Vitamien D

Vitamien D₂

Vitamien D₃

Vitamien D is 'n groep van komplekse vetoplosbare vitamiene, met die volgende vorme:

Vitamien D₁: 'n molekulêre samestelling van ergokalsiferol en lumisterol, 1:1
Vitamien D₂: ergokalsiferol
Vitamien D₃: cholekalsiferol
Vitamien D₄: 22-dihidroërgokalsiferol
Vitamien D₅: sitokalsiferol

Vitamien D is noodsaaklik vir verskeie funksies van die liggaam, bv. 'n gesonde beenstruktuur en om osteoporose te verhoed. Vitamien D bevorder die opname van kalsium en fosfor in die spysverteringskanaal en is behulpsaam met die handhawing van ŉ balans tussen die onttrekking en afsetting van die minerale wat in been voorkom. Die vitamien kom in verskillende natuurlike vorms voor, maar vitamien D-2 en vitamien D-3 is die belangrikste.

Vitamien D-2 (kalsiferol) word selde in die natuur aangetref, maar dit kan sinteties vervaardig word deur die ergosterol en sterol wat in giste en ander swamme aangetref word, met ultravioletlig te bestraal. In die meeste lande word melk en margarien met vitamien C-2 verryk. Dit het dieselfde uitwerking as vitamien D-3, wat in die natuur voorkom. Die menslike vel kan onder die invloed van ultraviolet lig (deel van sonlig) vitamien D-3 van die provitamien 7- dehidrocholesterol vervaardig.

'n Vitamien D-tekort veroorsaak ragitis by babas en klein kinders, terwyl osteomalasie (beenverswakking) by volwassenes voorkom. Die mens kan oor die algemeen voldoende vitamien D vir sy behoeftes vervaardig en aanvullende hoeveelhede is slegs nodig tydens swangerskap en periodes van vinnige groei of baie min sonlig.

Te veel vitamien D veroorsaak ŉ vergiftiging, wat hiperkalsemie genoem word. Dit veroorsaak dat kalk oor die hele liggaam afgeset word, terwyl te veel kalsium in die bloed op die duur nierstene tot gevolg kan hê.

Bronne van vitamien D

Alle lewende organismes benodig vitamien D, gelukkig kan mense en meeste diere dit self sintetiseer, mits hulle aan genoegsame sonlig blootgestel word.

Sardyne is 'n goeie bron van vitamien D en omega-3 onversadigde vet.

Dit kan ook uit hul dieet verkry word.

Dierlike bronne:^[1]
- Vislewerolie, soos lewertraanolie, 15 ml verskaf 1,360 IU (90.6 IU/ml)
- Vetterige visspesies, bv.:
  - Baber (wild), 85 g verskaf 425 IU(5 IU/g)
  - Salm, gekook, 100 g (3.5 oz) verskaf 360 IU (3.6 IU/g)
  - Makriel, gekook, 100 g, verskaf 345 IU (3.45 IU/g)
  - Sardyn, geblik in olie, gedreineer, 50 g verskaf 250 IU (5 IU/g)
  - Tuna, geblik in olie, 100 g verskaf 235 IU (2.35 IU/g)
- 'n Heel eier verskaf 20 IU indien die eier 60 g weeg (0.333 IU/g)
- Bees lewer, gekook, 100 g verskaf 15 IU (0.15 IU/g).

Biochemie en metabolisme in die mens

In die lewer word cholekalsiferol (vitamien D₃) omgeskakel na kalsidiol, wat ook bekend is as kalsifediol (INN), 25-hidroksicholekalsiferol, of 25-hidroksievitamien-D₃ — afgekort as 25(OH)D₃.

Ergokalsiferol (vitamien D₂) word eweneens in die lewer omgeskakel na 25-hidroksie-ergokalsiferol, ook bekend as 25-hidroksievitamien-D₂ — afgekort as 25(OH)D₂.

Hierdie is die spesifieke twee vitamien D-metaboliete waarvan die bloedvlakke bepaal wat 'n persoon se vitamien D status is.^[2]^[3]

'n Gedeelte van die kalsidiol word deur die niere na kalsitriol omgeskakel, die biochemies-aktiewe vorm van vitamien D.^[4] Kalsitriol sirkuleer as 'n hormoon in die bloed, dit reguleer die konsentrasie van kalsium en fosfaat in die bloedstroom en help met die gesonde groei en hermodelering van beenweefsel. Kalsitriol beïnvloed ook neuromuskulêre en immuunstelsel-funksies.^[1]

Bronne

Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409699, volume 28, bl. 177

Verwysings

↑ ^1,0 ^1,1 "Dietary Supplement Fact Sheet: Vitamin D". Office of Dietary Supplements (ODS) (in Engels). National Institutes of Health (NIH). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Februarie 2012. Besoek op 11 April 2010.
↑ "Vitamin D Tests". Lab Tests Online (USA) (in Engels). American Association for Clinical Chemistry. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 November 2017. Besoek op 23 Junie 2013.
↑ Hollis BW (Januarie 1996). "Assessment of vitamin D nutritional and hormonal status: what to measure and how to do it". Calcif. Tissue Int. 58 (1): 4–5. doi:10.1007/BF02509538. PMID 8825231.
↑ Holick MF, Schnoes HK, Deluca HF, Suda T, Cousins RJ (1971). "Isolation and identification of 1,25-dihydroxycholecalciferol. A metabolite of vitamin D active in intestine". Biochemistry. 10 (14): 2799–804. doi:10.1021/bi00790a023. PMID 4326883.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)

Eksterne skakels

Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Vitamien D.

Hierdie artikel is ’n saadjie. Voel vry om Wikipedia te help deur dit uit te brei.

[FactD-1] 1,0 ^1,1 "Dietary Supplement Fact Sheet: Vitamin D". Office of Dietary Supplements (ODS) (in Engels). National Institutes of Health (NIH). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Februarie 2012. Besoek op 11 April 2010.

[2] "Vitamin D Tests". Lab Tests Online (USA) (in Engels). American Association for Clinical Chemistry. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 November 2017. Besoek op 23 Junie 2013.

[Hollis_1996-3] Hollis BW (Januarie 1996). "Assessment of vitamin D nutritional and hormonal status: what to measure and how to do it". Calcif. Tissue Int. 58 (1): 4–5. doi:10.1007/BF02509538. PMID 8825231.

[autogenerated2799-4] Holick MF, Schnoes HK, Deluca HF, Suda T, Cousins RJ (1971). "Isolation and identification of 1,25-dihydroxycholecalciferol. A metabolite of vitamin D active in intestine". Biochemistry. 10 (14): 2799–804. doi:10.1021/bi00790a023. PMID 4326883.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)

[1]

[2]

[3]

[4]