Usono
| |||
 | |||
 | |||
| Ĉefurbo | Vaŝingtono | ||
| Lingvo | Angla | ||
| Areo | 9 631 420 km² | ||
| Loĝantaro | 318 milionoj (2013) | ||
| Monunuo | usona dolaro (USD) | ||
| Elektro | 120V / 60Hz | ||
| Tel. antaŭkodo | +1 | ||
| Horzono | UTC -4 ĝis UTC -10 | ||
Usono (angle: United States of America (USA)) estas lando en kontinento Nordameriko. Ĝi enhavas 50 subŝtatojn kaj kelkajn aliajn teritoriojn. Ĝia popolo ĉefe parolas la anglan lingvon, sed la hispana lingvo ankaŭ estas vaste parolata, kaj ekzistas ankaŭ diversaj indiĝenaj lingvoj. Ĝia monunuo estas la usona dolaro.
Regionoj
redakti
| Nov-Anglio (Konektikuto, Majno, Masaĉuseco, Nov-Hampŝiro, Rod-Insulo, Vermonto) Nov-Anglio estas la hejmo de majestaj preĝejoj, kelkaj el la plej maljunaj Usonaj urboj, belaj antikvaĵoj, kaj multe da historio. |
| Mezatlantikaj ŝtatoj (Delavaro, Marilando, Nov-Ĵerzejo, Nov-Jorkio, Pensilvanio, Vaŝingtono) La mezatlantikaj ŝtatoj enhavas marbordaj ripozlokoj, grandaj urboj, kaj historiaj lokoj. |
| Sudo (Alabamo, Arkansaso, Georgio, Kentukio, Luiziano, Misisipio, Norda Karolino, Suda Karolino, Tenesio, Virginio, Okcidenta Virginio) La sudaj ŝtatoj ofertas faman gastamecon, bonajn mangaĵojn, kaj plenan kaj vivantan muzikan tradicion. Oni trovas ĉi tie ĝenerale varman landon kun montaroj, marĉoj, kaj historiaj bienaroj. |
| Florido Florido estas malgranda duoninsulo en la sudorienta angulo de Usono, Florida enhavas grandajn marĉojn, kilometrojn da sablaj plaĝoj, kaj kulturon influitan de la Karibio. |
| Mez-Okcidento (Ilinojso, Indianao, Iovao, Miĉigano, Minesoto, Misurio, Ohio, Viskonsino) |
| Teksaso |
| Grandaj Ebenaĵoj (Norda Dakoto, Suda Dakoto, Nebrasko, Kansaso, Oklahomo) |
| Montoplenaj Ŝtatoj (Koloradio, Idaho, Montano, Vajomingo) |
| Sudokcidento (Arizono, Nevado, Nov-Meksiko, Utaho) |
| Kalifornio |
| Pacifika nordokcidento (Vaŝingtonio, Oregono) |
| Alasko |
| Havajo Havajo estas malgranda volkana insulara kiu oftertas al la feriisto tropikan paradizon. |
Urboj
redaktiKelkaj urboj:
Esperantaj urboj
redaktiAliaj cellokoj
redaktiKomprenu
redaktiTereno
redaktiGranda, diversa, kaj kompleksa, Usono ne havas unu terenon, sed multajn terenojn. Oni parolas de kvardek-ok "koheraj subŝtatoj" aŭ la "malalta kvardek-ok" - la subŝtatoj sen Havajo kaj Alasko. Estas ankaŭ la "kontinentaj subŝtatoj" - la kvardek-ok kaj Alasko sed sen Havajo. Usono havas du limojn: tiu kun Kanado kaj tiu kun Meksiko. En la lando ekzistas tri grandaj montaroj: la Roka Montaro, kiu etendas de la Sudokcidento norde al Kanado, la Apalaĉa Montaro, kiu etendas de Alabamo tra la orienta triono norde al Nov-Anglio, kaj du koheraj montaroj en la Nordokcidento, la "Sierra Nevada" kaj la Kaskada Montaro. Meze de la lando, la Grandaj Ebenaĵoj, vasta etendo de prerio, kovris multajn ŝtatojn. Estas ankaŭ multaj grandaj akvejoj; la Grandaj Lagoj en la Nordoriento kaj Nordcentro, la Granda Sela Lago en Utaho, la Pacifika kaj Atlantika Oceanoj ĉe la bordoj, kaj la Golfo de Meksiko en la Sudo.
Historio
redaktiLa unuaj enloĝantoj, la Amerindianoj (iam nomitaj "Indianoj") alvenis al la kontineno antaŭ ĉirkaŭ 13,000-16,000 jaroj. Ili disvastiĝis tra la tuta kontinento kaj disvolvis diversajn kaj multnombrajn societojn kaj kulturojn. Eŭropaj alvenis en 1492, kiam Kristofo Kolumbo kaj siaj ŝipistoj velis de Hispanujo al la insulo "Hispaniolo." La Hispanoj alvenis en 1565 al Florido kaj fondis Sankt-Aŭgustenon nordoriente ĉe la maro. 20 jaroj poste, Britoj fondis sur la insulo "Roanoke" en Virginio Kolonion Roanoke, sed tiu ĉi mistere malapartis antaŭ 1590. La 14-an de majo 1607, novaj Britaj ekloĝantoj fondis la setlejon Jamestown, ankaŭ en Virginio. En 1620, fondis Puritanuloj Kolonion Plymouth en Masaĉuseco. Sekve, setluloj de diversaj Eŭropaj landoj provis establiĝi kaj fondi siajn propriajn koloniojn. Alvenis Svedoj, Nederlandoj, Francoj, kaj aliaj, fuĝante de la malriĉeco, la subpremo, aŭ de aliaj problemoj en la Malnova Mondo.
