Caledon

Caledon is 'n dorp in die Wes-Kaap aan die voet van die Klein Swartberg, 125 km oos-suidoos van Kaapstad en 72 km noordwes van Bredasdorp. Die dorp is 244 meter bo seespieël aan die N2 nasionale pad tussen Kaapstad en Port Elizabeth geleë in 'n distrik, algemeen bekend as die Overberg, wat bekend is om sy pragtige natuurtonele en die staalfontein. Dit is wêreldberoemd om sy groot verskeidenheid heide, protea en ander veldblomtipes. Daar is ook 'n casinokompleks op die dorp. Sedert Februarie 2014 produseer die windplaas, Dassiesklip, omtrent 5 km wes van Caledon, ook hernieubare energie aan die hoofkragtoevoer.

Caledon
Caledon  Caledon se ligging in Wes-Kaap
Koördinate: 34°13′48″S 19°25′42″O
Land	Suid-Afrika
Provinsie	Wes-Kaap
Distrik	Overberg
Munisipaliteit	Theewaterskloof
Stigting	1811
Oppervlak
• Totaal	18,06 km2 (6,97 vk. myl)
Bevolking  (2011)
• Totaal	13 020
• Digtheid	721/km2 (1 870/vk. myl)
Rasverdeling (2011)
• Wit mense	15,6%
• Indiërs/Asiërs	0,2%
• Bruin mense	69,6%
• Swart mense	13,7%
• Ander	0,8%
Taal (2011)
• Afrikaans	85,3%
• Xhosa	7,1%
• Engels	2,9%
• Suid-Sotho	2,4%
• Ander	2,3%
Poskode (strate)	7230
Poskode (posbusse)	7230

Geskiedenis

Donkinstraat op Caledon bevat 'n aantal goed bewaarde ou geboue, waaronder die Good Hope-gebou en die Eerste Nasionale Bank.

Die Anglikaanse kerk in Prins Alfredstraat met op die agtergrond die toring van die NG moedergemeente.

Die stadsaal

Die eerste vestiging deur blankes het in omstreeks 1715 begin. Mettertyd het die dorp 'n gewilde gesondheidsoord geword na aanleiding van die warm staalfontein. Dit het eers bekend gestaan as Zwarte Berg of Zwartebergbad, maar is op 13 Desember 1813 hernoem na die graaf van Caledon (Du Pré Alexander, graaf van Caledon), goewerneur van die Kaap van 1807 tot 1811. 'n Dorpsbestuursraad is in 1840 ingestel en munisipale status op 1 Januarie 1884 toegeken.

Wapens

Munisipaliteit (1) — Die munisipaliteit het jare lank die graaf van Caledon se persoonlike wapen gebruik, nl Gedeel, silwer en swart, 'n keper vergesel in die skildvoet van 'n wassenaar albei van die een in die ander; 'n blou vrykwartier belas met 'n goue harp. Bo die wapen was 'n Britse graaf se kroon; die skildhouers was 'n meermin en 'n olifant.

Afdelingsraad — Caledon se afdelingsraad (d.w.s die plaaslike owerheid vir die landelike gebiede buite die dorpsgrense) het in 1986 'n wapen by die Buro vir Heraldiek geregistreer : Gedeel, swart en silwer, regs 'n regopgeplaaste koringaar, ook silwer, en links 'n afgesnede ramskop van natuurlike kleur. Die helmteken was 'n speldekussingblom; die skildhouers was 'n eland en 'n olifant; en die wapenspreuk was "E mari e terris".

Munisipaliteit (2) — Die munisipale raad het in 1991 'n wapen by die Buro geregistreer : Gedeel, silwer en swart, 'n keper, in die skildvoet vergesel van 'n regopgeplaaste koringaar, albei van die een in die ander. Die helmteken, skildhouers en wapenspreuk was dieselfde as die afdelingsraad s'n.

Staalfontein

Die betreklik moderne kerkgebou van die NG gemeente Caledon.

Ds. Ebbe Dommisse was NG leraar van 1920 tot 1936 en het hom veral beywer vir 'n orrel in die ou kerkgebou.

Sewe fonteine met staalwater bereik die oppervlak op min of meer dieselfde plek. Ses se temperatuur is sowat 50 grade Celsius, terwyl die sesde se water koud is. Die fontein lewer 900 000 liter water per dag. Die water is ysterdraend en bevat ook nog ander opgeloste minerale en bevat volgens oorlewering genesende kragte.

In 1709 het die eerste wit nedersetter, Ferdinand Appel, 'n huisie vir die siekes by die fontein gebou. Dit was die oorsprong van die fraai dorp. In 1946 is 'n sanatorium en ontspanningkompleks by die bron deur 'n brand in puin gelê. Dit is nooit herbou nie, hoewel daar 'n woonwapark en 'n swembad op die plek staan.

Botaniese tuin

Caledon is ook beroemd om sy botaniese tuin. Dit is in 1927 gestig en beslaan meer as 10 hektaar vallei en berghang. Hier word jaarliks in September 'n veldblommeskou gehou.

Opvoeding

Die voormalige model C-skool, Hoërskool Overberg, het in 2007 552 leerders gehad, en die gelyknamige laerskool 444. Vir die bruin gemeenskap is daar die Laer- en Hoërskool Swartberg, met onderskeidelik 753 en 696 leerders in 2007. Op die dorp en in die omgewing is altesaam 4 skole, waarvan twee hoërskole en twee laerskole is.

Sien ook

• Caledon (kiesafdeling)
• Myddleton, woonbuurt van Caledon.
• Lys van dorpe in Suid-Afrika

Bronne

• Olivier, ds. P.L. (samesteller), Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers, 1952.
• Raper, P.E., Dictionary of South African Place Names, Lowry Publishers, Johannesburg, 1987.
• Scannell, J.P., Die Afrikaanse Kernensiklopedie, Nasionale Boekhandel Beperk, Kaapstad (et. al.), 1965.
• Kelly, Maureen, Amptelike Suid-Afrikaanse Munisipale Jaarboek, HELM Publikasies, Johannesburg, 1986..
• Mayhew, Vic (red.), ‘’Reader’s Digest Illustrated Guide to Southern Africa’’, The Reader’s Digest Association South Africa (Pty.) Limited, Kaapstad, 1980.

Eksterne skakels

• 'n Foto van die spa voor dit afgebrand het.