| dbo:abstract
|
- Spišská župa (též Spišská stolice a Spišský komitát, latinsky Comitatus Scepusiensis, maďarsky Szepes vármegye, polsky Żupa spiska, německy Komitat Zips/Zipser Gespanschaft) je bývalý komitát, stolice a župa Uherska. Spišská župa se rozkládala převážně v severovýchodní části dnešního Slovenska. Spišský hrad Její malá část leží v dnešním jižním Polsku, mezi řekami Dunajcem a Bielou vodou a státní hranicí se Slovenskem. Dnes je to jen historický název příslušného území bez politické subjektivity (jako Bourbonnais či Artois Baskicko ve Francii, na rozdíl od Burgundska či Svobodného hrabství/Franche Comté, které jsou administrativními regiony), resp. označení jednoho z oficiálních turistických regionů Slovenska, ale mezi lidmi je název tohoto regionu stále zažitý.( Podrobnější informace naleznete v článku Spiš.)
(cs)
- Das Komitat Zips (ungarisch: Szepes vármegye; slowakisch: Spišská župa; lateinisch: comitatus Scepusiensis) ist eine historische Verwaltungseinheit (Gespanschaft/Komitat) des Königreichs Ungarn. (de)
- Szepes (slovake Spiš, latine Scepusium pole Spisz, germane Zips estis nomo de historia departemento en Hungara reĝlando. Szepes reĝa departemento etendiĝis plejparte en nordorienta parto de hodiaŭa Slovakio. Ties malgranda parto situas en hodiaŭa suda Pollando, inter riveroj Dunajec kaj kaj ŝtatlimo kun Slovakio. Hodiaŭ tio estas nur historia nomo de apartenanta teritorio sen politika subjektiveco (samkiel Burgundio aŭ Eŭskio en Francio) resp. markigo de unu el oficialaj turismaj regionoj de Slovakio, sed inter popolo la nomo de tiu ĉi regiono estas senĉese uzata. (eo)
- Szepes (hongrois : Szepes [ˈsɛpɛʃ] ou Szepes vármegye ; allemand : Zips ; latin : Comitatus Scepusiensis ou Scepusium ; slovaque : Spiš ; polonais : Spisz) est un ancien comitat de la Grande Hongrie, au sein de l'Autriche-Hongrie, formant aujourd'hui la région historique transfrontalière du Spich en Slovaquie et en Pologne. (fr)
- Szepes (Slovak: Spiš; Latin: Scepusium, Polish: Spisz, German: Zips) was an administrative county of the Kingdom of Hungary, called Scepusium before the late 19th century. Its territory today lies in northeastern Slovakia, with a very small area in southeastern Poland. For the current region, see Spiš. (en)
- Het comitaat Szepes (Hongaars: Szepes vármegye, Latijn: comitatus Scepusiensis) was een historisch comitaat van Hongarije. Dit comitaat bestond vanaf de 11e eeuw tot 1920. Door het Verdrag van Trianon hoort het sindsdien bij Tsjecho-Slowakije (sinds 1993 Slowakije). Een klein deel in het noordwesten van het historisch comitaat kwam bij Polen. (nl)
- Il comitato di Szepes [ 'sepeʃ ] (in ungherese Szepes vármegye, in slovacco Spišská župa, in tedesco Komitat Zips) è stato un antico comitato del Regno d'Ungheria, situato in massima parte nell'attuale Slovacchia centrosettentrionale e in minima parte in Polonia. Capoluogo del comitato era Levoča (in ungherese Lőcse). La regione tradizionale che corrisponde all'antico comitato è lo Spiš. (it)
- Szepes (pol. Spisz, łac. Scepusium, comitatus Scepusiensis, niem. Zips, słow. Špiš) – dawny komitat w północnej części Królestwa Węgier. Tereny dzisiejszego Spisza Węgrzy trwale opanowali w II połowie XI wieku, jednak do 1312 północna część Spisza, na północ od doliny Popradu, należała do Polski. Komitat spiski został wyodrębniony w II połowie XII wieku. Siedzibą władz komitatu był najpierw Zamek Spiski (Špišský hrad), a od XVI wieku – Lewocza (Lőcse). Spiszem władały rody Zápolyów (1464–1627), Thurzonów (1531–1636) i Csákych (1638–1848). Od XV wieku komitat dzielił się na trzy processus, od 1798 – na cztery, w XX wieku było ich już osiem, a oprócz tego osiem miast. W 1412 król węgierski jako zabezpieczenie pożyczki zastawił królowi polskiemu trzynaście miast spiskich oraz zamek w Starej Lubowli (zastaw spiski). Tereny te, sięgające środkowego Spisza, pozostały częścią Królestwa Węgier, jednak władzę królewską, w szczególności uprawnienia podatkowe, wykonywał na tym terenie król polski. Tak więc nie podlegały one władzy żupanów spiskich. Król polski utworzył z nich starostwo spiskie. Siedzibą starostów był zamek lubowelski. Poza terenem objętym zastawem spiskim na terenie Spisza istniały dwie szczególne jednostki administracyjne cieszące się autonomią: i . Ponadto w 1465 król wyjął spod władzy komitatu szereg miast górniczych na południu Spisza, głównie zamieszkanych przez Niemców. Prowincja X kopijników spiskich leżała na wschód od Popradu. Miała charakter marchii obsadzonej przez mieszkających tam strażników granicznych. Składała się z kilkunastu wsi, nie tworzących zwartego terytorium. Jej wybieralny zarząd był częściowo podporządkowany żupanowi spiskiemu. Istniała od XII wieku do 1802, gdy jej mieszkańcy zadecydowali o przyłączeniu się do właściwego Spisza. Prowincja XXIV miast spiskich stanowiła wspólnotę miast niemieckich położonych w dolinach Popradu i Hornádu. Powstała pod koniec XIV wieku na gruncie wspólnych przywilejów królewskich, nadających im status zbliżony do , oraz wspólnego prawa miejskiego – tzw. . Wspólnota była wyjęta spod władzy żupana spiskiego i obierała własnego żupana, odpowiedzialnego przed królem. Po tym, jak w 1412 trzynaście miast tej wspólnoty zostało zastawionych królowi polskiemu, wspólnota się rozpadła. Z pozostałych jedenastu miast powstała , która jednak nie była w stanie utrzymać swych przywilejów i w 1465 została przez króla wcielona do komitatu spiskiego. Natomiast trzynaście zastawionych miast utrzymało swe przywileje i utworzyło , która przetrwała do likwidacji zastawu w 1769. W 1778 przywileje tych miast zostały potwierdzone oraz rozszerzone na trzy kolejne miasta. Powstała w ten sposób przetrwała do unifikacji administracji węgierskiej w 1876. Po rozbiorze Węgier w XVI wieku Szepes znalazł się w części przypadłej Habsburgom. Po traktacie w Trianon przeważająca część komitatu Szepes przypadła Czechosłowacji. Po reformie administracyjnej w 1923 komitat (żupa) Szepes przestał istnieć jako jednostka administracyjna. Po arbitrażu Rady Ambasadorów w 1920 północno-zachodni skrawek Spisza o powierzchni 195,5 km² przyłączono do Polski (Polski Spisz). Stał się on częścią starostwa spisko-orawskiego, a w 1925 został włączony do powiatu nowotarskiego w ówczesnym województwie krakowskim. Obecnie nazwa Špiš/Spisz jest używana w Polsce i na Słowacji jako oznaczenie tradycyjnego regionu etnograficznego odpowiadającego terytorialnie dawnemu komitatowi. (pl)
- Спиш, Списький коміт́ат (словац. Spiš; угор. Szepes; лат. Scepusium; пол. Spisz; німецька Zips) — історичний комітат у північно-східній частині Угорського королівства, що межував з коронним краєм австрійських монархій — Королівством Галичини та Володимирії — на півночі, комітатом на заході, комітатами та Абауй-Торна на півдні, а також Шароським комітатом на сході. Існував до 1920 року. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Das Komitat Zips (ungarisch: Szepes vármegye; slowakisch: Spišská župa; lateinisch: comitatus Scepusiensis) ist eine historische Verwaltungseinheit (Gespanschaft/Komitat) des Königreichs Ungarn. (de)
- Szepes (slovake Spiš, latine Scepusium pole Spisz, germane Zips estis nomo de historia departemento en Hungara reĝlando. Szepes reĝa departemento etendiĝis plejparte en nordorienta parto de hodiaŭa Slovakio. Ties malgranda parto situas en hodiaŭa suda Pollando, inter riveroj Dunajec kaj kaj ŝtatlimo kun Slovakio. Hodiaŭ tio estas nur historia nomo de apartenanta teritorio sen politika subjektiveco (samkiel Burgundio aŭ Eŭskio en Francio) resp. markigo de unu el oficialaj turismaj regionoj de Slovakio, sed inter popolo la nomo de tiu ĉi regiono estas senĉese uzata. (eo)
- Szepes (hongrois : Szepes [ˈsɛpɛʃ] ou Szepes vármegye ; allemand : Zips ; latin : Comitatus Scepusiensis ou Scepusium ; slovaque : Spiš ; polonais : Spisz) est un ancien comitat de la Grande Hongrie, au sein de l'Autriche-Hongrie, formant aujourd'hui la région historique transfrontalière du Spich en Slovaquie et en Pologne. (fr)
- Szepes (Slovak: Spiš; Latin: Scepusium, Polish: Spisz, German: Zips) was an administrative county of the Kingdom of Hungary, called Scepusium before the late 19th century. Its territory today lies in northeastern Slovakia, with a very small area in southeastern Poland. For the current region, see Spiš. (en)
- Het comitaat Szepes (Hongaars: Szepes vármegye, Latijn: comitatus Scepusiensis) was een historisch comitaat van Hongarije. Dit comitaat bestond vanaf de 11e eeuw tot 1920. Door het Verdrag van Trianon hoort het sindsdien bij Tsjecho-Slowakije (sinds 1993 Slowakije). Een klein deel in het noordwesten van het historisch comitaat kwam bij Polen. (nl)
- Il comitato di Szepes [ 'sepeʃ ] (in ungherese Szepes vármegye, in slovacco Spišská župa, in tedesco Komitat Zips) è stato un antico comitato del Regno d'Ungheria, situato in massima parte nell'attuale Slovacchia centrosettentrionale e in minima parte in Polonia. Capoluogo del comitato era Levoča (in ungherese Lőcse). La regione tradizionale che corrisponde all'antico comitato è lo Spiš. (it)
- Спиш, Списький коміт́ат (словац. Spiš; угор. Szepes; лат. Scepusium; пол. Spisz; німецька Zips) — історичний комітат у північно-східній частині Угорського королівства, що межував з коронним краєм австрійських монархій — Королівством Галичини та Володимирії — на півночі, комітатом на заході, комітатами та Абауй-Торна на півдні, а також Шароським комітатом на сході. Існував до 1920 року. (uk)
- Spišská župa (též Spišská stolice a Spišský komitát, latinsky Comitatus Scepusiensis, maďarsky Szepes vármegye, polsky Żupa spiska, německy Komitat Zips/Zipser Gespanschaft) je bývalý komitát, stolice a župa Uherska. Spišská župa se rozkládala převážně v severovýchodní části dnešního Slovenska. Spišský hrad Její malá část leží v dnešním jižním Polsku, mezi řekami Dunajcem a Bielou vodou a státní hranicí se Slovenskem.( Podrobnější informace naleznete v článku Spiš.)
(cs)
- Szepes (pol. Spisz, łac. Scepusium, comitatus Scepusiensis, niem. Zips, słow. Špiš) – dawny komitat w północnej części Królestwa Węgier. Tereny dzisiejszego Spisza Węgrzy trwale opanowali w II połowie XI wieku, jednak do 1312 północna część Spisza, na północ od doliny Popradu, należała do Polski. Komitat spiski został wyodrębniony w II połowie XII wieku. Siedzibą władz komitatu był najpierw Zamek Spiski (Špišský hrad), a od XVI wieku – Lewocza (Lőcse). Spiszem władały rody Zápolyów (1464–1627), Thurzonów (1531–1636) i Csákych (1638–1848). Od XV wieku komitat dzielił się na trzy processus, od 1798 – na cztery, w XX wieku było ich już osiem, a oprócz tego osiem miast. (pl)
|
