Knysna
Knysna is 'n dorp in die Wes-Kaap, Suid-Afrika. Die woord Knysna, uitgespreek /ˈnaɪznə/, is waarskynlik van Khoisan afkomstig en kan rofweg as "plek van hout" vertaal word.[3][4] Volgens die munisipaliteit van Knysna was daar sowat 76 150 inwoners in 2019. Die N2 nasionale pad gaan deur die dorp, in die hart van die Tuinroete. Knysna is 55 kilometer oos van George geleë tussen heuwels, op die oewer van die Knysna-strandmeer (Engels: Knysna Lagoon), en 33 km verder oos is Plettenbergbaai.
Knysna | |
|---|---|
 Uitsig oor Knysna, die strandmeer en Thesen-eiland | |
  Knysna Knysna se ligging in Wes-Kaap | |
| Koördinate: 34°02′08″S 23°02′56″O / 34.03556°S 23.04889°O | |
| Land |  Suid-Afrika |
| Provinsie | Wes-Kaap |
| Distrik | Tuinroete |
| Munisipaliteit | Knysna |
| Stigting | 1871[1] |
| Oppervlak | |
| • Totaal | 108,77 km2 (42,00 vk. myl) |
| Bevolking (2011)[2] | |
| • Totaal | 51 078 |
| • Digtheid | 470/km2 (1 200/vk. myl) |
| Rasverdeling (2011) | |
| • Wit mense | 18.3% |
| • Indiërs/Asiërs | 0.5% |
| • Bruin mense | 36.8% |
| • Swart mense | 42.8% |
| • Ander | 1.6% |
| Taal (2011) | |
| • Afrikaans | 45.6% |
| • Xhosa | 34.4% |
| • Engels | 14.7% |
| • Ander | 5.3% |
| Poskode (strate) | 6570 |
| Skakelkode | 044 |
Geskiedenis
wysig
Die dorp is in 1804 gestig deur George Rex, na bewering 'n seun van koning George III van Engeland, en Hannah Lightfoot, 'n lid van die Quaker-beweging. Die dorp het op Rex se plaas Melkhoutkraal ontstaan. Rex het daaropvolgend 'n grondslag vir die plaaslike houtnywerheid gelê en 'n seehawe gebou.
Die NG gemeente is in 1851 gestig. Die bekende Belvidere kerkie is aan die oorkant van die strandmeer gebou in 1855. Goud is in 1876 by Millwood ontdek maar die stormloop was van korte duur. Die dorp het in 1881 'n munisipaliteit geword. Op 7 Junie 2017 het daar 'n bosbrand ontstaan wat groot skade tot gevolg gehad het.
Wapens
wysigMunisipaliteit — Die munisipaliteit het in 1960 'n wapen by die Kaapse Provinsiale Administrasie geregistreer: Gevierendeel, I in goud 'n witperd se afgesnede kop van natuurlike kleur; II in blou 'n skuinslinksgeplaaste silwer varing; III in blou 'n geelhoutboom van goud; IV in goud 'n aansiende olifantskop van natuurlike kleur. Die helmteken was 'n seilskip, en die wapenspreuk "Concilio et prudentia".[5] Ivan Mitford-Barberton het die wapen ontwerp.
Afdelingsraad — Knysna se afdelingsraad (d.w.s. die plaaslike owerheid vir die landelike gebiede buite die dorpsgrense) het in 1961 'n wapen by die Provinsiale Administrasie geregistreer: Skuinslings gekruis, I in goud 'n stinkhout boom op 'n grasgrond alles van natuurlike kleur; II en III in silwer drie golwende blou dwarsbalke; IV in groen die skip Knysna van natuurlike kleur, die seils belaai met twee klimmende rooi leeus en met blou wapperende wimpels.[6] Schalk Pienaar het die wapen ontwerp.
Khayalethu-Suid — Die woongebied se dorpskomitee het in 1990 'n wapen by die Buro vir Heraldiek geregistreer: Dennetopvormig deursnede, silwer en groen, op die erepunt 'n swart blokkie; 'n Karoogewelvormig geknobbelde blou skildhoof. Die helmteken was 'n groen muurkroon, en die wapenspreuk was "Wisdom - Freedom - Democracy".[7]
Natuur
wysigStrandmeer en strande
wysigDie strandmeer is ryk aan seelewe – onder meer garnale, krappe en ander skaaldiere. Die Knysnarivier mond uit in die strandmeer. Daar is twee natuurlike eilande in die strandmeer naamlik Theseneiland en Leisure-eiland. Thesen-eiland is eers Paardeneiland genoem maar het bekend geraak as Theseneiland toe die Thesen-familie die eiland oorgeneem en 'n saagmeule daar bedryf het. Albei die eilande is met die land verbind deur paaie na hulle te bou. Leisure-eiland is 'n gesogte woongebied en die Steenbok-natuurreservaat is ook op die eiland. Thesen-eiland is ook ontwikkel en het ook 'n gesogte woongebied geword.
Die Nasionale Knysnameergebied is in 1985 geproklameer en onder die beheer van die Nasionale Parkeraad geplaas. Die beskermde gebied beslaan ongeveer 15 000 ha. Dit is gedoen om 'n balans te tref tussen ontwikkeling en bewaring van die natuurlike hulpbronne.
Daar is ook etlike strande in die omgewing. Die strandmeer sluit aan by die see tussen twee kranse wat "Die Koppe" genoem word en vorm 'n beeldskone natuurprag. Die naaste strand is by Brenton-on-Sea terwyl die Buffelsbaai-strand ook baie bekend is.
Inheemse diere
wysigDie Knysnaseeperdjie is hier inheems en word beskerm. Die bosse naby Knysna word van ouds bewoon deur 'n inheemse Knysna-olifanttrop (nou byna uitgestorwe) en deur die Knysnaloerie, 'n middelgroot papegaaiagtige voël.
Aktiwiteite
wysigOesterkwekery en Oesterfees
wysig
In die Knysna-strandmeer word die bekende Knysnaoester gevind, maar die oesters wat vir menslike verbruik gekweek word is 'n Stille Oseaanspesie, Crassostrea gigas. Dié spesie bereik volwassenheid binne slegs ses maande terwyl die inheemse oesters (Striostrea margaritacea), ook bekend as die Kaapse oester, tot drie jaar neem om volwassenheid te bereik. Daar is ongeveer 6 ha se oesterbeddings in die strandmeer.
Gedurende die eerste week van Julie vind die jaarlikse Oesterfees plaas. Die Suid-Afrikaanse Vloot neem gewoonlik ook deel aan die verrigtinge, en fregatte anker dan by die plaaslike hawe in die dorp. Die bosmarathon, padfiets- en bergfietswedrenne vorm ook deel van die fees.
Visvang
wysigDie strandmeer is die tuiste van bykans 200 visspesies; hier is visvang uiters gewild onder Suid-Afrikaanse hengelaars. Onder die bekende spesies wat hier gevang word tel die kabeljou, stompneus, witsteenbras en knorhaan; terwyl galjoen vanaf die strande en rotse gevang kan word. Reuse-modderkrappe en bloedwurms kom in enkele gebiede voor, terwyl moddergarnale feitlik oor die hele strandmeer voorkom.
Houtnywerheid
wysigKnysna is vandag 'n sentrum vir houtverwerking met meubels en bote as die vernaamste produkte. Knysna word omring deur natuurlike inheemse woude, bekend as die Knysnabos. Die Thesen- en Parkes-families het 'n groot rol gespeel in die ontwikkeling van die houtnywerheid nadat albei families saagmeulens gebou het; Die Thesens op Paardeneiland en Parkes in die dorp. Nadat Parkes hul saagmeule verskuif het is die area ontwikkel tot Woodmill Lane, 'n winkelsentrum. Daar is tans 30 000 ha denne- en bloekomplantasies in die distrik.
Sport
wysigDie dorp beskik oor drie gholfbane en verskeie sportklubs bv. rugby, padwedlopers en 'n kano-klub. Die jaarlikse Karoo-tot-Kus Bergfiets Wedren eindig ook in Knysna gedurende September.
Die Nasionale Seereddingsinstituut van Suid-Afrika bedryf ook 'n stasie in Knysna.
Sien ook
wysig- Lys van dorpe in Suid-Afrika
- Ongewenste Vreemdeling, rolprent wat hier verfilm is.
- Woud van Knysna en die Amathole
Bronne
wysig- Erasmus, B.P.J. Op pad in Suid-Afrika. Jonathan Ball Uitgewers. ISBN 1-86842-026-4.
- Rosenthal, Eric (red.). Ensiklopedie van Suidelike Afrika. Londen en New York: Frederick Warne & Kie Bpk.
Verwysings
wysig- ↑ "Chronological order of town establishment in South Africa based on Floyd (1960:20-26)" (PDF) (in Engels). pp. xlv–lii. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 13 Julie 2019. Besoek op 24 Junie 2016.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 "Hoofplek Knysna". Sensus 2011.
- ↑ Volume 6 Standard Encyclopaedia of Southern Africa (Nasionale Opvoedkundige Uitgewery, 1972)
- ↑ du Plessis, E.J. (1973). Suid-Afrikaanse berg- en riviername. Tafelberg-uitgewers, Cape Town. p. 250. ISBN 0-624-00273-X.
- ↑ Kaap die Goeie Hoop Amptelike koerant 3034 (24 Junie 1960).
- ↑ Kaap die Goeie Hoop Amptelike koerant 3092 (28 Julie 1961).
- ↑ http://www.national.archsrch.gov.za[dooie skakel].