Wilhelm Gustloff (skip)

Die Wilhelm Gustloff was 'n Duitse passasierskip wat tydens die Tweede Wêreldoorlog betrokke was in die grootste ramp in die seevaartgeskiedenis. Meer as 9 000 mense het in hierdie seeramp in die Baltiese See (ook Oossee genoem) omgekom.

Die skip

Op 15 Maart 1938 het die Wilhelm Gustloff op sy eerste toetsvaart vertrek. Op daardie stadium was dit die grootste passasierskip ter wêreld. Dit het plek gehad vir 1 463 passasiers en 'n personeel van 417. Die 10 dekke het 'n gesamentlike oppervlakte van 5 000 vierkante meter beslaan. Alle moderne geriewe was beskikbaar: swembad, danssale, biblioteek, teater, rookkamer, haarsalon, hospitaal, bakkery, gimnasium, ens. Die plesierbooot is gebou vir die Nasionaal-Sosialistiese Duitse Werkersparty se arbeidsorganisasie Kraft durch Freude (krag deur vreugde) om getroue party-ondersteuners op vakansies te neem. Londen, Italië, Libië en Noorweë is besoek.

Oorlog

Toe die oorlog uitbreek, is die boot omskep in 'n hospitaalskip. Maar reeds vanaf 1940 en vir die grootste deel van die oorlog was die boot vasgemeer in die hawe van Gotenhafen (Gdynia), noord van Danzig (vandag Gdansk) en Sopot aan die Baai van Gdansk in die huidige Pole. Daar is dit gebruik om akkommodasie te verskaf aan die duikbootbemannings.

Ontruiming

Teen die einde van 1944 het die Sowjetleër weswaarts opgeruk. Oos-Pruise (vandag deel van Pole en Rusland) was afgesny van die res van Nazi-Duitsland. As deel van Operasie Hannibal is die Wilhelm Gustloff gereed gemaak om gewonde Duitse soldate en vlugtelinge te ontruim en weswaarts na Kiel en Flensburg te neem om te verhoed dat hulle in Russiese hande val. Inskeping het vinnig geskied en op die laaste oomblik het nog vlugtelinge hulle aangemeld om saam te reis. Daarom is presiese getalle van opvarendes nie beskikbaar nie. Navorsing tot die jaar 2000 deur Heinz Schön, wat self 'n oorlewende van die ramp was, toon nou aan dat daar 10 582 passasiers was.

Ramp

Op 30 Januarie 1945 het die skip, vergesel van die oorlogskip Löwe, die hawe van Gotenhafen verlaat. Onder die vier kapteins aan boord was daar nie eenstemmigheid oor die veiligste roete wat gevolg moes word nie. Vlootkaptein Wilhelm Zahn wou in die vlak kuswater en sonder groot ligte vaar om 'n duikbootaanval te vermy. Kapt. Friedrich Petersen het egter na diep waters gevaar onder andere ook omdat die skip oorlaai was. Ook het hy die ligte laat aanskakel toe hy verneem dat 'n Duitse vloot mynveërs in hul rigting vaar. Om 9:15 die aand word vier torpedo's vanaf 700 m uit 'n Sowjetduikboot op die Wilhelm Gustloff afgevuur. Drie was voltreffers. Binne 'n uur sink die skip met die meeste van sy opvarendes op 'n afstand van 23 seemyl van die Pommerse kus (vandag Pole).

Weens die ontploffings het paniek aan boord uitgebreek. Baie mense was in die skip vasgekeer omdat die versterkte glas nie wou breek nie. Ander het in die yskoue Baltiese See tussen ysblokke beland. Die watertemperatuur was net bo vriespunt en die lugtemperatuur ver onder 0 grade. Weens die sneeu en ys is gesukkel om die reddingsbote neer te laat. Daarby was die reddingsbote te klein en gans te min vir die groot passasiersgetal. Oorlewingskanse was skraal.

Grootste skeepsramp

Die Löwe en ander Duitse skepe wat toevallig in die omgewing was, het drenkelinge uit die see, van vlotte en uit reddingsbootjies gered. Volgens die jongste navorsing (ook deur Heinz Schön) is 1252 mense insluitende die vier kapteins gered en het 9 343 in die ramp omgekom. Dit maak die sinking van die Wilhelm Gustloff die grootste skeepsramp in die geskiedenis gemeet in terme van hoeveelheid slagoffers afkomstig van een skip. Die Nazi-bewind het die ramp 'n geheim probeer hou. Hierdie oorlogsgraf lê op 'n diepte van 42 m en geniet beskerming. Slegs die skeepsklok is geberg.

Sowjet-optrede

Was die optrede van die Sowjet-duikboot geregverdig? Die Wilhelm Gustloff was 'n oorlogskip en in die kleure van die vloot geverf en nie as 'n hospitaalskip nie. Daar was soldate en twee lugafweerkanonne aan boord. Die skip was verduister soos in oorlogtyd dikwels die geval is. Daarby was die Löwe 'n begeleidende oorlogskip. Volgens die volkereg het die Russe geregverdig opgetree. Ná die oorlog is die kaptein van die duikboot, kapt. A.I. Marinesko, oneervol ontslaan. In 1990 is hy egter in sy eer herstel toe hy postuum tot Held van die Sowjetunie verhef is.

Naam Wilhelm Gustloff

Wilhelm Gustloff was die leier van Switserland se Nazi's. Hy het in 'n sluipmoordaanval die lewe gelaat en Hitler het onderneem om Gustloff se naam te verewig. Die te waterlating op 5 Mei 1937 is deur Gustloff se weduwee, Hedwig, in Hitler se aanwesigheid waargeneem.

Titanic

Op sy nooiensvaart bots die Titanic op 15 April 1912 met 'n ysberg en 1 522 mense verdrink. Dit is die bekendste skeepsramp bloot omdat die skip as onsinkbaar beskryf is.

Bibliografie

Triumph und Tragödie der Wilhelm Gustloff ('n dokumentêre film deur Karl Höffkes en Heinz Schön, vervaardig in 2000)