中关于人种的相关记载没有出现特别的变化，仍然是”深目、多髯“类似的特征。 到了公元5~6世纪，随着北亚草原民族丁零、柔然、敕勒等，逐步沿蒙古高原外围西迁、南迁，与中亚地区的民族发生了更多的交流。此时期本地的各民族特征缺乏史料记载，中国史书没有额外的描写；然而西方史学界将此阶段称为突厥化，并认为直到“突厥化”早期以及9世纪伊斯兰化之前，中亚地区的主要居民是”操伊朗语支各语言的、属于白种人的东伊朗人（即中国史书中说的粟特人以及希腊文献中的斯基特人）”、这种观点与本地区长期存在的民族成分不符，在史学上与中亚地区临近的中国记载相冲突，也缺乏可信的实证。 总之，从6世纪后期，随着唐朝对突厥汗国的军事行动和对中亚地区的羁縻统治，突厥民族和文化在中亚产生了较大的影响，逐渐彼此融合。随着公元840年唐朝与吐蕃战争失利，阿拉伯人的祖先建立的大食和藏族人的祖先建立的吐蕃政权在此地区展开争夺，直到12世纪辽被金和宋攻灭以后，耶律大石率领2万部众迁徙到这里，建立了强大而短暂的西辽，直到13世纪被蒙古汗国击溃。13世纪开始，和突厥民族一样来自蒙古草原的蒙古人西征中亚，由于两次外交努力的失败，蒙古军队在花剌子模（今天的乌兹别克和土库曼）对当地成年男性進行了报复性屠殺。蒙古汗国对中亚的西征以及察合台汗国和金帐汗国在中亚的建立，直接导致现代中亚人的有30%左右来自蒙古，8%左右来自于汉代时期的西域（今新疆）或8世纪左右的吐蕃，以及2%左右来自于东亚基因群（大概来自唐代安西都护府的汉人官僚和士兵） (zh)
- Центра́льна А́зія — великий регіон Азії, який не має виходу до моря. Попри певну невизначеність його кордонів, виділяються загальні характеристики даного регіону — Центральна Азія історично завжди асоціювалася з кочовими народами та Великим шовковим шляхом. Центральна Азія завжди була місцем, де сходилися люди, товари та ідеї з різних кінців Євразійського континенту — Європи, Близького Сходу, Південної та Східної Азії. Уперше виділив Центральну Азію як окремий регіон світу географ Александер фон Гумбольдт (1843). У загальній історії Центральної Азії, підготовленій ЮНЕСКО, визначення регіону ґрунтується на його кліматичних особливостях, і сам регіон включає Монголію, Західний Китай, Пенджаб, північну Індію та північний Пакистан, північно-східний Іран, Афганістан, райони азійської Росії південніше тайгової зони та п'ять колишніх радянських середньоазійських республік. Існує й інший метод визначення кордонів Центральної Азії — виходячи з етнічного складу населення (за основу беруться райони, де мешкають східно-тюркські народи, монголи та тибетці). Сюди входять Сіньцзян, тюркомовні регіони , п'ять колишніх радянських республік (хоча Таджикистан населений іраномовними народами) і афганський Туркестан. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Střední Asie je geograficky nejednoznačně definovaná oblast v Asii. (cs)
- Zentralasien oder Mittelasien ist eine zusammenfassende Bezeichnung für die Großregion im Zentrum des Kontinentes Asien. Im Laufe der letzten Jahrzehnte haben sich die Vorstellungen, welche Länder dazugehören sollen, immer wieder geändert. (de)
- Κεντρική Ασία χαρακτηρίζεται η περιοχή του γεωγραφικού πυρήνα της Ασιατικής ηπείρου και εκτείνεται από την Κασπία Θάλασσα στα δυτικά μέχρι την Κίνα στα ανατολικά και από το Αφγανιστάν στο νότο μέχρι τη Ρωσία στο βορρά. (el)
- L'Asie centrale est une sous-région du continent asiatique qui s'étend de la mer Caspienne à l'ouest à la Mongolie à l'est, et de la Russie au nord à l'Iran et l'Afghanistan au sud. Elle regroupe de plus cinq anciennes républiques soviétiques : l'Ouzbékistan, le Kazakhstan, le Kirghizistan, le Tadjikistan et le Turkménistan, ainsi que certaines parties de l'ouest et du nord de la Chine continentale. (fr)
- Asia Tengah adalah sebuah kawasan yang terkurung daratan di Benua Asia. Banyak arti yang berbeda dalam komposisi wilayah yang sebenarnya. (in)
- 中央アジア（ちゅうおうアジア、英語: Central Asia）は、ユーラシア大陸またアジア中央部の内陸地域である。18世紀から19世紀にかけては一般にトルキスタンを指したが、現在でも使用される。トルキスタンとは「テュルクの土地」を意味し、テュルク（突厥他）系民族が居住しており、と東トルキスタンの東西に分割している。 西トルキスタンには、旧ソ連諸国のうちカザフスタン、キルギス、タジキスタン、トルクメニスタン、ウズベキスタンの5か国が含まれる（以下、中央アジア5か国と記す）。 東トルキスタンは清に併合されて新疆省となり、中華人民共和国のもと、1955年以降新疆ウイグル自治区となっている。中国領トルキスタン、ウイグリスタンともいう。 広義には、「アジアの中央部」を意味し、東西トルキスタンのほか、カザフステップ、ジュンガル盆地、チベット、モンゴル高原、アフガニスタン北部、イラン東部、南ロシア草原を含む。UNESCOはトルキスタン以外にも、モンゴル地域、チベット地域、アフガニスタン、イラン北東部、パキスタン北部、インド北部、ロシアのシベリア南部などを中央アジア概念の中に含めている。 「中央ユーラシア」も参照 (ja)
- A Ásia Central é uma região que compreende as estepes, montanhas e desertos entre o leste do mar Cáspio e o centro-oeste da China, entre o norte do Irão e Afeganistão, e o sul da Sibéria, porém nunca houve uma demarcação oficial da área. As mudanças constantes de clima na região forçaram grandes movimentos migratórios de seus habitantes, o que trouxe tribos indo-europeias e hunos para o oeste, arianos e turcos para o norte, entre outros. A Ásia Central raras vezes esteve unificada sob um governo central. Tal fato ocorreu durante o período de dominação mongol no século XIII. (pt)
- Centralasien är en geografisk region i centrala Asien. Den består främst av fem länder som tidigare var sovjetrepubliker. Dessutom inräknas i regel västra Mongoliet och nordvästra Kina (motsvarande Xinjiang). Även vidare definitioner existerar, där bland annat Afghanistan och Tibet kan ingå. (sv)
- آسيا الوسطى هي منطقة تمتد في آسيا، من بحر قزوين في الغرب إلى الصين ومنغوليا في الشرق، ومن أفغانستان وإيران في الجنوب إلى روسيا في الشمال. تتكون المنطقة من جمهوريات الاتحاد السوفيتي والتي تتكون حالياً من أوزبكستان وتركمانستان وكازاخستان وطاجكستان وقيرغيزستان. وفي مرحلة ما قبل الإسلامية وأوائل العصور الإسلامية، أصبحت آسيا الوسطى الموطن لالكازاخ، الأوزبك، والتتار، التركمان، القيرغيز والأويغور. وحلت اللغات التركية محل اللغات الإيرانية التي كانت منتشرة في المنطقة. (ar)
- L'Àsia Central és una de les regions geogràfiques menys clarament definides del món i el seu terme varia considerablement segons els criteris geogràfics, lingüístics, culturals o polítics que s'adoptin. Va emergir a l'escena internacional com a zona geoestratègica a partir de l'esfondrament de la Unió Soviètica (1991) i la configuració de cinc noves repúbliques independents. Alguns autors consideren que coincideix amb zones de la ruta de la Seda. (ca)
- Central Asia is a region of Asia that stretches from the Caspian Sea in the west to western China and Mongolia in the east, and from Afghanistan and Iran in the south to Russia in the north. It includes the former Soviet republics of Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan, and Uzbekistan, which are colloquially referred to as the "-stans" as the countries all have names ending with the Persian suffix "-stan", meaning "land of". Current geographical location of Central Asia was formerly part of the historic Turkistan also known as Turan. (en)
- Centra Azio aŭ Mez-Azio estas interna parto de Azio, kiu inkluzivas teritoriojn de iamaj sovetaj respublikoj: Uzbekio, Kirgizio, Taĝikio kaj Turkmenio. Al Centra Azio ofte apartenas ankaŭ sudaj partoj de Kazaĥio, sude de Aralo-Irtiŝa akvodivida linio. Granda parto de la teritorio estas okupita de dezertoj Karakumo kaj Kizilkumo, ĉirkaŭita sude kaj oriente per altaj montaroj: Kopetdago, Pamiro kaj Alajo. Tra la Centra Azio fluas riveroj Amudarjo kaj Sirdarjo. Ĉi tie troviĝas Arala Maro (fakte lago!) kaj lago . Pli norde plataĵoj kaj ebenaĵoj formas du altzonojn: unuan, kun alteco 500-1500 m - Gobio, Alaŝano, Ordos, Ĝungara kaj ebenaĵoj; kaj la duan, kun alteco 4000-4500 m - , dividitaj per altaj montoĉenoj de Tjan-Ŝano, Kunluno, , Karakorumo ka. Klimato estas kontinenta, kun sedimentoj en (eo)
- Asia Central es una de las veintidós subregiones en que la ONU divide el mundo. Está compuesta por cinco paísesː Kazajistán, Kirguistán, Tayikistán, Turkmenistán y Uzbekistán. Sus mayores ciudades son Taskent (Uzbekistán), Almatý (Kazajistán), Asjabad (Turkmenistán), Dusambé (Tayikistán) y Biskek (Kirguistán). Esta parte de Asia se ha caracterizado históricamente por sus pueblos nómadas y por la Ruta de la Seda. Como resultado, ha sido la vía por la que se han movido personas, bienes e ideas entre Europa, Oriente Medio, Asia del Sur y Asia Oriental. (es)
- Erdialdeko Asia Asiako erdialdean dauden estatuak batzen dituen eskualdea da. Ez dago definizio zehatzik bere azalera adierazteko, baina esan dezake Kazakhstan, Kirgizistan, Tadjikistan, Turkmenistan, Uzbekistan, Mongolia eta Txinako Xinjiang barruan dituela. (eu)
- L'Asia centrale è una regione interna dell'Asia, che convenzionalmente va dalla sponda asiatica del mar Caspio alla Cina nord-occidentale. Conosciuta dai romani con il nome di Transoxiana e chiamata attualmente anche Turkestan Occidentale, la regione comprende cinque Stati, un tempo facenti parte dell'Unione Sovietica e indipendenti dal 1991, di cultura e lingua turca, ad eccezione del Tagikistan, di lingua e cultura persiana. Parte della popolazione pratica ancora oggi il nomadismo e la religione più diffusa è l'islam sunnita. (it)
- 중앙아시아는 아시아의 핵심 지역 중 하나로, 서쪽으로 카스피해부터 동쪽으로는 중화인민공화국까지, 북쪽으로는 러시아부터 남쪽으로는 아프가니스탄에 이르는 지역이다. 스탄이 붙는 여러 국가들이 이곳에 산재해 있는데, 스탄은 페르시아어로 "~의 땅"이라는 의미를 지니고 있다. 중앙아시아는 넓은 범위로 보았을 때 유라시아 대륙의 일부로 포함된다. 현대적 의미에서 중앙아시아는 옛 소련의 5개 공화국을 지칭하고 있다. 카자흐스탄, 키르기스스탄, 타지키스탄, 투르크메니스탄, 우즈베키스탄이 중앙아시아에 포함되는 국가로 인구는 2013년에서 2014년 사이의 기준으로 약 6,600만 명이다. 인구가 3110만 명인 아프가니스탄도 중앙아시아에 가끔 포함된다. 이는 지정학적 범주에서 본 중앙아시아로 유네스코에서 정의한 중앙아시아의 범위는 이보다 훨씬 넓은 지역을 포함한다. (ko)
- Centraal-Azië is de regio van Azië die zich uitstrekt vanaf de Kaspische Zee in het westen tot Centraal-China in het oosten en van het zuiden van Rusland in het noorden tot het noorden van Pakistan in het zuiden. Het wordt soms ook wel aangeduid als Midden-Azië of Binnen-Azië en bevindt zich grofweg in het midden van het supercontinent Eurazië. Hoewel er verschillende definities bestaan over de exacte samenstelling van de regio is er geen enkele definitie die universeel wordt erkend. Ondanks deze onzekerheid bij het afgrenzen, bevat de regio een aantal belangrijke algemene kenmerken. Een hiervan is dat Centraal-Azië van oudsher nauw verbonden is geweest met de nomadische volkeren die er leefden en met de zijderoute. Als resultaat hiervan heeft het gediend als een kruispunt voor de uitwisse (nl)
- Центра́льная А́зия — обширный, не имеющий выхода к океану регион Азии. По мнению Британники, в которой нет различения понятий «Средняя Азия» и «Центральная Азия» и оба понятия трактуются как «Central Asia», регион включает в себя Казахстан, Киргизию, Узбекистан, Туркмению и Таджикистан. По определению ЮНЕСКО, регион включает Монголию, северо-западный Китай (Синьцзян, Тибет, Внутреннюю Монголию, Цинхай, запад Сычуани и север Ганьсу), а также районы азиатской России южнее таёжной зоны, Афганистан, северо-западную часть Индии, северную часть Пакистана, северо-восточную часть Ирана. (ru)
- Azja Środkowa (także Azja Centralna, Środkowy Wschód) – region wyróżniany w geografii historycznej i politycznej. Zasięg Azji Środkowej wyznacza się w oparciu o kryteria antropogeograficzne, przede wszystkim według granic państw regionu. Zgodnie z przeważającym obecnie nazewnictwem Azja Środkowa to zespół państw pomiędzy Rosją na zachodzie oraz północy, Chińską Republiką Ludową na wschodzie oraz Afganistanem i Iranem na południu. Tak rozumiana Azja Środkowa obejmuje pięć państw – dawnych republik związkowych ZSRR: Kazachstan, Uzbekistan, Turkmenistan, Kirgistan i Tadżykistan (zwane „stanami” z racji obecności w nazwach perskiego sufiksu „-stan” znaczącego „kraj”). Region Azji Środkowej w tym znaczeniu ma powierzchnię 4 mln km² i zamieszkiwany jest przez około 65 mln ludzi (2012). (pl)
- Центра́льна А́зія — великий регіон Азії, який не має виходу до моря. Попри певну невизначеність його кордонів, виділяються загальні характеристики даного регіону — Центральна Азія історично завжди асоціювалася з кочовими народами та Великим шовковим шляхом. Центральна Азія завжди була місцем, де сходилися люди, товари та ідеї з різних кінців Євразійського континенту — Європи, Близького Сходу, Південної та Східної Азії. Уперше виділив Центральну Азію як окремий регіон світу географ Александер фон Гумбольдт (1843). (uk)
- 中亚（英語：Central Asia；俄語：Средняя Азия / Центральная Азия），即亚洲中部，在地理上是指西至里海，东到中国新疆，南到阿富汗，北到俄罗斯的广大区域。而根据长期占据这片区域大部分领土的前苏联官方定义，中亚仅指其五个加盟共和国：哈萨克、吉尔吉斯、塔吉克、土库曼、乌兹别克。 苏联解体后，中亚成了亚洲中部现已独立的五个前苏联加盟共和国——哈萨克（1878万人）、吉尔吉斯（652万人）、塔吉克（954万人）、土库曼（603万人）、乌兹别克（3347万人）以及阿富汗等国的总称。虽然关于中亚的定义没有得到全世界范围的认可，但这一地区有着一些显著特征。例如，在历史上，中亚地区的主要居民属于游牧民族，而这块区域也是丝绸之路的重要组成部分。因为这个原因，这一区域成了东亚、西亚、南亚、和北亚各个民族、各种宗教以及各种思想的交汇之地；到了近现代，西欧殖民者和美苏争霸又在此区域兴起各种霸权争夺，产生了古老与现代的思想交汇。 到了公元1~3世纪，大月氏五个翕候部族的一支贵霜翕候攻灭其他四部，取代大月氏建立新的政权。贵霜帝国强盛时期南臣、身毒，西却安息，建立了南到印度洋、东到葱岭、西到里海沿岸的大帝国。此时中国史书中关于人种的相关记载没有出现特别的变化，仍然是”深目、多髯“类似的特征。 (zh)
|
