Fluviaal
Fluviaal is 'n term in geografie en geologie wat na die prosesse verwys wat met riviere en strome en die gevolglike afsettings en landvorme geassosieer word. Wanneer strome of riviere met gletsers, ysplate of yskappe geassosieer word, word die term glasiofluviaal of fluvioglasiaal gebruik.[1][2]
Fluviale prosesse
wysigFluviale prosesse behels die beweging van sediment en erosie of afsetting op die rivierbedding.[3][4]
Erosie deur bewegende water kan op twee maniere plaasvind. Eerstens oefen die bewegende water bokant die bedding 'n skuifspanning op die bedding uit. As die kohesiekrag van die substraat laer as die stroomskuiwing is, of as die bedding uit los sediment bestaan wat deur sulke spanning gemobiliseer kan word, sal die bedding deur skoonwatervloei verlaag word. As die rivier egter aansienlike hoeveelhede sediment dra, kan hierdie materiaal die verwering van die bedding verhoog (abrasie). Die fragmente self word terselfdertyd gemaal en word kleiner en meer gerond (attrisie).
Sediment in riviere word óf as beddingvrag (die growwer fragmente wat naby die bedding beweeg) óf as suspensievrag (fyner fragmente wat in die water gedra word) vervoer. Daar is ook 'n komponent wat as ontbinde materiaal gedra word.
Vir elke korrelgrootte daar is 'n spesifieke snelheid waarteen die korrels begin beweeg, naamlik die sleursnelheid. Die korrels sal egter steeds vervoer word, al val die snelheid tot onder die sleursnelheid weens verminderde (of afwesigheid van) wrywing tussen die korrels en die rivierbedding. Uiteindelik sal die snelheid in so 'n mate daal dat die korrels afgeset word. Dit word deur die Hjulstrøm-kurwe aangetoon.
'n Rivier is deur sy hele loop voortdurend besig om soliede deeltjies klip en grond van die bedding op te tel en af te set. Waar die rivier vinnig vloei, word meer deeltjies opgetel as afgeset. Waar die riviervloei stadig is, word meer deeltjies afgeset as opgetel. Areas waar meer deeltjies neergesit word, word alluviale of vloedvlaktes genoem, en die afgesette deeltjies word alluvium genoem.
Alluviale afsettings kom selfs by klein stroompies voor, maar dit is in die vloedvlaktes en deltas van die groot riviere dat groot, geologies beduidende alluviale afsettings voorkom.
Die vrag wat deur 'n groot rivier gedra word, is enorm. Baie riviername is afgelei van die kleur wat die vervoerde deeltjies die water gee. Die Huang Hy in China word byvoorbeeld letterlik as "Geelrivier" vertaal, en die Mississippirivier in die Verenigde State word ook "the Big Muddy" genoem. Na beraming dra die Mississippirivier jaarliks 406 miljoen ton sediment na die see,[5] die Huang Hy 796 miljoen ton, en die Po-rivier in Italië 67 miljoen ton.[6]
Sien ook
wysigFluviale prosesse
wysigFluviale kanaalpatrone
wysig- Reguit
- Gevleg
- Meander (kronkel)
- Geanastomoseer
Fluviale landvorme
wysig- Bekken (Waterskeiding)
- Kanaal
- Konfluensie
- Stootoewer
- Crevasse splay
- Delta
- Esker
- Vloedvlakte
- Fluviale terras
- Canyon (Gorge)
- Donga
- Eiland
- Natuurlike oewerwal
- Meander
- Hoefystermeer
- Pendant bar
- Valgat
- Point bar
- Stroomversnelling
- Rivier
- Sandbank
- Fontein
- Stroom
- Stream pool
- Riviereiland
- Vallei
- Waterval
- Yazoo-stroom
Verwante terme
wysig- lakustrien – van of met betrekking tot 'n meer
- maritiem – van of met betrekking tot die see
- oseanies – van of met betrekking tot 'n oseaan
- palustrien – van of met betrekking tot 'n moeras
Verwysings
wysig- ↑ K.K.E. Neuendorf, J.P. Mehl, Jr., and J.A. Jackson, eds., 2005, Glossary of Geology.
- ↑ Wilson, W.E. & Moore, J.E. 2003.
- ↑ Charlton, Ro (2008). Fundamentals of fluvial geomorphology. London: Rutledge. p. 234. ISBN 978-0-415-33454-9.
- ↑ Wohl, Ellen (2014). Rivers in the Landscape: Science and Management. Wiley-Blackwell. p. 330. ISBN 1-118-41489-6.
- ↑ Mathur, Anuradha; Dilip da Cunha (2001).
- ↑ Dill, William A. (1990).