Boerejode
- Moenie verwar word met Bergjode nie.
Die Boerejode (of Afrikanerjode) is die afstammelinge vanuit die Afrikanerdom en die Jodedom. Aan die begin van die 19de eeu, toe groter geloofsvryheid in Suid-Afrika bekendgestel is, het ’n klein getal Asjkenasiese Jode vanuit die Verenigde Koninkryk en Duitsland geëmigreer. Die eerste Suid-Afrikaanse Asjkenasiese gemeente is in 1841 gestig. Tussen die laat 19de eeu en 1930 het groot getalle uit Litaue en Letland na Suid-Afrika verhuis. Hul kultuur en bydrae het die karakter van die Suid-Afrikaanse gemeenskap verander.
| Boerejode | |
|---|---|
| Totale bevolking: | onbekend |
| Belangrike bevolkings in: |  Suid-Afrika
|
| Taal: | Jiddisj, Afrikaans, Hebreeus |
| Geloofsoortuiging: | Judaïsme |
| Verwante etniese groepe: | Afrikaners, Jode, Asjkenasiese Jode, Bergjode, Bene Israel, Beta Israel, Mizrachi-Jode en Sefardiese Jode |
Volgens die Suid-Afrikaanse Jodemuseum het “baie van die latere immigrante met niks anders as hul spitsvondigheid en ervaring hier aangekom nie. Die meeste was tydens hul aankoms nie Engels magtig nie. Dikwels sou hulle eers Afrikaans voor Engels aangeleer het. Hierdie huishoudings was veeltalig, in die sin dat die ouers Jiddisj en Afrikaans gepraat het, terwyl die kinders Engels op skool geleer het.”
Tweede Vryheidsoorlog
wysigVolgens David Saks van die Suid-Afrikaanse Joodse Raad van Afgevaardigdes het daar nagenoeg 300 Jode hulle aan Boerekant geskaar tydens die Tweede Vryheidsoorlog deur aktief teen die aggressor te veg of deur voorrade te lewer.[1] Die Jode wat in Transvaal (hoofsaaklik Johannesburg) woonagtig was het in groot getalle die republiek verlaat en na stede soos Durban, Port Elizabeth en Kaapstad gegaan terwyl die Jode in die Vrystaat groter trots in hul Republiek gehad het en waarvan die meerderheid ook tot aan die einde geveg het of totdat hulle as krygsgevangenes weggevoer is. Iemand soos Jacob Arnhold, gebore in Leipzig, het bekend gestaan as “President Kruger se Jood” en het aan belangrike veldslae deelgeneem. Die grootvader van oudmin. Ronnie Kasrils, ene Nathan Kasrils, het ook saam met die Boere geveg en is deur genl. De la Rey beskryf as ’n ‘skerpskutter en spioen’. Die eerste Jood wat sy lewe verloor het ter verdediging van die Boererepublieke was Harry Spanier wat by Surprise Hill naby Ladysmith gesterf het. Pres. Kruger het sy begrafnis bygewoon en gesê: “Ag barmhartige God, selfs Abraham se kinders het ons in ons nood help veg.”
Die invloed van Jiddisj op Afrikaans
wysigEnkele woorde uit Jiddisj (soos kugel, schlep, Schwarzer, sjiksa en weisser) het in die Afrikaanse taal neerslag gevind, soos die Jiddisj-sprekende Suid-Afrikaanse Jode binne die gemeenskap geassimileer het en kruisbestuiwing tussen die twee tale plaasgevind het. Met verloop van tyd het die invloed van Jiddisj begin kwyn soos die Jode weggetrek het. Die Universiteit van Kaapstad se biblioteek van Joodse Studies het ’n omvattende versameling Suid-Afrikaanse boeke in Jiddisj, hoewel nie soseer wat betref die tydskrifte nie.
Bekende Boerejode
wysig- Olga Kirsch, vername Afrikaanse skryfster en digteres.
- Pieter-Dirk Uys, Suid-Afrikaanse satirikus, verhoogkunstenaar, skrywer en sosiale aktivis.
- Joel Stransky, Suid-Afrikaanse rugbyspeler.
- Rabbi M. Romm het die Siddoer (Hebreeuse gebedeboek) in Afrikaans vertaal en wyd versprei.
Lees ook
wysigVerwysings
wysig- ↑ (en) Saks, David (2010). Boerejode – Jews in the Boer armed forces 1899-1902. David Saks. ISBN 978-0-620-46112-2.
Eksterne skakels
wysig- Saron, Gustav: The Jews in South Africa. In: Lantern. Tydskrif vir Volksopvoeding. Jaargang 6, nr. 1, September 1956
- Schoeman, C.J.: Klein Jerusalem. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 25, nr. 3, Maart 1976
- http://www.sajewishmuseum.co.za/home/
- http://www.lib.uct.ac.za/jewish/collections.html#South Geargiveer 27 September 2011 op Wayback Machine