Brielle

Brielle () is 'n stad en voormalige munisipaliteit in Nederland. Dit is in die provinsie Zuid-Holland op die eiland Voorne-Putten geleë. Die stad het sowat 13 900 inwoners en 'n oppervlak van sowat 11 km². Naas die stad Brielle self het die voormalige munisipaliteit ook die dorpe Vierpolders en Zwartewaal bevat. Die voormalige munisipaliteit was deel van die Stadsregio Rotterdam en later van die Metropoolregio Rotterdam-Den Haag gewees. Op 1 Januarie 2023 is hierdie munisipaliteit opgegaan in die nuwe munisipaliteit Voorne aan Zee (die voormalige Brielle-munisipaliteit het 17 704 inwoners in 2022).

Brielle in '72 – renovasie van die sentrum, groei van die stad Brielle en sy geskiedenis (in nl)

Brielle Den Briel
Stad
Die Sint Catharijnekerk
Vlag Wapen
Ligging van Brielle in Zuid-Holland-provinsie
Kaart van voormalige Brielle-munisipaliteit
Koördinate: 51°54′N 4°10′O
Land	Nederland
Provinsie	Zuid-Holland
Munisipaliteit	Voorne aan Zee
Oppervlak
• Totaal	11,26 km2 (4,35 vk. myl)
• Land	8,99 km2 (3,47 vk. myl)
• Water	2,27 km2 (0,88 vk. myl)
Bevolking
• Totaal	13 903
• Digtheid	1 552/km2 (4 020/vk. myl)
Poskode	3230-3232
Skakelkodes	0181
Webwerf	www.brielle.nl

Die stad is aan 'n stuk van die Maas geleë wat afgesluit is en nou die Brielse Meer vorm. Die meer het hom ontwikkel tot 'n belangrike gebied vir ontspanning in die stedelike gebied rondom Rotterdam. Die Brielse Maas het langs die Brielse Gat in die Noordsee uitgemond en dit het tot 1700 die stad Rotterdam verbind met die Noordsee. Hierna het dit toegeslik en het die suideliker Goereese Gat dié rol oorgeneem. Later is noordeliker die Nieuwe Waterweg gegrawe wat nou die kern van Rotterdam se hawe vorm.

Geskiedenis

Brielle, wat ook as Den Briel bekend is, vorm in die middeleeue die vyfde stad van die graafskap Holland. Dit het in die 17de eeu 'n vestingstad geword en sy vesting het baie goed bewaar gebly. Dit is nou 'n Nederlandse 'rijksmonument'.

Die naam Brielle stam af van die Keltiese woord brogilo wat "jaggebied", "ingeslote gebied" beteken. Uit ou dokumente blyk dat die huidige plek die nuwe Briel is, wat aandui dat die oorspronklike dorp moontlik weggespoel is. In die 11de en 12de eeu het Voorne net uit duine en party klein eilandjies bestaan wat dikwels oorstromings geken het. Deur die bou van dyke het Voorne 'n groter oppervlak gekry en het Brielle 'n stad kan word. Dit het 'n groot kerk -die St. Catharijnekerk- en party kloosters gehad.

Op 1 April 1572 het die stad 'n belangrike rol in die Nederlandse geskiedenis gekry. In November 1570 is daar 'n swaar watersnoodramp en in 1571 kondig die koning in Spanje, wat ook die graaf van Holland is, aan dat hy pleks van om die bevolking te help die belastings gaan verhoog met die Tiende Penning: 'n verhoging met 10%. Die bevolking is woedend. In 1572 verower 'n groep seerowers, die Watergeuse, onder leiding van Lumey en Bloys van Treslong die stad. Hulle kry hulp van die veerman Jan Koppestok. Die bevolking sien hulle as bevryders en die geuse verklaar hulle 'vir die prins van Oranje' wat die begin is van 'n opstand teen Filips II van Spanje. Hoewel dié konflik al sedert 1568 broei, word dit algemeen gesien as die eintlike begin van die Tagtigjarige Oorlog wat Nederland 'n onafhanklike land sal maak.

Die gebeure kry ook 'n onaangename religieuse kant. Baie van die opstandelinge het protestantse simpatieë, omrede Filips die kerk en sy Inkwisie vir poltieke onderdrukking gebruik. Na die verowering van die stad Gorinchem word 19 katolieke geestelikes na Brielle gebring en daar tereggestel. Later het die katolieke kerk 'n bedevaartkerk vir die "Martelare van Gorcum" gebou wat vandag nóg pelgrims trek.

In 1585 word Brielle Engels. Koningin Elizabeth I van Engeland het dit saam met Oostende, Vlissingen en Fort Rammekens vir haar hulp in die stryd teen Spanje as onderpand gekry. In 1616 word dit weer teruggegee aan die Nederlandse Republiek.

Fotogalery

• 
  Brielle vanuit die lug
• 
  Sint-Catharijnekerk
• 
  Maarland
• 
  Langepoort
• 
  Brielse vesting met Sint-Catharijnekerk
• 
  Brielse dom
• 
  Gewelsteen van die Geuzengesticht.

Eksterne skakels

• Amptelike webwerf
• Plaatsengids (beskrywing)
• AlleCijfers (statistiek - stad)
• AlleCijfers (statistiek - voormalige munisipaliteit)
• Streekargief (nl) Geargiveer 3 November 2013 op Wayback Machine