Khartoem
Khartoem (Arabies: الخرطوم) is die hoofstad, en die tweede grootste stad naas Omdoerman, in Soedan. In 2008 het die stad 'n bevolking van 639 598 gehad, en die metropolitaanse gebied 5 274 321.
|
Khartoem | |
|---|---|
| Kaart | Wapen |
 | |
 | |
| Vlag | |
 | |
| Land |  Soedan
|
| Provinsie | al-Chartum |
| Koördinate | 15°35′N 32°31′O / 15.583°N 32.517°O |
| Stigting | 1820 |
| Oppervlakte: | |
| - Totaal | vk km |
| Hoogte bo seevlak | 382 m |
| Bevolking: | |
| - Totaal (2008) | 639 598 |
| - Bevolkingsdigtheid | /vk km |
| - Metropolitaanse gebied | |
| Tydsone | UTC +3 |
| Burgemeester | Abdul Halim al Mutafi |
Khartoem grens aan die Nylrivier op die plek waar die Wit en die Blou Nyl ineenvloei. Vanuit die lug kan die twee kleure van die riviere (blou en wit) duidelik onderskei word.
Dis 'n streng Arabiese land en geen alkohol word toegelaat of verkoop nie. Selfs nie eers in restaurante nie. Besoekers moet toestemming verkry alvorens enige foto's geneem mag word. Openbare vervoer wissel van busvervoer tot huurmotors en die "tuk-tuks" wat driewielmotorfietse is met drie klein sitplekkies agter die bestuurder. Die tuk-tuks is baie gewild en kan oral opgemerk word.
By openbare swembaddens soos hotelle mag die mans en die vroue nie saam swem nie en daar word swembeurte van een uur elk toegepas. Moslemvroue mag glad nie in openbare swembaddens swem nie en vir hulle is daar spesiale binnenshuise swembaddens. Die meerderheid van Moslemvroue in Kartoem dra nie meer die tradisionele swart klere met die gesigbedekkings nie, en oral kan vroue in Westerse drag gesien word.
Sandstorms kom gereeld voor in Khartoem en kan so erg wees dat dit stikdonker word in die middel van die dag. Dan word alle besighede gesluit en selfs die lughawens word gesluit.
Khartoem is besig om in 'n baie moderne stad te ontwikkel met moderne en interessante boustyle vir die nuwe geboue wat opgerig word.
Geskiedenis
wysig19de eeu
wysig
In 1821 is Khartoem 24 kilometer noord van die antieke stad Soba gestig deur Ismail Kamil Pasha, die derde seun van Egipte se heerser, Muhammad Ali Pasha, wat pas Soedan in sy koninkryk opgeneem het. Oorspronklik het Khartoem gedien as 'n buitepos vir die Egiptiese leër, maar die nedersetting het vinnig gegroei tot 'n plaaslike handelsentrum. Dit het ook 'n fokuspunt vir die slawehandel geword.[1] Later het dit die administratiewe sentrum en amptelike hoofstad van Soedan geword.
Op 13 Maart 1884 het troepe lojaal aan die Mahdi Muhammad Ahmad 'n beleg van Khartoem begin, teen verdedigers onder leiding van die Britse generaal Charles George Gordon. Die beleg het geëindig in 'n bloedbad van die Anglo-Egiptiese garnisoen toe die erg beskadigde stad op 26 Januarie 1885 aan die Mahdiste geval het.[2]
Op 2 September 1898 was Omdurman die toneel van die bloedige Slag van Omdurman, waartydens Britse magte onder Herbert Kitchener die Mahdistiese magte verslaan het wat die stad verdedig het.[3]
20ste eeu
wysigDie beraad van die Arabiese Liga van 29 Augustus 1967 is in Khartoem gehou as die vierde beraad van die Arabiese Liga.
In 1973 was die stad die plek van 'n gyselaarskrisis waarin lede van Swart September 10 gyselaars by die Saoedi-Arabiese ambassade gehou het, waarvan vyf diplomate. Die Amerikaanse ambassadeur, die Amerikaanse adjunkambassadeur en die Belgiese chargé d'affaires is vermoor. Die oorblywende gyselaars is vrygelaat. 'n Dokument van die Amerikaanse departement van buitelandse sake van 1973, wat in 2006 gedeklassifiseer is, het tot die gevolgtrekking gekom: "Die Khartoem-operasie is beplan en uitgevoer met die volle kennis en persoonlike goedkeuring van Yasser Arafat."[4] In 1977 is die eerste oliepypleiding tussen Khartoem en Port Sudan voltooi.[5]
Die Organisasie vir Afrika-eenheid se beraad van 18–22 Julie 1978 is in Khartoem gehou, waartydens Soedan die OAE-presidentskap ontvang het.[6]
Gedurende die 1970's en 1980's was Khartoem die bestemming van honderdduisende vlugtelinge wat uit konflikte in buurlande soos Tsjad, Eritrea, Ethiopië en Uganda gevlug het. Baie Eritrese en Ethiopiese vlugtelinge het in die samelewing geassimileer, terwyl ander hulle in groot krotbuurte aan die buitewyke van die stad gevestig het. Sedert die middel-1980's het 'n groot aantal vlugtelinge uit Suid-Soedan en Darfoer, wat gevlug het vir die geweld van die Tweede Soedannese burgeroorlog en Darfoer-konflik, rondom Khartoem gevestig.
In 1991 koop Osama bin Laden 'n huis in die gegoede al-Riyadh-woonbuurt van die stad en 'n ander in Soba. Hy het daar gewoon tot 1996, toe hy uit die land verban is. Na die bomaanvalle op die Amerikaanse ambassade in 1998, beskuldig die Verenigde State bin Laden se al-Qaeda-groep en het op 20 Augustus kruisermissielaanvalle op die al-Shifa-farmaseutiese fabriek in Khartoem-Noord geloods. Die vernietiging van die fabriek het diplomatieke spanning tussen die VSA en Soedan veroorsaak. Die fabrieksruïnes is nou 'n toeriste-aantreklikheid.[7]
In November 1991 het die regering van president Omar al-Bashir probeer om die helfte van die bevolking uit die stad te verwyder. Die inwoners, wat as plakkers beskou word, was meestal suidelike Soedannese wat die regering gevrees het potensiële rebelle -simpatiseerders kan wees. Ongeveer 425 000 mense is in vyf "Vredeskampe" in die woestyn geplaas, 'n uur se ry van Khartoem af. Die kampe is deur swaar gewapende veiligheidswagte dopgehou, baie hulpagentskappe is verbied om te help, en "die naaste kos was by 'n mark vier myl daarvandaan, 'n groot reis in die woestynhitte." Baie inwoners is verminder tot slegs jutesakke as behuising. Die opsetlike verplasing was deel van 'n groot stedelike vernuwingsplan wat deur die minister van behuising, Sharaf Bannaga, ondersteun is.[8][9][10]
21ste eeu
wysig
Die skielike dood van SPLA-hoof en vise-president van Soedan, John Garang, aan die einde van Julie 2005, is gevolg deur drie dae van gewelddadige onluste in die hoofstad. Orde is uiteindelik herstel nadat Suid-Soedannese politici en stamleiers sterk boodskappe aan die oproeriges gestuur het. Die situasie kon baie erger gewees het; tog was die dodetal minstens 24, aangesien jeugdiges uit die suide van Soedan Noord-Soedannese aangeval en met veiligheidsmagte gebots het. [11]
Die Afrika-unie se beraad van 16–24 Januarie 2006 is in Khartoem gehou;[12] net soos die beraad van die Arabiese Liga van 28–29 Maart 2006, waartydens hulle Soedan die Arabiese Liga-presidentskap toegeken het.[13]
Op 10 Mei 2008 het die Darfoer-rebellegroep, Justice and Equality Movement, die stad ingetrek, waar hulle swaar gevegte met Soedannese regeringsmagte gevoer het. Hulle soldate het minderjariges ingesluit, en hul doel was om die regering van Omar al-Basjir omver te werp, hoewel die Soedanese regering daarin geslaag het om die aanval terug te slaan.[14][15][16]
Op 23 Oktober 2012 het 'n ontploffing by die Yarmouk-ammunisiefabriek twee mense gedood en 'n ander persoon beseer. Die Soedanese regering het beweer dat die ontploffing die gevolg was van 'n Israeliese lugaanval.[17]
Op 3 Junie 2019 was Khartoem die plek van die Khartoem-slagting, waar meer as 100 opstandelinge vermoor is (die regering het gesê 61 is dood), nog honderde beseer en 70 vroue verkrag deur Rapid Support Forces (RSF) om die vreedsame betogings wat 'n beroep op burgerlike regering vra, met geweld te versprei.[18]
Op 1 Julie 2020 het aktiviste geëis dat al-Zibar Basha-straat in Khartoem herdoop word. Al-Zubayr Rahma Mansur was 'n slawehandelaar en die al-Zibar Basha-straat lei na die militêre basis waar die Khartoem-slagting in 2019 plaasgevind het.[19]
Op 26 Oktober 2021 is die stad gesluit na 'n militêre staatsgreep wat minstens 7 dood gelaat het, wat betogings veroorsaak het en 'n algemene staking gevra het. Eerste minister Abdalla Hamdok is tydens die staatsgreep in hegtenis geneem en saam met ander kabinetslede op 'n onbekende plek aangehou.[20]
Verwysings
wysig- ↑ Roman Adrian Cybriwsky, Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture, ABC-CLIO, USA, 2013, bl. 139
- ↑ Hammond, Peter (2005). Slavery, Terrorism & Islam. Cape Town, South Africa: Christian Liberty Books.
- ↑ Britannica, Khartoum, britannica.com, USA, besoek op 30 Junie 2019
- ↑ "The Seizure of the Saudi Arabian Embassy in Khartoum" (PDF). U.S. Department of State. Besoek op 28 Januarie 2014.
- ↑ Minerals Yearbook (in Engels). Bureau of Mines. 1995.
- ↑ Harris, Gordon (1994). The Organization of African Unity. London, United Kingdom: Transaction Publishers. p. 29. ISBN 9781412830270.
- ↑ Cybriwsky, Roman Adrian (2013). Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture. ABC-CLIO. p. 140. ISBN 9781610692489.
- ↑ Peterson, Scott (2000). Me against my brother : at war in Somalia, Sudan, and Rwanda : a journalist reports from the battlefields of Africa. New York: Routledge. ISBN 0415921988. OCLC 43287853.
- ↑ "Khartoum Squatters Forcibly Displaced". The Christian Science Monitor. 31 Maart 1992. ISSN 0882-7729. Besoek op 21 Maart 2019.
- ↑ Miller, Judith (9 Maart 1992). "Sudan Is Undeterred in Drive to Expel Squatters". The New York Times (in Engels (VSA)). ISSN 0362-4331. Besoek op 21 Maart 2019.
- ↑ "World | Africa | Riots after Sudan VP Garang dies". BBC News. 1 Augustus 2005. Besoek op 27 Junie 2010.
- ↑ Staff. "Decisions & Declarations of the Assembly; African Union". African Union. Besoek op 1 Julie 2020.
- ↑ Hiro, Dilip (2013). A Comprehensive Dictionary of the Middle East. Olive Branch Press. ISBN 978-1566569040.
- ↑ "Curfew in capital as Sudanese army clash near Khartoum with Darfur rebels". Sudan Tribune. 10 Mei 2008. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 November 2019. Besoek op 21 Desember 2022.
- ↑ "Sudanese rebels 'reach Khartoum'". BBC News. 10 Mei 2008.
- ↑ "PHOTOS: Sudan capital after today's attack from Darfur JEM". Sudan Tribune. 10 Mei 2008. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 April 2016. Besoek op 21 Desember 2022.
- ↑ "Khartoum fire blamed on Israeli bombing". Al Jazeera. 25 Oktober 2012. Besoek op 25 Oktober 2012.
- ↑ Burke, Jason; Salih, Zeinab Mohammed (13 Julie 2019). "Sudanese protesters demand justice following mass killings". The Guardian (in Engels (VK)). ISSN 0261-3077. Besoek op 1 Julie 2020.
- ↑ Burke, Samuel Okiror Jason; Salih, Zeinab Mohammed (1 Julie 2020). "'Decolonise and rename' streets of Uganda and Sudan, activists urge". The Guardian (in Engels (VK)). ISSN 0261-3077. Besoek op 1 Julie 2020.
- ↑ "Sudan's capital locked down after coup triggers deadly unrest". The Irish Times (in Engels). Besoek op 26 Oktober 2021.