Irtisj
Die Irtisj (Mongools: Эрчис мөрөн, Erchis mörön, "erchleh", "kronkel"; Russies: Иртыш; Kasaks: Ертіс, Ertis, هرتىس; Chinees: 额尔齐斯河, pinyin: É'ěrqísī hé, Xiao'erjing: عَعَرٿِسِ حْ; Oeigoers: إيرتيش, Әртиш, Ertish; Tartaars: Cyrillies Иртеш, Latyns İrteş, Arabies ﻴﺋرتئش, Siberiese Tartaars: Эйәртеш, Eya’rtes’) is 'n rivier wat sy bron op die Mongools-Chinese grens het en deur Xinjiang, Kasakstan en Rusland na die Ob-rivier vloei.
| Irtisj | |
|---|---|
| Die Irtisj in Omsk, Rusland | |
 Die stroomgebied van die Irtisj | |
| Oorsprong | Chinees-Mongoolse grens Altai-gebergte |
| Monding | Chanti-Mansiisk, Chanto-Mansië, Rusland Ob |
| Stroomgebied | Mongolië, Volksrepubliek China, Kasakstan, Rusland |
| Lengte | 4 248 km (2 640 myl) |
| Oorspronghoogte | 2 930 m (9 613 voet) |
| Mondinghoogte | 23 m (75 voet) |
| Gemiddelde afloop | 2 150 m³/s (76 000 vt³/s) |
| Stroomgebiedopp. | 1 643 000 km² (634 000 myl²) |
 Kaart van die Irtisj-bekken in Asië
| |
Dit is die grootste linkersyrivier van die Ob. Met 'n lengte van 4 248 km is die Irtisj langer as die Ob self. Die Irtisj se oorsprong tot aan die Ob se monding beslaan 'n stroomlengte van 5410 km, wat dit die langste rivier van Rusland en die tweede langste van Asië maak.
Geografie
wysig
Die Irtisj is die langste takrivier in die wêreld. Sy bron lê op die grens van Mongolië en die Volksrepubliek China op die oostelike helling van die Mongoolse Altai-gebergte.
Die rivier bereik Kasakstan en word Эрцисыхэ, "Swart Irtisj", genoem. In Kasakstan is die enigste brug oor die Swart Irtisj in die rajon van Boran.[1]
Die Swart Irtisj mond vloei in die Zajsan-meer en vorm daar 'n groot delta. Talle ander riviere mond vanuit die Roedniese Altaj en die kranse van Tarbaghataj en Saoer hierin uit. Versterk deur hierdie waters vloei die Irtisj in die noordweste na die Boegtarminski-dam en die stad Serebrjansk. Verder vloei dit na die Sjoeljbinski-dam en die stad Semej.
Effens bokant Pavlodar ontvang die Irtisj-Karaganda-kanaal ook water van die Irtisj en gelei dit na die weste. In die gebied van Chanto-Mansië bereik die Irtisj die Ob.
Hidrologie
wysigDie rivier word verskillend gevoed: sy bolope ontvang water van sneeu en ys; minder van reën, die benedeloop ontvang dit van sneeu, reën en van grondwater. Die vloed begin in sy bolope in April en bereik sy hoogtepunt van April-Junie en neem dan tot Oktober af. Die vloei is gereguleer. Die gemiddelde afloop in Oest-Kamenogorsk is 628 m³/s, in Semej meer as 960 m³/s, in Omsk 917 m³/s, in Tobolsk 2150 m³/s by die monding meer as 3000 m³/s. Die jaarlikse vloei is ongeveer 95 kubieke kilometer.
Verwysings
wysig
Hierdie artikel is (gedeeltelik) vertaal uit die Russiese Wikipedia. Sien bron.
Eksterne skakels
wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Irtisj.- (en) "Irtysh River". Encyclopædia Britannica. Besoek op 4 Augustus 2019.
