Gerald Ford

Gerald R. Ford

38ste President van die Verenigde State
Ampstermyn	9 Augustus 1974 – 20 Januarie 1977
Voorganger	Richard Nixon
Opvolger	Jimmy Carter
Geboortedatum	14 Julie 1913
Geboorteplek	Omaha, V.S.A
Sterftedatum	26 Desember, 2006
Sterfteplek	Rancho Mirage, Kalifornië, V.S.A
Eerste Dame	Elizabeth "Betty" Bloomer Ford
Politieke party	Republikein
Visepresident	Nelson Rockefeller
Handtekening

Gerald Rudolph Ford jr. (Omaha (Nebraska), 14 Julie 1913 - Rancho Mirage, Kalifornië, 26 Desember 2006) was die 38ste president van die Verenigde State. Voor dit was hy die 40ste visepresident van die Verenigde State van 1973 tot 1974 onder president Richard Nixon. Hy was 'n politikus van die Republikeinse Party.

Biografie

Jeug en vroeë loopbaan

Ford is as Leslie Lynch King jr. gebore en het in Grand Rapids, Michigan, grootgeword as die seun van Leslie Lynch King Sr en Dorothy Ayer Gardner Ford. Hy is hernoem na Gerald Rudolph Ford jr, nadat hy as kind deur sy ma se tweede man aangeneem is. Hy was 'n goeie Amerikaanse voetbalspeler. Sy span van die Universiteit van Michigan was vir twee seisoene onoorwonne. In 1934 is Ford as die waardevolste speler aangewys. Hy studeer daarna regte aan die Yale Universiteit.

Gedurende die Tweede Wêreldoorlog het hy onder meer diens gedoen op 'n vliegdekskip wat by Saipan en die Filippyne in gevegte betrokke was. In Desember 1944 het hy byna sy lewe verloor toe sy skip in 'n orkaan beland het. In 1946 verlaat hy die diens as 'n luitenant-kolonel en sluit by 'n prokureursfirma aan.

Ford het in 1948 'n politieke loopbaan gekies en is in 1949 tot die Huis van Verteenwoordigers verkies. Tydens sy eerste veldtog besoek hy baie boere en belowe hulle dat hy hul koeie sal kom melk as hy verkies word. Hy was 'n verteenwoordiger van Michigan se 5de distrik van 1949 tot 1973. As kongreslid was hy die aktiefste lid van die Warren-kommissie wat die sluipmoord op president John F. Kennedy ondersoek het. Van 1965 tot 1973 was hy die partyleier van die Republikeine. In daardie tydperk was hy 'n verklaarde teenstander van die Demokratiese president Lyndon B. Johnson. Volgens Ford gaan sy maatskaplike planne te ver en die militêre ontplooiing in Viëtnam nie ver genoeg nie.

Visepresident

Ford was Republikeinse partyleier in die Huis van Verteenwoordigers toe hy in 1973 die visepresident Spiro Agnew opvolg, wat bedank het weens korrupsie. Kort voor lank is 'n bepaling by die grondwet gevoeg wat die Kongres gemagtig het om die visepresidentpos te vul. Tot op daardie staduim was die Speaker van die Huis van Verteenwoordigers die tussentydse opvolger van die visepresident. Ford se aanstelling is spoedig goedgekeur, want daar was destyds 'n goeie kans dat Nixon vroeër of later moes bedank. Ford het die eed afgelê tydens 'n eenvoudige seremonie in die Huis van Verteenwoordigers. As visepresident het Ford Nixon se aksies so lank as moontlik tydens die Watergate-skandaal verdedig, maar uiteindelik moes hy ook sien dat die president se posisie onhoudbaar geword het.

President

Ford het op 9 Augustus 1974 president geword ná president Richard Nixon se bedanking weens die Watergate-skandaal. Kort nadat hy die amp aanvaar het, het Ford aan Nixon amnestie verleen. Hierdie besluit is deur 'n groot deel van die Amerikaanse bevolking veroordeel. Ford het die ontspanningsbeleid wat deur sy voorganger met die destydse Sowjetunie geïnisieer is, voortgesit. In 1975 laat hy die Amerikaanse Weermag finaal uit Viëtnam onttrek.

Tydens sy presidentskap het Ford twee moordaanslae oorleef. Op 5 September 1975 slaag 'n volgeling van Charles Manson daarin om 'n wapen op sy maag te rig. Sewentien dae later is 'n tweede aanval verydel.

Tydens Ford se ampstermyn as president moes die Verenigde State steeds ekonomiese probleme hanteer. Nadat hy byna verslaan is deur die latere president Ronald Reagan tydens die verkiesing van die Republikeinse presidentskandidaat, is hy in die presidensiële verkiesing van November 1976 deur sy Demokratiese teenstander Jimmy Carter uitgestof. Ford het teen Carter verloor weens die dreigende ekonomiese stagnasie en die feit dat Ford amnestie aan sy voorganger Richard Nixon verleen het.

Na sy presidentskap

In 1980 het Ford byna Ronald Reagan se visepresidentskandidaat geword, maar as visepresident wou hy nuwe magte hê, veral op die gebied van buitelandse beleid. Daarom het Reagan uiteindelik op George H.W. Bush besluit. Sedert sy presidentskap het Ford ietwat ontwikkel tot 'n woordvoerder van die linkse vleuel van die Republikeine. Hy het homself herhaaldelik uitgespreek teen die verbod op aborsies en vir gelyke regte vir homoseksuele mense. Hy was een van die min Republikeine wat die staat-van-beskuldiging-prosedure teen die Demokratiese president Bill Clinton teengestaan het.

Na sy presidentskap het Ford goed bevriend geraak met Jimmy Carter, die man wat hom in 1976 verslaan het. Hulle het in 2000 'n poging aangewend om deur die tydelike politieke verlamming wat tydens die presidentsverkiesing ontstaan het, te breek.

Ford sukkel die laaste jare met sy gesondheid. In 2000 is hy twee keer deur 'n ligte beroerte getref en in 2004 kon hy nie die Republikeinse Konvensie vir die eerste keer sedert sy jeug bywoon nie. Hy is later drie keer in die hospitaal opgeneem, onder meer weens longontsteking.

Gerald Ford is op 26 Desember 2006 in die ouderdom van 93 oorlede. Vanaf 30 Desember 2006 is daar ses dae van nasionale rou in die Verenigde State gehou. Ford is op 3 Januarie 2007 begrawe.

Sien ook

USS Gerald R. Ford, 'n vliegdekskip wat na hom vernoem is.

Bibliografie

Brinkley, Douglas (2007). Gerald R. Ford. New York, New York: Times Books. ISBN 978-0-8050-6909-9. short biography
Cannon, James. Gerald R. Ford: An Honorable Life (Ann Arbor: University of Michigan Press, 2013) 482 pp. biography by a member of the Ford administration
- Cannon, James (1993). Time and Chance: Gerald R. Ford's Appointment with History. Ann Arbor: University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-08482-1. older full-scale biography
Conley, Richard S. "Presidential Influence and Minority Party Liaison on Veto Overrides: New Evidence from the Ford Presidency". American Politics Research 2002 30(1): 34–65. 1532-673X Fulltext: in Swetswise
Firestone, Bernard J.; Ugrinsky, Alexej, reds. (1992). Gerald R. Ford and the Politics of Post-Watergate America. Westport, Conn.: Greenwood Press. ISBN 978-0-313-28009-2.
Greene, John Robert (1992). The Limits of Power: The Nixon and Ford Administrations. Bloomington: Indiana University Press. ISBN 978-0-253-32637-9.
Greene, John Robert (1995). The Presidency of Gerald R. Ford. Lawrence: University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-0639-9., the major scholarly study
Hersey, John Richard. The President: A Minute-By-Minute Account of a Week in the Life of Gerald Ford. New York: Alfred A. Knopf. 1975.
Hult, Karen M. and Walcott, Charles E. Empowering the White House: Governance under Nixon, Ford, and Carter. University Press of Kansas, 2004.
Jespersen, T. Christopher. "Kissinger, Ford, and Congress: the Very Bitter End in Vietnam". Pacific Historical Review 2002 71(3): 439–473. 0030-8684 Fulltext: in University of California; Swetswise; Jstor and Ebsco
Jespersen, T. Christopher. "The Bitter End and the Lost Chance in Vietnam: Congress, the Ford Administration, and the Battle over Vietnam, 1975–76". Diplomatic History 2000 24(2): 265–293. 0145-2096 Fulltext: in Swetswise, Ingenta, Ebsco
Kaufman, Scott (2017). Ambition, Pragmatism, and Party: A Political Biography of Gerald R. Ford. Lawrence, Kansas: University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-2500-0. latest full-scale biography
Maynard, Christopher A. "Manufacturing Voter Confidence: a Video Analysis of the American 1976 Presidential and Vice-presidential Debates". Historical Journal of Film, Radio and Television 1997 17(4): 523–562. 0143-9685 Fulltext: in Ingenta

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal.