| dbo:abstract
|
- El carboni 14 (símbol 14C), també dit radiocarboni, és un isòtop radioactiu del carboni, amb un nucli format per 6 protons i 8 neutrons.. Els altres isòtops de carboni serien el 12, 13 i, el ja esmentat, 14. La seva presència als materials orgànics s'ha utilitzat com a base per al mètode de datació per radiocarboni que s'utilitza en arqueologia, geologia i hidrogeologia. El carboni 14 apareix de manera natural amb una abundància d'un 0.0000000001% del carboni atmosfèric. El seu període de semidesintegració és de 5730±40 anys, i es desintegra transformant-se en .L'activitat estàndard del radiocarboni és de 14 desintegracions per minut (dpm) per gram de carboni (aproximadament 230 mBq/g). El carboni-14 es produeix a les altes capes de la troposfera i de l'estratosfera.Quan els raigs còsmics entren a l'atmosfera experimenten diverses transformacions que inclouen la producció de neutrons els quals reaccionen com segueix: n + 14N → 14C + ¹H Tot i que el radiocarboni es produeix majoritàriament en l'alta atmosfera, es distribueix per tota l'atmosfera i reacciona amb l'oxigen per a formar diòxid de carboni radioactiu el qual es dissol en l'aigua (també en el gel) i penetra en els oceans. El carboni 14 va ser descobert el 27 de febrer de 1940 per Martin Kamen i Sam Ruben a Berkeley. La tècnica de datació per radiocarboni va ser desenvolupada l'any 1949 per Willard Libby i col·legues a la Universitat de Chicago. (ca)
- Uhlík-14 (14C) je radioaktivní izotop uhlíku, jeho poločas přeměny je 5730 roků. Jeho přítomnosti v živých organismech se využívá k radiokarbonové metodě datování. Izotop obsahuje 6 protonů a 8 neutronů. Byl objeven 27. 2. 1940 Martinem Kamenem a Samem Rubenem na University of California Radiation Laboratory v Berkeley v Kalifornii. V atmosféře vzniká reakcí kosmického záření s dusíkem: 14N + n → 14C + p (cs)
- الكربون-14( 14C ) هو نظير مشع للكربون تحتوي نواته على 6 بروتونات و 8 نيوترونات . وهو يوجد طبيعيا في المواد العضوية كالأشجار والأخشاب القديمة ويستخدم في تعيين عمر العينات القديمة والآثار التي قد يبلغ عمرها 10.000 عام أو أكثر . وقد استخدمه العالم الفيزيائي ويلارد ليبي وزملاؤه عام 1949 لتعيين عمر أثار قديمة وعينات جيولوجية. اكتشف الكربون-14 عام 1940 توجد من الكربون ثلاثة نظائر طبيعيا علي الأرض : 99 % منها كربون-12 و 1 % كربون-13 و قليل جدا جدا من الكربون-14 ، أي نحو 1 /ترليون (0.0000000001%) في الهواء . ويبلغ عمر النصف للكربون-14 5,730±40سنة، حيث يتحلل إشعاعيا إلى النيتروجين-14 عن طريق تحلل بيتا. ومصدر وجود الكربون-14 في جو الأرض هو الأشعة الكونية التي تتفاعل مع النيتروجين في الجو وتنتجه فكان وجوده في الماضي ثابتا. ولكن تداخل في نسبة الكربون-14 في الجو خلال التجارب النووية بين 1955 - 1980 كربون-14 ناتج من تلك التجارب ولا بد من أخذها في الحسبان عند تعيين عمر العينات . ولا تختلف الخواص الكيميائية للنظائر المشعة المختلفة للكربون. ولذلك نستعين بها في دراسة التفاعلات الكيميائية العضوية حيث نستبدل بعض ذرات الكربون الطبيعي فيه بذرات الكربون-14 المشع، وبذلك تستطيع تتبع انتقال الكربون في بنية المركبات العضوية. (ar)
- Ο Άνθρακας-14 είναι ένα ραδιοϊσότοπο του άνθρακα το οποίο χρησιμοποιείται για την μέτρηση της ηλικίας διάφορων οργανισμών. (el)
- Karbono 14 estas izotopo de karbono. Ĝi ne estas stabila, sed havas duoniĝtempon de ĉirkaŭ 5730±40 jaroj. Pro du faktoj per ĉi tiu izotopo eblas radiokarbona datado, kiu iĝis grava en arkeologio kaj historio:
* Vivantaj organismoj daŭre interŝanĝas siajn karbon-atomojn kun la ĉirkaŭa atmosfero kaj tiel havas konstantan kaj konatan proprocion inter atomoj de karbono 14 kaj karbono 12 (la ordinara karbono);
* La duoniĝtempo estas klare supera al homa vivtempo, sed ene de historiaj temposkaloj. Pro tiuj faktoj eblas kun sufiĉa precizeco mezuri, kiom da tempo pasis post la morto de iu trovita organismo. Tio povas esti ankaŭ parto de organismo, ekzemple tonditaj haroj de iu besto, uzitaj kiel vestaĵoj. Tiun mezur-metodon en 1949 evoluigis , kiu en 1960 ricevis la Nobel-Premion pri Kemio. La menciita duoniĝtempo de 5730±40 jaroj estas la nun konata mezurvaloro. Libby kaj liaj unuaj disĉiploj uzis la tiam konatan valoron de 5568±30 jaroj. Por klare distingi inter diversbazaj mezuroj oni distingas inter la valoroj de Libby kaj "de Kembriĝo". Post la malkovro de Libby oni diversrilate plifajnigis la metodon. Oni trovis periodajn variojn de la atmosfera enhavo je karbono 14 kaj efikojn de industriiĝo kaj nukleaj armiloj. (eo)
- Carbon-14, C-14, 14C or radiocarbon, is a radioactive isotope of carbon with an atomic nucleus containing 6 protons and 8 neutrons. Its presence in organic materials is the basis of the radiocarbon dating method pioneered by Willard Libby and colleagues (1949) to date archaeological, geological and hydrogeological samples. Carbon-14 was discovered on February 27, 1940, by Martin Kamen and Sam Ruben at the University of California Radiation Laboratory in Berkeley, California. Its existence had been suggested by Franz Kurie in 1934. There are three naturally occurring isotopes of carbon on Earth: carbon-12 (12C), which makes up 99% of all carbon on Earth; carbon-13 (13C), which makes up 1%; and carbon-14 (14C), which occurs in trace amounts, making up about 1 or 1.5 atoms per 1012 atoms of carbon in the atmosphere. Carbon-12 and carbon-13 are both stable, while carbon-14 is unstable and has a half-life of 5,730 ± 40 years. Carbon-14 decays into nitrogen-14 (14N) through beta decay. A gram of carbon containing 1 atom of carbon-14 per 1012 atoms will emit ~0.2 beta particles per second. The primary natural source of carbon-14 on Earth is cosmic ray action on nitrogen in the atmosphere, and it is therefore a cosmogenic nuclide. However, open-air nuclear testing between 1955 and 1980 contributed to this pool. The different isotopes of carbon do not differ appreciably in their chemical properties. This resemblance is used in chemical and biological research, in a technique called carbon labeling: carbon-14 atoms can be used to replace nonradioactive carbon, in order to trace chemical and biochemical reactions involving carbon atoms from any given organic compound. (en)
- Karbono-14, 14C edo erradiokarbonoa karbonoaren isotopo erradioaktibo bat da. Nukleoan 6 protoi eta 8 neutroi ditu Sam Rubenek eta aurkitu zuten 1940an. karbono-14aren semidesintegrazio periodoaren lehenengo kalkulua Willard Libbyk egin zuen (5568 urte); geroko neurketek 5730 urteko balioa eman zuten. Izaki bizidun guztietan agertzen denez gero, karbono-14 isotopoa dataziorako erabiltzen da. (eu)
- El carbono-14, 14C o radiocarbono, es un isótopo radiactivo del carbono, descubierto el 27 de febrero de 1940 por Martin Kamen y . Su núcleo contiene 6 protones y 8 neutrones y se desintegra produciendo radiación beta. Willard Libby determinó un valor para el periodo de semidesintegración o semivida de este isótopo de 5568 años. Determinaciones posteriores en Cambridge produjeron un valor de 5730 años. Debido a su presencia en todos los materiales orgánicos, el carbono-14 se emplea en la datación de especímenes orgánicos. (es)
- Le carbone 14, noté 14C, est l'isotope du carbone dont le nombre de masse est égal à 14 (c'est un isobare de la forme la plus commune de l'azote) : son noyau atomique compte 6 protons et 8 neutrons avec un spin 0+ pour une masse atomique de 14,003 241 99 g/mol. Il est caractérisé par un excès de masse de 3 019,89 keV et une énergie de liaison nucléaire par nucléon de 7 520 keV. Le carbone 14 a longtemps été le seul radioisotope du carbone à avoir des applications. Pour cette raison, il était appelé radiocarbone. Un gramme de carbone 14 pur présente une activité de 164,9 GBq. L'unique mode de désintégration est l'émission d'une particule β de 156 keV en se transmutant en azote 14N ; avec une période radioactive de 5 730 ± 40 ans, selon la réaction : 146C ⟶ 147N + e− + νe. Sur Terre, le carbone 14 est formé lors de l'absorption de neutrons par des atomes d'azote de la stratosphère et des couches hautes de la troposphère et l’expulsion d'un proton (et d'un électron) : 147N + 10n ⟶ 11p + 146C, que l'on résume en : 14N (n, p) 14C. Les neutrons proviennent de la collision des rayons cosmiques avec les noyaux d'atomes de l'atmosphère, principalement l'azote[réf. souhaitée]. (fr)
- Is éard atá i gceist leis an radacarbón ná an t-iseatóp radaighníomhach de chuid an charbóin atá ar fáil sa dúlra, nó 14C. Is é 12C an t-iseatóp is coitianta atá ag an gcarbón, agus sé phrótón is sé neodrón - nó dhá núicléón déag ar fad - sa núicléas aige, agus is iseatóp cobhsaí, neamh-radaighníomhach é. An radacarbón, áfach, tá dhá neodrón níos mó aige, agus is dual dó an cineál meath radaighníomhach teacht air a dtugtar béite-mheath air. Go bunúsach, iompaíonn ceann de na neodróin i núicléas an radacarbóin go prótón, ionas go gcruthaítear 14-N, iseatóp de chuid na nítrigine nach bhfuil radaighníomhach ar aon nós. Cruthaítear radacarbón go nádúrtha thuas san atmaisféar faoi thionchar na radaíochta cosmaí. Sin í an fhoinse a sholáthraíonn adaimh nua radacarbóin de réir mar a thagann meath ar na seanchinn. Tá leathré an radacarbóin chomh gearr is nach é, ach . Is é sin, caithfidh an radaíocht chosmach núicléis nua radacarbóin a sholáthar, nó tháinig meath radaighníomhach cheana féin ar an oiread radacarbóin a bhí ann san am a foirmíodh an Domhan agus an grianchóras. Is í an leathré atá ag an radacarbón ná timpeall ar 5700 bliain. Baintear úsáid as an radacarbón sa (carbóntréimhsiú). Bíonn céatadán an radacarbóin i gcarbón na n-organach beo sách do-athraithe, agus iad ag idirghníomhú leis an gcarbón ina dtimpeallacht. I ndiaidh bhás an orgánaigh, áfach, tagann laghdú ar an gcéatadán seo agus an radacarbón ag meath. Mar sin, is féidir breithiúnas a thabhairt ar aois na n-iarsmaí bitheolaíocha tríd an radaighníomhacht a fhanann iontu a thomhas. Ba iad na ceimiceoirí Sam Ruben, Meiriceánach, agus Martin Kamen, Ceanadach, a d'aithin an radacarbón mar iseatóp ar leith an chéad uair, thiar i Saotharlann Radaíochta Berkeley, ar cuid í d'Ollscoil California, ar an 27ú Feabhra, 1940. (ga)
- Karbon-14, 14C, atau radiokarbon, adalah isotop radioaktif karbon dengan inti yang mengandung 6 proton dan 8 neutron. Keberadaannya dalam bahan organik adalah dasar dari metode penanggalan radiokarbon untuk memperkirakan umur pada sampel-sampel arkeologi, geologi, dan hidrogeologi. Karbon-14 ditemukan pada tanggal 27 Februari 1940 oleh dan dari Laboratorium Radiasi Universitas California, Berkeley, meskipun keberadaannya telah diduga sebelumnya oleh pada tahun 1934. Terdapat tiga macam isotop karbon yang terjadi secara alami di Bumi: 99% merupakan karbon-12, 1% merupakan , sedangkan karbon-14 terdapat dalam jumlah yang sangat sedikit, misalnya sejumlah 1 bagian-per triliun (0,0000000001%) dari karbon yang ada di atmosfer. Waktu paruh karbon-14 adalah 5.730 ± 40 tahun. Ia meluruh menjadi nitrogen-14 melalui peluruhan beta. Aktivitas standar radiokarbon modern adalah sekitar 14 disintegrasi per menit (dpm) per gram karbon. Massa atom karbon-14 adalah sekitar 14,003241 sma. Isotop-isotop karbon yang berbeda tidak memiliki perbedaan yang besar dalam sifat-sifat kimianya. Ini digunakan dalam riset kimia, yaitu dalam teknik yang disebut : beberapa atom karbon-12 dari senyawa tertentu digantikan dengan atom-atom dari karbon-14 (atau beberapa atom dari ) dengan tujuan agar dapat memantaunya di sepanjang terjadinya reaksi-reaksi kimia yang terjadi pada senyawa tersebut. (in)
- Il carbonio-14, 14C (o radiocarbonio) è un isotopo radioattivo del carbonio avente 6 protoni e 8 neutroni.Il carbonio-14 fu scoperto il 27 febbraio 1940 da Martin Kamen e Sam Ruben al laboratorio radiologico dell'Università della California a Berkeley, ma la sua esistenza era già stata ipotizzata da nel 1934. (it)
- 炭素14（たんそ14、Carbon-14、14C）は、炭素の放射性同位体。 (ja)
- 탄소-14(14C)는 탄소의 방사성 동위 원소이다. 1934년에 안개 상자의 실험 결과를 설명하기 위하여, 탄소-14가 존재 할 것이라는 가설을 세웠다. 이후 1936년에 탄소-14를 관찰하였고 1940년에 화학적 성질과 반감기가 밝혀 졌다., 6개의 양성자와 8개의 중성자, 6개의 전자로 구성되어 있다. 대기중 존재하는 탄소 99%가 탄소-12, 1%가 탄소-13으로 존재하는데, 전체 탄소 중 1조분의 1만이 이 동위원소의 형태로 존재한다. 현 시기 탄소 비율은 14C/C = 1.2 x 10−12이다. (ko)
- Węgiel-14 (symbol: 14C) – promieniotwórczy izotop węgla, odkryty 27 lutego 1940 roku przez Martina Kamena i Sama Rubena. Jądro atomowe 14C zawiera 6 protonów i 8 neutronów. Powstaje w górnych warstwach troposfery i w stratosferze w wyniku pochłonięcia neutronu przez jądro atomu azotu 14N. Neutrony te powstają w wyniku oddziaływania promieniowania kosmicznego (składającego się głównie z protonów) z jądrami atomowymi pierwiastków obecnych w atmosferze. Reakcja powstawania nuklidu węgla-14: n + 147N → 146C + 11H Powstały węgiel pierwiastkowy jest utleniany do dwutlenku węgla, który wchodzi poprzez fotosyntezę do organicznego obiegu węgla w przyrodzie. Jego radioaktywność sprawia, że jego udział w tkankach w momencie ich powstawania jest największy, a z czasem maleje. Węgiel-14 ulega rozpadowi beta minus tworząc niepromieniotwórczy azot 14N, antyneutrino oraz elektron. Maksymalna energia elektronów (cząstek beta) emitowanych w tym rozpadzie wynosi 156,5 keV. rozpad przebiega zgodnie z równaniem: 146C → 147N + e− + νe Czas połowicznego rozpadu wynosi 5730 ±40 lat. Zawartość izotopu 14C w pozostałościach zawierających węgiel jest używana do szacowania wieku przedmiotów metodą datowania radiowęglowego. Jego naturalny udział względem pozostałych izotopów węgla to ok. 1 ppt (0,0000000001%). (pl)
- Koolstof-14 of 14C (soms aangeduid als C14, hoewel onjuist) is een instabiele radioactieve isotoop van koolstof, een niet-metaal. Koolstof-14 vervalt door bètaverval naar stikstof-14, een stabiele isotoop. De isotoop komt, naast 12C en 13C, ook in de natuur voor. De abundantie is echter zeer laag: ongeveer 0,000 000 000 1 % (een tienmiljardste procent) van alle koolstofatomen is koolstof-14. Koolstof-14 werd ontdekt op 27 februari 1940 door en in het Radiation Laboratory van de Universiteit van Californië - Berkeley. (nl)
- O carbono-14, C14 ou radiocarbono é um isótopo radioativo natural do elemento carbono, recebendo esta numeração porque apresenta número de massa 14 (6 prótons e 8 nêutrons). Este isótopo apresenta dois nêutrons a mais no seu núcleo que o isótopo estável carbono-12. Entre os cinco isótopos instáveis do carbono, o carbono-14 é aquele que apresenta a maior meia-vida, que é de aproximadamente 5 730 anos. Forma-se nas camadas superiores da atmosfera onde os átomos de nitrogênio-14 são bombardeados por nêutrons contidos nos raios cósmicos: 7N14 + 0n1 → 6C14 + 1H1 Reagindo com o oxigênio do ar forma dióxido de carbono ( C14O2 ), cuja quantidade permanece constante na atmosfera. Este C14O2 , juntamente com o C12O2 normal, é absorvido pelos animais e vegetais sendo, através de mecanismos metabólicos, incorporados a estrutura destes organismos. Enquanto o animal ou vegetal permanecer vivo a relação quantitativa entre o carbono-14 e o carbono-12 permanece constante. A partir da morte do ser vivo, a quantidade de C-14 existente em um tecido orgânico se dividirá pela metade a cada 5 730 anos. Cerca de 50 mil anos depois, esta quantidade começa a ser pequena demais para uma datação precisa. Quando o ser vivo morre inicia-se uma diminuição da quantidade de carbono-14 devido a sua desintegração radioativa. No carbono-14 um nêutron do núcleo se desintegra produzindo um próton ( que permanece no núcleo aumentando o número atômico de 6 para 7 ) com emissão de uma partícula beta ( elétron nuclear ). O resultado da desintegração do nêutron nuclear do carbono-14 origina como produto o átomo de nitrogênio-14: 6C14 → 7N14 + -1β0 Como essa desintegração ocorre num período de meia-vida de 5 730 anos é possível fazer a datação radiométrica de objetos ou materiais arqueológicos com idades dentro desta ordem de grandeza. O método, por isso, não é adequado à datação de fósseis que têm idades na casa dos milhões de anos e que são datados por métodos estratigráficos e por decaimento de outros elementos radioativos. (pt)
- Вугле́ць-14 (лат. C-14, історичні назви ра́діовугле́ць, ра́діокарбо́н) — радіоактивний нуклід хімічного елемента вуглецю з атомним номером 6 і масовим числом 14. Вуглець-14 є одним з природних радіоактивних ізотопів. 27 лютого 1940 його вперше виявили під час своїх експериментів американські фізики та . Період його напіврозпаду, що становить 5730 ± 30 років, був встановлений пізніше ( у своїх перших експериментах отримав 2700 і 4000 років, Ліббі 1951 року прийняв час напіврозпаду у 5568 ± 30 років). Це дозволило використовувати цей ізотоп для встановлення віку радіоактивним шляхом у геології при датуванні біоматеріалів віку до 50 000 років. Найчастіше використовується у льодовиковій та післяльодниковій геології, в археології, а також у фізиці атмосфери, геоморфології, гляціології, гідрології та ґрунтознавстві, у фізиці космічних променів, фізиці Сонця і в біології, не лише для датувань, але і як трасер різних природних процесів. Вуглець-14 утворюється в атмосфері з під впливом космічних променів. Відносний вміст вуглецю-14 у відношенні до «звичайного» (вуглецю-12) в атмосфері залишається приблизно постійним (приблизно 1:1012). Як і звичайний вуглець, 14C вступає у реакцію з киснем, утворюючи вуглекислий газ, який потрібен рослинам у процесі фотосинтезу. Люди та різні тварини потім споживають рослини та виготовлені з них продукти в їжу, засвоюючи таким чином і вуглець-14. (uk)
- Углеро́д-14 (14C, используются также названия радиоуглеро́д, радиокарбо́н и сокращение C-14) — радиоактивный нуклид химического элемента углерода с атомным номером 6 и массовым числом 14. (ru)
- 碳14（14C）或放射性碳是碳元素的一種具放射性的同位素，於1940年2月27日由加州大学伯克利分校放射性实验室（现劳伦斯伯克利国家实验室）的和首先發現。碳-14原子由宇宙射線撞擊空氣中的氮原子所產生。碳-14的原子核由6个质子和8个中子构成，其半衰期約為5,730±40年，衰變方式為β衰變，衰變过程中，碳-14原子轉變為氮-14原子。在地球上有99%的碳以碳-12的形式存在，其次约1%的碳以碳-13的形式存在，而只有萬億分之一（0.0000000001%）的碳-14存在于大气中。 1940年代，威拉得·利比在美国芝加哥大学利用碳-14的特性发明了放射性碳定年法，并于1960年获得诺贝尔化学奖 。由于有机材料中含有碳-14，因此根据它可以确定考古学、地质学和水文地质学样本的大致年代，利用放射性碳定年法最大测算不超过6万年，而且没有参照的情况下测算结果誤差较大。 (zh)
|
| rdfs:comment
|
- Uhlík-14 (14C) je radioaktivní izotop uhlíku, jeho poločas přeměny je 5730 roků. Jeho přítomnosti v živých organismech se využívá k radiokarbonové metodě datování. Izotop obsahuje 6 protonů a 8 neutronů. Byl objeven 27. 2. 1940 Martinem Kamenem a Samem Rubenem na University of California Radiation Laboratory v Berkeley v Kalifornii. V atmosféře vzniká reakcí kosmického záření s dusíkem: 14N + n → 14C + p (cs)
- Ο Άνθρακας-14 είναι ένα ραδιοϊσότοπο του άνθρακα το οποίο χρησιμοποιείται για την μέτρηση της ηλικίας διάφορων οργανισμών. (el)
- Karbono-14, 14C edo erradiokarbonoa karbonoaren isotopo erradioaktibo bat da. Nukleoan 6 protoi eta 8 neutroi ditu Sam Rubenek eta aurkitu zuten 1940an. karbono-14aren semidesintegrazio periodoaren lehenengo kalkulua Willard Libbyk egin zuen (5568 urte); geroko neurketek 5730 urteko balioa eman zuten. Izaki bizidun guztietan agertzen denez gero, karbono-14 isotopoa dataziorako erabiltzen da. (eu)
- El carbono-14, 14C o radiocarbono, es un isótopo radiactivo del carbono, descubierto el 27 de febrero de 1940 por Martin Kamen y . Su núcleo contiene 6 protones y 8 neutrones y se desintegra produciendo radiación beta. Willard Libby determinó un valor para el periodo de semidesintegración o semivida de este isótopo de 5568 años. Determinaciones posteriores en Cambridge produjeron un valor de 5730 años. Debido a su presencia en todos los materiales orgánicos, el carbono-14 se emplea en la datación de especímenes orgánicos. (es)
- Il carbonio-14, 14C (o radiocarbonio) è un isotopo radioattivo del carbonio avente 6 protoni e 8 neutroni.Il carbonio-14 fu scoperto il 27 febbraio 1940 da Martin Kamen e Sam Ruben al laboratorio radiologico dell'Università della California a Berkeley, ma la sua esistenza era già stata ipotizzata da nel 1934. (it)
- 炭素14（たんそ14、Carbon-14、14C）は、炭素の放射性同位体。 (ja)
- 탄소-14(14C)는 탄소의 방사성 동위 원소이다. 1934년에 안개 상자의 실험 결과를 설명하기 위하여, 탄소-14가 존재 할 것이라는 가설을 세웠다. 이후 1936년에 탄소-14를 관찰하였고 1940년에 화학적 성질과 반감기가 밝혀 졌다., 6개의 양성자와 8개의 중성자, 6개의 전자로 구성되어 있다. 대기중 존재하는 탄소 99%가 탄소-12, 1%가 탄소-13으로 존재하는데, 전체 탄소 중 1조분의 1만이 이 동위원소의 형태로 존재한다. 현 시기 탄소 비율은 14C/C = 1.2 x 10−12이다. (ko)
- Koolstof-14 of 14C (soms aangeduid als C14, hoewel onjuist) is een instabiele radioactieve isotoop van koolstof, een niet-metaal. Koolstof-14 vervalt door bètaverval naar stikstof-14, een stabiele isotoop. De isotoop komt, naast 12C en 13C, ook in de natuur voor. De abundantie is echter zeer laag: ongeveer 0,000 000 000 1 % (een tienmiljardste procent) van alle koolstofatomen is koolstof-14. Koolstof-14 werd ontdekt op 27 februari 1940 door en in het Radiation Laboratory van de Universiteit van Californië - Berkeley. (nl)
- Углеро́д-14 (14C, используются также названия радиоуглеро́д, радиокарбо́н и сокращение C-14) — радиоактивный нуклид химического элемента углерода с атомным номером 6 и массовым числом 14. (ru)
- 碳14（14C）或放射性碳是碳元素的一種具放射性的同位素，於1940年2月27日由加州大学伯克利分校放射性实验室（现劳伦斯伯克利国家实验室）的和首先發現。碳-14原子由宇宙射線撞擊空氣中的氮原子所產生。碳-14的原子核由6个质子和8个中子构成，其半衰期約為5,730±40年，衰變方式為β衰變，衰變过程中，碳-14原子轉變為氮-14原子。在地球上有99%的碳以碳-12的形式存在，其次约1%的碳以碳-13的形式存在，而只有萬億分之一（0.0000000001%）的碳-14存在于大气中。 1940年代，威拉得·利比在美国芝加哥大学利用碳-14的特性发明了放射性碳定年法，并于1960年获得诺贝尔化学奖 。由于有机材料中含有碳-14，因此根据它可以确定考古学、地质学和水文地质学样本的大致年代，利用放射性碳定年法最大测算不超过6万年，而且没有参照的情况下测算结果誤差较大。 (zh)
- الكربون-14( 14C ) هو نظير مشع للكربون تحتوي نواته على 6 بروتونات و 8 نيوترونات . وهو يوجد طبيعيا في المواد العضوية كالأشجار والأخشاب القديمة ويستخدم في تعيين عمر العينات القديمة والآثار التي قد يبلغ عمرها 10.000 عام أو أكثر . وقد استخدمه العالم الفيزيائي ويلارد ليبي وزملاؤه عام 1949 لتعيين عمر أثار قديمة وعينات جيولوجية. اكتشف الكربون-14 عام 1940 توجد من الكربون ثلاثة نظائر طبيعيا علي الأرض : 99 % منها كربون-12 و 1 % كربون-13 و قليل جدا جدا من الكربون-14 ، أي نحو 1 /ترليون (0.0000000001%) في الهواء . ويبلغ عمر النصف للكربون-14 5,730±40سنة، حيث يتحلل إشعاعيا إلى النيتروجين-14 عن طريق تحلل بيتا. (ar)
- El carboni 14 (símbol 14C), també dit radiocarboni, és un isòtop radioactiu del carboni, amb un nucli format per 6 protons i 8 neutrons.. Els altres isòtops de carboni serien el 12, 13 i, el ja esmentat, 14. La seva presència als materials orgànics s'ha utilitzat com a base per al mètode de datació per radiocarboni que s'utilitza en arqueologia, geologia i hidrogeologia. n + 14N → 14C + ¹H (ca)
- Carbon-14, C-14, 14C or radiocarbon, is a radioactive isotope of carbon with an atomic nucleus containing 6 protons and 8 neutrons. Its presence in organic materials is the basis of the radiocarbon dating method pioneered by Willard Libby and colleagues (1949) to date archaeological, geological and hydrogeological samples. Carbon-14 was discovered on February 27, 1940, by Martin Kamen and Sam Ruben at the University of California Radiation Laboratory in Berkeley, California. Its existence had been suggested by Franz Kurie in 1934. (en)
- Karbono 14 estas izotopo de karbono. Ĝi ne estas stabila, sed havas duoniĝtempon de ĉirkaŭ 5730±40 jaroj. Pro du faktoj per ĉi tiu izotopo eblas radiokarbona datado, kiu iĝis grava en arkeologio kaj historio:
* Vivantaj organismoj daŭre interŝanĝas siajn karbon-atomojn kun la ĉirkaŭa atmosfero kaj tiel havas konstantan kaj konatan proprocion inter atomoj de karbono 14 kaj karbono 12 (la ordinara karbono);
* La duoniĝtempo estas klare supera al homa vivtempo, sed ene de historiaj temposkaloj. (eo)
- Is éard atá i gceist leis an radacarbón ná an t-iseatóp radaighníomhach de chuid an charbóin atá ar fáil sa dúlra, nó 14C. Is é 12C an t-iseatóp is coitianta atá ag an gcarbón, agus sé phrótón is sé neodrón - nó dhá núicléón déag ar fad - sa núicléas aige, agus is iseatóp cobhsaí, neamh-radaighníomhach é. An radacarbón, áfach, tá dhá neodrón níos mó aige, agus is dual dó an cineál meath radaighníomhach teacht air a dtugtar béite-mheath air. Go bunúsach, iompaíonn ceann de na neodróin i núicléas an radacarbóin go prótón, ionas go gcruthaítear 14-N, iseatóp de chuid na nítrigine nach bhfuil radaighníomhach ar aon nós. (ga)
- Le carbone 14, noté 14C, est l'isotope du carbone dont le nombre de masse est égal à 14 (c'est un isobare de la forme la plus commune de l'azote) : son noyau atomique compte 6 protons et 8 neutrons avec un spin 0+ pour une masse atomique de 14,003 241 99 g/mol. Il est caractérisé par un excès de masse de 3 019,89 keV et une énergie de liaison nucléaire par nucléon de 7 520 keV. Le carbone 14 a longtemps été le seul radioisotope du carbone à avoir des applications. Pour cette raison, il était appelé radiocarbone. 146C ⟶ 147N + e− + νe. 147N + 10n ⟶ 11p + 146C, que l'on résume en : 14N (n, p) 14C. (fr)
- Karbon-14, 14C, atau radiokarbon, adalah isotop radioaktif karbon dengan inti yang mengandung 6 proton dan 8 neutron. Keberadaannya dalam bahan organik adalah dasar dari metode penanggalan radiokarbon untuk memperkirakan umur pada sampel-sampel arkeologi, geologi, dan hidrogeologi. Karbon-14 ditemukan pada tanggal 27 Februari 1940 oleh dan dari Laboratorium Radiasi Universitas California, Berkeley, meskipun keberadaannya telah diduga sebelumnya oleh pada tahun 1934. (in)
- O carbono-14, C14 ou radiocarbono é um isótopo radioativo natural do elemento carbono, recebendo esta numeração porque apresenta número de massa 14 (6 prótons e 8 nêutrons). Este isótopo apresenta dois nêutrons a mais no seu núcleo que o isótopo estável carbono-12. Entre os cinco isótopos instáveis do carbono, o carbono-14 é aquele que apresenta a maior meia-vida, que é de aproximadamente 5 730 anos. Forma-se nas camadas superiores da atmosfera onde os átomos de nitrogênio-14 são bombardeados por nêutrons contidos nos raios cósmicos: 7N14 + 0n1 → 6C14 + 1H1 6C14 → 7N14 + -1β0 (pt)
- Węgiel-14 (symbol: 14C) – promieniotwórczy izotop węgla, odkryty 27 lutego 1940 roku przez Martina Kamena i Sama Rubena. Jądro atomowe 14C zawiera 6 protonów i 8 neutronów. Powstaje w górnych warstwach troposfery i w stratosferze w wyniku pochłonięcia neutronu przez jądro atomu azotu 14N. Neutrony te powstają w wyniku oddziaływania promieniowania kosmicznego (składającego się głównie z protonów) z jądrami atomowymi pierwiastków obecnych w atmosferze. Reakcja powstawania nuklidu węgla-14: n + 147N → 146C + 11H 146C → 147N + e− + νe Czas połowicznego rozpadu wynosi 5730 ±40 lat. (pl)
- Вугле́ць-14 (лат. C-14, історичні назви ра́діовугле́ць, ра́діокарбо́н) — радіоактивний нуклід хімічного елемента вуглецю з атомним номером 6 і масовим числом 14. Вуглець-14 є одним з природних радіоактивних ізотопів. 27 лютого 1940 його вперше виявили під час своїх експериментів американські фізики та . Період його напіврозпаду, що становить 5730 ± 30 років, був встановлений пізніше ( у своїх перших експериментах отримав 2700 і 4000 років, Ліббі 1951 року прийняв час напіврозпаду у 5568 ± 30 років). Це дозволило використовувати цей ізотоп для встановлення віку радіоактивним шляхом у геології при датуванні біоматеріалів віку до 50 000 років. Найчастіше використовується у льодовиковій та післяльодниковій геології, в археології, а також у фізиці атмосфери, геоморфології, гляціології, гідроло (uk)
|
