Tempelridders
Die Orde van die Arme Ridders van Christus en die Tempel van Salomo, beter bekend as die Tempeliers of Tempelridders, is 'n Middeleeuse geestelike ridderorde wat tydens die kruistogte gestig is om pelgrims in die Heilige Land te beskerm. Die naam Tempeliers is afgelei van die Tempel van Salomo (Arabies: Haram asj-Sjarif, tans die Al-Aqsa-moskee op die Tempelberg), waarvan 'n vleuel deur die Christelike koning Boudewyn van Jerusalem aan die orde gegee is om as sy hoofkwartier te dien. Die orde bestaan ook na die einde van die Westerse heerskappy oor die gebied van Jerusalem voort.
| Orde van die Tempeliers | |
|---|---|
 | |
| Gestig | ca. 1119 |
| Ontbind | ca. 1312 |
| Land | Pous |
| Tipe | Katolieke militêre orde |
| Spesialisasie | Beskerming van pelgrims |
| Hoofkwartier | Tempelberg, Jerusalem, Koninkryk Jerusalem |
| Leuse | Non nobis, Domine, non nobis, sed Nomini tuo da gloriam (Latyn vir: "Nie aan ons, o Here, nie aan ons nie, maar aan u Naam gee eer") |
| Kleur | wit, swart, rooi |
| Veldslae | Die Kruistogte, insluitende:
|
Kenmerkend van die orde is die versmelting van die ridderlike en kloosterlike sfeer. Die lede van die orde is tegelyk ridders én monnike, en hulle word dikwels ook Christus se strydmag (Latyn: milites Christi) genoem. Hulle geestelike reëls is aan Bernardus van Clairvaux se Cisterciënsers ontleen en met militêre reëls aangevul.
Die skilde van die Tempeliers het 'n swart-wit patroon met 'n rooi kruis op 'n wit agtergrond, 'n simbool wat versinnebeeld dat hulle die eed van armoede afgelê het. Die militêre ridderordes is egter ryke en magtige organisasies, wat gewoonlik onafhanklik is ten opsigte van wêreldse en kerklike owerhede. Die Tempeliers wek uiteindelik die afguns en hebsug van 'n aantal Europese heersers wat die orde laat ontbind en baie ridders op die brandstapel teregstel. Die orde bestaan daarna net in Portugal as die Orde van Jesus Christus voort. Een van die Portugese Grootmeesters, Hendrik die Seevaarder, gebruik sowat eenhonderd jaar later die bates van die Portugese orde ter finansiering van sy ontdekkingsreise.
Stigting en magsuitbreiding
wysig
Die Orde van die Tempeliers is in die jaar 1118 of 1119 deur agt Franse ridders onder die leiding van Hugo de Payens (omtrent 1170–1136) en Geoffroy de Saint-Omer gestig om die Christelike pelgrims in die Heilige Land teen ongelowiges of rowers te beskerm. Die orde is deur die Patriarg van Jerusalem en koning Boudewyn I ondersteun en het 'n paleis, wat op die oorblyfsels van Salomo se tempel opgerig is, as sy hoofkwartier geneem. Van hierdie paleis is ook die naam van die orde afgelei.
Die orde is in die jaar 1128 op die Sinode van Troyes erken en het sy reëls en die wit kleredrag van die Cisterciënsers uit die hande van Bernard van Clairvaux ontvang, wat ook 'n soort lofrede (De laude novae militae, "Die lof van die nuwe ridderskap") geskryf het waarin die Tempeliers as volmaakte ridders aangeprys is wat hulle aan die heilige oorlog en die lewe van die monnik sou toewy. Pous Eugenius III het in 1146 die rooi kruis bygevoeg.
Die ridders van die orde was meestal adellikes, terwyl die adjudante en ander personeel uit die burgery afkomstig was. Ook lede van die Europese klerus het as geestelikes van die orde gedien.
Die Tempeliers het stabiele wapens sonder enige versiering gedra. Die koppe van die Tempeliers was gewoonlik kaal en hulle het hul baarde baie kort geskeer om sodoende hulle gesigveld te vergroot.
Die grootmeester en die offisiere van die orde het 'n soort regering van die Tempeliers gevorm. Belangrike besluite is egter uitsluitlik deur die Raad van Ridders geneem.
Danksy die edelmoedige skenkings van baie Christelike konings en vorste het die orde reeds na 'n halfeeu oor uitgestrekte besittings in Europa en Asië beskik. Die inkomste uit die landgoedere is aan die vestings en die strydmag in die kruisvaarderstate bestee. Die Europese heersers en die adel het die werksaamhede van die orde verwelkom, veral danksy die feit dat die ridderorde die groot finansiële laste van die oorlogsvoering in die Heilige Land nou grotendeels self gedra het.
Teen die tweede helfte van die 12de eeu was die Tempeliers ook in die Europese bankbedryf besig en het oor skatkamers in die groot Europese stede beskik wat tegelykertyd as finansiële sentra van die orde gedien het.
Danksy die hiërargiese organisasie en hulle militêre slaankrag was die Tempeliers ook eerder geskik om teen die Moslems te veg. Deur die groot aantal soldate en die hoë kwaliteit van hulle militêre opleiding het die Europese heersers die Tempelridders nogtans geleidelik as 'n groot bedreiging begin ervaar, aangesien die orde sterk genoeg was om sy politieke onafhanklikheid te handhaaf en magtig genoeg was om teen die Europese koninkryke op te tree.
Die einde van die orde
wysig
Met die verlies van alle Europese besittings in die Heilige Land teen die einde van die 13de eeu het Pous Clemens V in 1305 besluit om alle bestaande ridderordes te verenig om sodoende 'n nuwe kruistog teen die Moslems te voer. Die ordes het egter geen belang in 'n nuwe oorlog gestel, en veral die Tempeliers het danksy hulle rykdom, trots en eksklusiwiteit deur die tyd al hoe meer ongewild geraak in bepaalde kringe. Ongeag die historiese feite is hulle dikwels beskuldig om verantwoordelik te wees vir die verlies van die laaste Christelike vesting in die Heilige Land, Akko.
Die Franse koning Filips IV het uiteindelik as hul belangrikste en magtigste teenstander teen die ridders opgetree. Op 13 Oktober 1307 het Filips se offisiere die huise van Franse Tempeliers gestorm en die ridders in hegtenis geneem. Die orde is van alle soorte misdade beskuldig, soos byvoorbeeld heksery, sameswering met Moslem-magte, die aanbidding van vreemde godhede, die skending van Christelike simbole en homoseksuele verhoudings.
Dit is nie duidelik of die Franse hof net tipiese Middeleeuse vrese en vooroordele geïnstrumentaliseer het om die Tempeliers uit te skakel nie. Baie mense en selfs outoriteite soos die pous in Avignon en die konings van Engeland en Aragón het die beskuldigings bevraagteken. Deur middel van foltering het 'n aantal Franse Tempeliers skuldig gepleit, terwyl beskuldigde ridders in Italië, Engeland en Duitsland, waar foltering nie deel van die verhore was nie, óf vrygespreek is óf onskuldig gepleit het.
Ná 'n pouslike intervensie is die foltering van Tempeliers in Frankryk vir 'n tyd lank uitgestel, en baie ridders het hul skuldbelydenis herroep. Op bevel van koning Filips is 54 van hulle op 12 Mei 1310 in Parys lewendig verbrand. Koning Filips het druk op die pous uitgeoefen om die orde uiteindelik te laat ontbind, en in 1312 het Clemens V voor die koninklike druk geswig. Die Orde van die Tempeliers is formeel deur die pous ontbind, maar nie verdoem nie, en sy landgoedere is aan die Hospitaalridders oorgedra. Filips het die Tempeliers se skatte gekonfiskeer.
Die laaste Grootmeester van die Orde van die Tempeliers, Jacques de Molay, is op 19 Maart 1313 op bevel van die Franse koning en sonder geregtelike ondersoek of doodsvonnis lewendig verbrand.
Bronne
wysig- Dr. Otto Henne am Rhyn: Geschichte des Rittertums. Herdrukte uitgawe. Essen: Magnus Verlag s.j.
- Georges Tate: L'Orient des Croisades. Parys: Éditions Gallimard 1991
Eksterne skakels
wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Tempelridders.
