Franschhoek

Franschhoek is 'n dorp in die provinsie Wes-Kaap, Suid-Afrika, sowat 75 kilometer van Kaapstad af, met 15 616 inwoners, insluitend die omringende voormalige townships. Franschhoek behoort sedert die jaar 2000 tot die Stellenbosch Plaaslike Munisipaliteit.

Franschhoek
Franschhoek en die Bergriviervallei vanaf Franschhoekpas gesien
Franschhoek  Franschhoek se ligging in Wes-Kaap
Koördinate: 33°55′S 19°08′O
Land	Suid-Afrika
Provinsie	Wes-Kaap
Distrik	Kaapse Wynland
Munisipaliteit	Stellenbosch
Stigting	1688
Oppervlak
• Totaal	1,80 km2 (0,69 vk. myl)
Bevolking  (2011)
• Totaal	1 066
• Digtheid	592/km2 (1 530/vk. myl)
Rasverdeling (2011)
• Wit mense	76.7%
• Indiërs/Asiërs	0.5%
• Bruin mense	6.2%
• Swart mense	15.5%
• Ander	1.0%
Taal (2011)
• Engels	44.0%
• Afrikaans	43.7%
• Xhosa	1.6%
• Ander	10.7%
Skakelkode	021

Die dorp se naam was oorspronklik "Olifantshoek", 'n verwysing na die talle olifante wat hier oor die berg na die digte bosse van die vallei afgeloop en sodoende 'n pad uitgetrap het, wat later ook deur die plaaslike setlaars gebruik is.

Geskiedenis

Die Hugenotemonument by Franschhoek

Die Hugenote-gedenkmuseum by die monument

Franschhoek het sy ontstaan aan die aankoms van die 176 Franse Hugenote-vlugtelinge te danke, wat hier in die jaar 1688 – na 'n tydelike verblyf in Nederland – 'n nuwe tuiste gevind het. Die Kaapse vryburgers begin vinnig na die gebied as die "Fransche Quartier" of "Fransche Hoek" verwys. In die 18de eeu word Franschen Hoek die amptelike naam van die dorp.

Aangesien die Franse immigrante deur die Verenigde Oos-Indiese Kompanjie so ver moontlik versprei is – Stellenbosch, die Paarl en Drakenstein is naas Franschhoek gekies as die vernaamste dorpe om die setlaars te huisves – neem die gemeenskappe binne 'n kort tydperk 'n plaaslike Kaapse karakter aan. Soos deur die Kompanjie beoog, sterf ook die Franse taal binne enkele dekades uit. In 1829 is vasgestel dat daar geen Franstaliges meer aan die Kaap is nie.

Talle Franse plek- en plaasname het egter bewaar gebly as 'n erfenis uit hierdie tyd, en baie plaasname verwys na die Franse geboortestede van die Hugenote-vlugtelinge. 'n Aantal plase soos La Motte, La Cotte, Cabrière, Provence, Chamonix, Bien Donné, Champagne, Dieu Donné en La Dauphiné het in hulle oorspronklike vorm bewaar gebly en het tot bekende wynmakerye ontwikkel. Bien Donné is vandag 'n belangrike landboukundige navorsingstasie. Wingerdbou en die wynbedryf is deur die Franse ingevoer; die voortreflike klimaat en vrugbare grond maak die vallei bowendien geskik vir die vrugtebedryf. Die riviere en plaasdamme lewer forelle op.

Die Hugenotemonument bo-oor Franschhoek, wat op 17 April 1948 onthul is, en die nabygeleë Hugenotegedenksentrum behandel die geskiedenis van die Franse setlaars. Danksy amptelike beperkings op die renovasie en nuwe boubedrywighede het ook die boustyl en historiese karakter van Franschhoek met sy pragtige herehuise bewaar gebly.

Tog Franschhoek is nie meer die rustige plattelandse dorp van die verlede nie. Vanaf die negentigerjare word die dorp 'n gewilde verblyfplek vir stadmense van die Kaap. Die oprigting van 'n Engelse privaatskool, die Bridge House School, het hierdie ontwikkeling bevorder, en baie oorspronklike bewoners het hulle huise danksy die stygende pryse verkoop.

Die wynkultuur en die aanwesigheid van sommige van Suid-Afrika se top-restourante het van Franschhoek 'n soort gastronomiese sentrum in Suid-Afrika gemaak. Maar dit staan nou veral bekend as een van die gewildste toeristebestemmings in die land. Die nabyheid van die metropool Kaapstad, die blommeprag van die omgewing, die aangename klimaat met milde somers en sneeubedekte pieke in die winter lok steeds meer mense. Stappe is gedoen om die natuurskoon te bewaar; 'n groot gebied word deur die Franschhoekbosreservaat in beslag geneem.

Wapens

Munisipaliteit (1) — Franschhoek se munisipale raad het op 'n stadium 'n skynheraldiese "wapen" gebruik wat 'n bergreeks, 'Trots van Franschhoek' blomme, 'n horing van oorvloed en 'n olifant toon. Die borsbeeld van 'n sewentiende-eeuse jagter met 'n geweer is bo die skild geplaas. Die wapenspreuk is "Dieu est mon aide".

Munisipaliteit (2) — Die wapen is herontwerp en in 1977 by die Buro vir Heraldiek geregistreer: In goud, op 'n ingeboe punt van blou tussen 'n tak met drie blomme van die Trots van Franschhoek en 'n horing van oorvloed, alles van natuurlike kleur, 'n fleur-de-lis van goud; op 'n rooi skildhoof 'n staande olifant van natuurlike kleur. Die borsbeeld van die jagter het die helmteken geword, en die wapenspreuk het onveranderd gebly.

Plase

Bekende historiese plase rondom die dorp is Bellingham, Bourgogne, Champagne, La Brie, La Cotte, La Motte, La Provence, L'Ormarins.

Fotogalery

• 
  Die Franschhoekvallei.
• 
  Franschhoek se stadsaal.
• 
  Bastillefees in 2014.
• 
  NG kerk Franschhoek.
• 
  Wynlandgoed naby Franschhoek.
• 
  Die Bergrivierdam tydens die droogte van 2017.

Sien ook

• Lys van dorpe in Suid-Afrika
• Franschhoek-motormuseum