Pous Alexander VI
Alexander VI was die 214de pous van die Rooms-Katolieke Kerk van 1492 tot 1503.
| Pous Alexander VI | |
|---|---|
| |
| |
| Geboortenaam | Rodrigo Borgia |
| Pontifikaat begin | 11 Augustus 1492 |
| Pontifikaat eindig | 18 Augustus 1503 |
| Voorganger | Innocentius VIII |
| Opvolger | Pius III |
| Gebore | 1 Januarie 1431 Xativa, Spanje |
| Sterf | 18 Augustus 1503 Rome, Italië |
| Ander pouse genaamd Alexander | |
Biografie
wysigPous Alexander VI[1] is gebore as Roderic Llançol op 1 Januarie 1431 in Xativa, Spanje die seun van Jofré Llançol y Escrivà en sy vrou Isabel de Borja. Toe sy oom Alfonso Borja y Borja pous word onder die naam Pous Callixtus III neem Roderic sy ma se familienaam aan en word Rodrigo Borja y Borja. Later toe sy oom sy van ver-Italiaans na Borgia, volg Rodrigo sy voorbeeld en word Rodrigo Borgia. Op 10 Mei 1455 benoem Pous Callixtus III hom as apostoliese protonotarius. Op 3 Junie 1455 word hy diaken van Santa Maria van Xativa. Op 17 September 1456 word hy deur sy oom as kardinaal-diaken aangestel. Op 21 Augustus 1456 word hy rektor van die hospitaal Santa Andrea Verceli. Op 30 Junie 1458 word hy administrateur van die bisdom Valencia. Eers op 30 Oktober 1471 word hy priester en ook kardinaal-biskop. Hy word dekaan van die kollege van kardinale op 22 Januarie 1483. Op 2 Januarie 1492 laat hou hy 'n stiergeveg in Rome te ere van die verowering van Granada deur die Spanjaarde. Op 11 Augustus 1492 volg hy Pous Innocentius VIII op en word op 26 Augustus 1492 gekroon deur kardinaal Francesco Todeschini Piccolomini. Hy regeer tot sy dood op 18 Augustus 1503 en word opgevolg deur Pous Pius III. Die naam ‘Alexander’ beteken 'kryger'. Pous Alexander is eintlik die vyfde pous met die naam Alexander. In sy tyd was dit egter nie duidelik of Teenpous Alexander V 'n wettige of 'n teenpous was nie.
Pontifikaat
wysig
Pous Alexander VI[2] se verkiesing is waarskynlik bewerkstellig deur omkopery.[3] Kardinaal Ascano Maria Sforza kry die amp van vise-kanselier met die bygaande paleis, kardinaal Giovanni Battista Orsini kry die stede Monticelli, Soranio en Colonna, kardinaal Govanni Michiel die bisdom Portus en kardinaal Scelfatano die stad Nepi. Slegs vyf kardinale uit die drie-en-twintig wou nie omkoopgeskenke aanvaar nie.
Een van sy eerste dade as pous was die publikasie van die bul "Inter Caetera" op 4 Mei 1493 wat die nuut-ontdekte gebiede in Amerika verdeel het tussen Spanje en Portugal.
Rodrigo Borgia het 'n minnares, Vanozza dei Cattanei, gehad en toe hy pous geword het, het hy haar en sy vier kinders wat nog gelewe het, erken. Drie seuns Juan, Cesare en Joffre en een dogter Lucrezia. Sy eerste seun Pedro Luis het jonk gesterwe. In 1493 maak Alexander sy seun Cesare 'n kardinaal, maar Cesare wou eerder die pouslike troepe aanvoer en het as kardinaal bedank op 17 Augustus 1498. Hy trou met Charlotte d'Albret.
Sy seun Juan was sy oogappel. Hy kry die hertogdomme van Benevento, Terracina en Pontecorvo. Om die bande met Spanje te versterk, trou Juan met Maria Enriquez de Luna, 'n niggie van Ferdinand II van Aragon en Isabella I van Kastilië. Joffre trou met Sancha van Aragon, dogter van koning Alfonso II van Napels. Juan word in die nag van 14 na 15 Junie 1497 vermoor deur sy broer Joffre omdat Juan by Joffre se vrou aangelê het. Cesare word toe die aanvoerder van die pouslike magte. 'n Paar weke later het die pous nog 'n seun by Giulia Farnese die hy ook Juan genoem het.
Lucrezia het eers met Giovanni Sforza getrou. Dit was Alexander se dank aan kardinaal Ascanio Sforza vir sy steun tydens die konklaaf. Die troue is deur die pous self voltrek in die Vatikaan. Sforza is egter impotent verklaar sodat die huwelik nietig verklaar kon word en Lucrezia weer kon trou met Alfonso van Aragon, prins van Salerno, hertog van Biseglia en seun van koning Alfonso II van Napels. Cesare het Alfonso vermoor en Lucrezia het 'n derde keer getrou met Alfonso I d'Este, hertog van Ferrara.
Die monnik Girolamo Savonarola het hard teen die pous gepreek. Hy is ge-ekskommunikeer en op aandrang van die pous deur die bestuur van Florence tereggestel op 23 Mei 1498
Op 31 Desember 1494 word Rome beset deur die Franse onder leiding van koning Karel VIII. Die pous onderhandel vanuit die Engeleburg en bereik 'n kompromis. Op 15 Januarie 1495 vertrek Karel om Napels te verower. Hy word egter op 6 Julie 1495 by Fornovo verslaan deur die "Heilige Liga" (die pous, die Duitse keiser en die stede Venetië en Milaan.)
Alexander sterf op 18 Augustus 1503 moontlik weens vergiftiging, maar bronne soos die BBKL en VH (sien eksterne skakels) sê malaria.
Die kollege van kardinale
wysigPous Alexander VI het 43 kardinale aangestel in tien konsistories. 'n Groot aantal daarvan was familie of vriende van die pous.
Die konsistorie van 31 Augustus 1492
wysig- Juan de Borja Lanzol de Romani, kardinaal-nepoot, aartsbiskop van Monreale.
Die konsistorie van 20 September 1493
wysig- Jean Bilhéres de Lagraulas, biskop van Lombès, ambassadeur van die Franse koning.
- Giovanni Antonio Sangiorgio, biskop van Alessandria.
- Bernardino Lopez de Carvajal, biskop van Cartagena, Spanje.
- Cesare Borgia, kardinaal-nepoot, die pous se seun.
- Giuliano Cesarini junior, apostoliese protonotarius.
- Demenico Grimani, apostoliese protonotarius.
- Alessandro Farnese senior, apostoliese protonotarius , familie van die pous se minnares Guilia Farnese, later Pous Paulus III.
- Bernardino Lunati, apostoliese protonotarius.
- Raymund Pérault, biskop van Gurk.
- John Morton, aartsbiskop van Kantelberg.
- Fryderyk Jagielleonczyk. administrateur van Krakow, Pole.
- Ippolito I d'Este, administrateur van Esztergom, Hongarye.
Die konsistorie van Mei 1494
wysig- Luigi d'Aragona, apostoliese protonotarius, "in pectore" gepubliseer 19 Februarie 1496.
Die konsistorie van 16 Januarie 1495
wysig- Guillaume Briçonnet, biskop van Sint Malo, Frankryk.
Die konsistorie van 19 Februarie 1496
wysig- Juan López, biskop van Perugia.
- Bartolomé Marti, biskop van Segorbe, Spanje.
- Juan de Castro, biskop van Agrigento.
- Juan de Borja Lanzol de Romani junior, kardinaal-nepoot, biskop van Melfi.
Die konsistorie van 17 September 1498
wysig- Georges I d'Amboise, aartsbiskop van Rouen.
- Diego Hurtado de Mendoza y Quiñones, aartsbiskop van Seville, Spanje
- Amanieu d'Albret, apostoliese protonotarius
- Pedro Luis de Borja Lanzol de Romani, kardinaal-nepoot, aartsbiskop van Valencia, Spanje.
Die konsistorie van 28 September 1500
wysig- Jaime Serra I Cau, aartsbiskop van Oristano, Sardinië.
- Pietro Isvalies, aartsbiskop van Reggio Calabrië.
- Francisco de Borja, kardinaal-nepoot, aartsbiskop van Cosenza.
- Juan de Vera, aartsbiskop van Salerno.
- Ludovico Podocather. biskop van Capacio.
- Antonio Trivulzio senior, biskop van Como.
- Giovanni Battista Ferrari, biskop van Modena.
- Tamás Bakócz, apostoliese protonotarius.
- Marco Cornaro, apostoliese protonotarius.
- Gianstefano Ferrero, biskop van Vercelli, "in pectore" gepubliseer op 28 Junie 1502.
- Juan Castellar y de Borja, kardinaal-nepoot, aartsbiskop van Trani.
- Francisco de Remolins, aartsbiskop van Sorrento.
- Francesco Soderini, biskop van Volterra.
- Melchior von Meckau, biskop van Brixen, Tirool.
- Niccolò Fieschi, biskop van Fréjus, Frankryk.
- Francisco Desprats biskop van Léon, Spanje.
- Adriano di Castello, biskop van Hereford, Engeland.
- Jaime de Casanova, kamerling van die pous.
- Francisco Lloris y de Borja, kardinaal-nepoot, biskop van Elne, Frankryk.
Bulle, Ensiklieke en Dekrete
wysig4 Mei 1493 – " Inter Caetera" – Die verdeling van die nuut-ontdekte Amerika tussen Spanje en Portugal.
Bibliografie
wysig- Duff, Eamon (2001). Saints and Sinners: A History of the Popes, Yale University Press. ISBN 0-300-09165-6.
- Maxwell-Stuart, P. G. (2002). Chronicle of the Popes: The Reign-by-Reign Record of the Papacy from St. Peter to the Present, Thames & Hudson. ISBN 0-500-01798-0.
Verwysings
wysig- ↑ Alexander VI. (2008). Encyclopædia Britannica. Deluxe Edition. Chicago: Encyclopædia Britannica.
- ↑ Loughlin, J. (1907). Pope Alexander VI. In The Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. Besoek Julie 2, 2009 by: http://www.newadvent.org/cathen/01289a.htm
- ↑ De Rossa, Peter Vicars of Christ, p.144.
Eksterne skakels
wysig
- CE Inskrywing in die Catholic Encyclopedia (Engels)
- CF Inskrywing in die Catholic Forum (Engels)
- BBKL Inskrywing (met Literatuurverwysings) in die Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (Duits)
- PTA Inskrywing in "Popes through the Ages" deur J. Brusher S.J. (Engels)
- Bulle 'n Databasis van pouslike ensiklieke, dekrete en bulle (in Engels)
- VH Inskrywing in die Vatican History (in Duits).
- CA Inskrywing in die "Cardinals of the Holy Roman Church".
| Wikimedia Commons bevat media in verband met Alexander VI. |
Nota
wysigSaamgestel en vertaal uit die Nederlandse, Engelse, Duitse en Franse wikipedia en aangevul uit ander bronne soos aangedui.
Opvolging
wysig| Voorafgegaan deur Alfonso de Borja Después |
Biskop van Valencia) 1458 – 1492 |
Opgevolg deur Cesare Borgia |
| Voorafgegaan deur Jaume de Cardona i de Gandia |
Biskop van Urgell 1467 – 1472 |
Opgevolg deur Pere de Cardona |
| Voorafgegaan deur Jaume de Cardona i de Gandia |
Mede-koning van Andorra 1467 – 1472 |
Opgevolg deur Pere de Cardona |
| Voorafgegaan deur Latino Orsini |
Biskop van Albano) 1468 – 1476 |
Opgevolg deur Oliviero Carafa |
| Voorafgegaan deur Filippo Calandrini |
Biskop van Porto 1476 – 1492 |
Opgevolg deur Giovanni Micheli |
| Voorafgegaan deur Lope de Rivas |
Biskop van Cartagena 1482 – 1492 |
Opgevolg deur Bernardino de Carvajal |
| Voorafgegaan deur Innocentius VIII |
Pous (Pontifex Maximus) 1492 – 1503 |
Opgevolg deur Pius III |