Exsultate, jubilate (K. 165)

Exsultate, jubilate
Motet deur W. A. Mozart
Mozart in die 1770's
Katalogus	K. 165
Taal	Latyn
Gekomponeer	1773 (1773): Milan
Opgevoer	17 Januarie  1773 (1773-01-17)
Bewegings	4
Partituur	sopraan orkes

Exsultate, jubilate (Afrikaans: Jubel, juig), K. 165, is 'n motet wat in 1773 deur Wolfgang Amadeus Mozart gekomponeer is.

Geskiedenis

Hierdie religieuse motet vir solostem is gekomponeer toe Mozart in Milaan gebly het vir die uitvoering van sy opera Lucio Silla in die Teatro Regio Ducal (speelvak 26 Desember 1772 tot 25 Januarie 1773). Die motet is gekomponeer vir die castrato Venanzio Rauzzini, wat die vorige jaar die manlike hoofrol in Lucio Silla gesing het en wie se tegniese uitnemendheid Mozart hoog aangeslaan het. Die eerste uitvoering het op 17 Januarie 1773 in die Theatynse Kerk plaasgevind, terwyl Rauzzini in die aande nog in Mozart se opera gesing het. Mozart het rondom 1780 'n paar hersienings aangebring. Op 30 Mei 1779, 'n Drie-eenheidsondag, is 'n hersiene weergawe deur Francesco Ceccarelli in die Drievuldigheidskerk in Salzburg uitgevoer. 'n Ander hersiene weergawe is vir Kersfees bedoel. Die manuskripte van dié twee Salzburg-weergawes is in 1978 ontdek in St. Jakob, Wasserburg am Inn. Deesdae word die motet deur 'n vroulike sopraan gesing.

Struktuur

1. Exsultate jubilate – Allegro ( F-majeur )
2. Fulgetamica dies – Secco-resitatief
3. Tu virginum corona – Andante (A-majeur )
4. Alleluia – Molto allegro (F-majeur)

Hoewel dit (slegs in naam) vir liturgiese gebruik gekomponeer is, toon die motet baie kenmerke van Mozart se konsertarias, soos dié wat aan sy operas ontleen is. Mozart het ook elemente van die konsertvorm in hierdie motet aangewend.

Libretto

Hoewel die outeur van die Latynse teks onbekend is, is die vermoede dat dit Rauzzini is.

Exsultate, jubilate, o vos animae beatae, dulcia cantica canendo, cantui vestro respondendo, psallant aethera cum me.	Wees vrolik en jubel, o geseënde siele. Sing soete gesange, en in antwoord op jul gesange laat die hemele saam met my sing.
Fulget amica dies, jam fugere et nubila et procellae; exorta est justis inexspectata quies. Undique obscura regnabat nox, surgite tandem laeti qui timuistis adhuc, et jucundi aurorae fortunatae frondes dextera plena et lilia date.	Die vriendelike dag skyn en sowel wolke as storms het gevlug, want die vromes het 'n onverwagte stilte laat ontstaan. [Voorheen] het 'n donker nag orals geheers; staan op, julle wat uiteindelik gelukkig is en tot nou toe bevrees was, en, nou bly oor die geseënde oggend, gee [mekaar] kranse en lelies met die regterhand.
Tu virginum corona, tu nobis pacem dona, tu consolare affectus, unde suspirat cor. Alleluia	U, kroon van maagde, gee u ons vrede, troos u ons emosies waarvan oins harte sug. Halleluja!
Alleluja, alleluja!

Die eerste en tweede dele van die eerste Salzburg-weergawe verskil egter:

Exsultate, jubilate, o vos animae beatae, Summa Trinitas revelatur et ubique adoratur, date illi gloriam. Summa Trias adoratur, date illi gloriam.	Wees vrolik en jubel, o geseënde siele, die groot Drie-eenheid is onthul en word oral vereer; bring Dit eer. Die groot Drie-eenheid word vereer, bring Dit eer.
Tandem advenit hora, qua Deum colimus in spiritu et veritate, et nomen illius magnum in omni loco est. Debitum jam illi sit sacrificium; sed per Mariam accedamus in fide ad fontem gratiae, ad thronum misericordiae, ut magis acceptabile sit obsequium.	Uiteindelik het die uur aangebreek waarin ons God in gees en waarheid aanbid, en sy Naam is groot in elke plek. Laat die verskuldigde offerande aan Hom gebring word; laat ons nou deur Maria in geloof die bron van welwillendheid nader, die troon van genade, sodat ons diensbaarheidmeer aanvaarbaar mag wees.

Die tweede Salzburg-weergawe verskil slegs in die eerste strofe:

Exsultate, jubilate, o vos animae beatae, Caro factus, factus homo ubique adoratur; date illi gloriam. Summa Trias adoratur, date illi gloriam.

Wees vrolik en jubel, o geseënde siele, [Hy wat] vlees geword het, wat mens geword het word oral vereer; Die Groot Drie-eenheid word vereer, bring Dit eer!

Diskografie

• Arleen Augér en die Bavarian Radio Symphony Orchestra, gelei deur Leonard Bernstein, Deutsche Grammophon CD 431-791-2 (1991) en DVD 00440-073-4240 (2006)