Chiropraktyk
|
|
Vrywaring: Die mediese inligting verskaf op Wikipedia dien slegs as 'n riglyn en dra geen waarborg van feitelike korrektheid nie. Enige vrae of klagtes oor u persoonlike gesondheid behoort na 'n dokter verwys te word. |
Chiropraktyk (Engels: 'Chiropractic') is 'n pseudowetenskaplike alternatiewe medisyne wat meestal handel oor die diagnose en behandeling van meganiese afwykings van die spiere-skeletale stelsel, veral die ruggraat.[1][2] Sommige voorstanders, veral dié in die vroeë geskiedenis van die veld, het beweer dat sulke afwykings algemene gesondheid beïnvloed het deur die senuweestelsel, wat teenstrydig is met wetenskaplike bewyse.[2]
Konseptuele basis
wysigDie belangrikste chiropraktiese behandelingstegniek behels terapie met die hand, veral ruggraatmanipuleringsterapie, en manipulasies van ander litte en sagte weefsels.[3] Die grondslag daarvan strook met die algemene medisyne, en chiropraktyk word onderhou deur pseudowetenskaplike idees soos vertebrale subluksasie en 'aangebore intelligensie' wat die wetenskap verwerp.[4][5][6][7][8] Chiropraktisyns is nie mediese dokters nie.[9]
Mediese gebruik
wysigVerskeie gekontroleerde kliniese studies van behandelings wat deur chiropraktisyns gebruik word, is uitgevoer, met teenstrydige resultate.[4] Sistematiese oorsigte van hierdie navorsing het geen bewyse gevind dat chiropraktiese manipulasie effektief is nie, met die uitsondering van die behandeling van rugpyn.[4] In 'n kritiese evaluering is bevind dat manipulasie van die ruggraat kollektief nie effektief was om enige toestand te behandel nie.[10] Ruggraat-manipulasie kan koste-effektief wees vir sub-akute of chroniese lae rugpyn, maar die resultate vir akute lae rugpyn was onvoldoende.[11] Die doeltreffendheid en koste-effektiwiteit van chiropraktiese versorging is onbekend.[12] Daar is nie voldoende data om die veiligheid van chiropraktiese manipulasies vas te stel nie.[13] Dit word gereeld geassosieer met ligte tot matige nadelige gevolge, met ernstige of dodelike komplikasies in seldsame gevalle.[14] Daar is kontroversie rakende die mate van risiko vir die verspreiding van die vertebrale arterie, wat kan lei tot beroerte en die dood, as gevolg van ruggraat-manipulasie.[15] Verskeie sterftes word met hierdie tegniek geassosieer [14] en daar word voorgestel dat die verhouding oorsaaklik is,[16][17] 'n eis wat deur baie chiropraktisyns betwis word.[17]
Geskiedenis
wysigD. D. Palmer het chiropraktyk in die 1890's gestig,[18] nadat hy gesê het dat hy dit van 'die ander wêreld' ontvang het,[19] en sy seun B. J. Palmer het gehelp om dit in die vroeë 20ste eeu uit te brei.[18] Oor die hele geskiedenis was chiropraktyk kontroversieel.[20][21] Ondanks die oorweldigende bewyse dat inenting 'n effektiewe ingryping in die openbare gesondheid is, is daar onder chiropraktisyns beduidende meningsverskille oor die onderwerp,[22] wat gelei het tot 'n negatiewe impak op openbare inenting en die algemene aanvaarding van chiropraktyk.[23]
Sien ook
wysigVerwysings
wysig- ↑ Chapman-Smith DA (2005). "Internasionale status, standaarde en opvoeding van die chiropraktykberoep". In Haldeman S, Dagenais S, Budgell B (reds.). Beginsels en praktyk van chiropraktyk (in Engels) (3rd uitg.). McGraw-Hill. pp. 111–34. ISBN 978-0-07-137534-4.
- ↑ 2,0 2,1 Nelson, CF; Lawrence, D.J.; Triano, J.J.; Bronfort, G.; Perle, S.M.; Metz, R.D.; Hegetschweiler, K.; LaBrot, T (2005). "Chiropraktyk as ruggraatversorging: 'n model vir die beroep". Chiropractic & Osteopathy (in Engels). 13 (1): 9. doi:10.1186/1746-1340-13-9. PMC 1185558. PMID 16000175.
- ↑
Mootz RD, Shekelle PG (1997). "Inhoud van die praktyk". In Cherkin DC, Mootz RD (reds.). Chiropraktyk in the VSA: Opleiding, praktyk en navorsing (in Engels). Rockville, MD: Agency for Health Care Policy and Research. pp. 67–91. OCLC 39856366.
{{cite book}}: Onbekende parameter|chapterurl=geïgnoreer (hulp) AHCPR Pub No. 98-N002. - ↑ 4,0 4,1 4,2 Ernst E (Mei 2008). "Chiropraktyk: 'n kritiese evaluering". Journal of Pain and Symptom Management (in Engels). 35 (5): 544–62. doi:10.1016/j.jpainsymman.2007.07.004. PMID 18280103.
- ↑ Keating JC Jr (2005). "'n Kort geskiedenis van die chiropraktykberoep". In Haldeman S, Dagenais S, Budgell B (reds.). Principles and Practice of Chiropractic (in Engels) (3rd uitg.). McGraw-Hill. pp. 23–64. ISBN 978-0-07-137534-4.
- ↑ Singh, S; Ernst, E (2008). "Die waarheid oor chiropraktiese terapie". Truuk of behandeling: die onbetwisbare feite oor alternatiewe medisyne (in Engels). W.W. Norton. pp. 145–90. ISBN 978-0-393-06661-6.
- ↑ "Chiropractic". NHS Choices (in Engels). 20 Augustus 2014. Besoek op 19 September 2016.
- ↑ Swanson ES (2015). "Pseudoscience". Wetenskap en samelewing: Begrip van wetenskaplike metodologie, energie, klimaat en volhoubaarheid (in Engels). Springer. p. 65. ISBN 978-3-319-21987-5.
- ↑ Salzberg, Steven (April 20, 2014). Nuwe Medicare-data openbaar $ 496 miljoen wat op chiropraktisyns vermors is. Forbes. Retrieved: September 12, 2018.
- ↑ Posadzki P, Ernst E (2011). "Ruggraat-manipulasie: 'n opdatering van 'n stelselmatige oorsig van sistematiese oorsigte". The New Zealand Medical Journal (in Engels). 124 (1340): 55–71. PMID 21952385.
- ↑ Lin CW, Haas M, Maher CG, Machado LA, van Tulder MW (2011). "Kostedoeltreffendheid van goedgekeurde behandelings vir lae rugpyn: 'n sistematiese oorsig". European Spine Journal (in Engels). 20 (7): 1024–38. doi:10.1007/s00586-010-1676-3. PMC 3176706. PMID 21229367.
- ↑ Leboeuf-Yde C, Hestbaek L (2008). "Onderhoudsorg in chiropraktyk – wat weet ons?". Chiropractic & Osteopathy (in Engels). 16: 3. doi:10.1186/1746-1340-16-3. PMC 2396648. PMID 18466623.
- ↑ Gouveia LO, Castanho P, Ferreira JJ (2009). "Safety of chiropractic interventions: a systematic review" (PDF). Spine (in Engels). 34 (11): E405–13. doi:10.1097/BRS.0b013e3181a16d63. PMID 19444054. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 19 September 2016. Besoek op 29 Augustus 2019.
- ↑ 14,0 14,1
Ernst E (2007). "Nadelige gevolge van ruggraat-manipulasie: 'n sistematiese oorsig". Journal of the Royal Society of Medicine (in Engels). 100 (7): 330–38. doi:10.1258/jrsm.100.7.330. PMC 1905885. PMID 17606755. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Mei 2010.
{{cite journal}}: Onbekende parameter|deadurl=geïgnoreer (hulp); Onbekende parameter|lay-url=geïgnoreer (hulp); Onbekende parameter|laydate=geïgnoreer (hulp); Onbekende parameter|laysource=geïgnoreer (hulp) - ↑ Haynes MJ, Vincent K, Fischhoff C, Bremner AP, Lanlo O, Hankey GJ (2012). "Evaluering van die risiko van beroerte as gevolg van nekmanipulasie: 'n sistematiese oorsig". International Journal of Clinical Practice (in Engels). 66 (10): 940–47. doi:10.1111/j.1742-1241.2012.03004.x. PMC 3506737. PMID 22994328.
- ↑ Ernst E (2010). "Vaskulêre-ongelukke na nekmanipulasie: oorsaak of toeval?". International Journal of Clinical Practice (in Engels). 64 (6): 673–77. doi:10.1111/j.1742-1241.2009.02237.x. PMID 20518945.
- ↑ 17,0 17,1 Ernst E (2010). "Sterftes na chiropraktyk: 'n oorsig van gepubliseerde gevalle". International Journal of Clinical Practice (in Engels). 64 (8): 1162–65. doi:10.1111/j.1742-1241.2010.02352.x. PMID 20642715.
- ↑ 18,0 18,1 Martin SC (Oktober 1993). "Chiropraktyk en die sosiale konteks van mediese tegnologie, 1895-1925". Technology and Culture (in Engels). 34 (4): 808–34. doi:10.2307/3106416. JSTOR 3106416. PMID 11623404.
- ↑ D.D. Palmer se Godsdiens van chiropraktyk (in Engels) – Brief van D.D. Palmer aan P.W. Johnson, D.C., 4 Mei 1911. "In die brief verwys hy dikwels na homself met koninklike derdepersoonterminologie en ook as 'Ou Pappa'".
- ↑ DeVocht JW (2006). "Geskiedenis en oorsig van teorieë en metodes van chiropraktyk: 'n kontrapunt". Clinical Orthopaedics and Related Research (in Engels). 444: 243–49. doi:10.1097/01.blo.0000203460.89887.8d. PMID 16523145.
- ↑ Homola S (2006). "Chiropraktyk: geskiedenis en oorsig van teorieë en metodes". Clinical Orthopaedics and Related Research (in Engels). 444: 236–42. doi:10.1097/01.blo.0000200258.95865.87. PMID 16446588.
- ↑ Busse JW, Morgan L, Campbell JB (2005). "Chiropraktiese teen-inenting argumente". Journal of Manipulative and Physiological Therapeutics (in Engels). 28 (5): 367–73. doi:10.1016/j.jmpt.2005.04.011. PMID 15965414.
- ↑ Campbell JB, Busse JW, Injeyan HS (2000). "Chiropraktisyns en inenting: 'n historiese perspektief". Pediatrics (in Engels). 105 (4): e43. doi:10.1542/peds.105.4.e43. PMID 10742364.