Khoisan

Khoisan
	; Begin vuur met die hand. San-mense in Botswana
Totale bevolking:	ca. 400 000
Belangrike bevolkings in:	Suider-Afrika (Angola, Botswana, Namibië, Suid-Afrika)
Taal:	Afrikaans, Khoisan-tale
Geloofsoortuiging:	Christene, Tradisionele Afrika-godsdiens
Verwante etniese groepe:	Khoikhoi, San, Damaras en Namas

Hierdie artikel handel oor die etniese groep in Suider-Afrika. Vir die taalfamilie, sien Khoisan-tale.

Khoisan is 'n saambindende naam vir twee etniese groepe wat in Suider-Afrika leef, naamlik die Khoikhoi en die San. Hulle deel fisiese en vermeende taalkundige eienskappe apart van die Bantoe-meerderheid van die streek.^[5] Kultureel word die Khoisan verdeel in die kossoekende San of Boesman, en die Khoi, of meer spesifiek Khoikhoi, vroeër bekend as "Hottentote", wat vee mak maak. Hulle praat veral Khoisan-tale wat bekend is vir hul klikgeluide, maar intussen is Afrikaans die belangrikste taal van die Khoisan.

Die San het die inheemse bevolking van Suider-Afrika gevorm, voordat die Bantoevolke uit Sentraal- en Oos-Afrika ná die suide migreer en hul streek bereik het, wat daartoe gelei het dat die Bantoe-bevolking die Khoisan-bevolking verplaas en die oorheersende bevolking van Suider-Afrika geword het. Oor die tyd het sommige Khoi die mak maak van vee opgegee en die jagter-versamelaar-ekonomie van die San aanvaar, waarskynlik as gevolg van 'n droë klimaat, en word nou as San beskou. Eweneens het die Bantoegroep van die Damaras wat ná die suide migreer het later landbou opgegee en die Khoi se ekonomie aanvaar. Groot Khoisan-bevolkings bly in verskeie droë gebiede in die streek, veral in die Kalahari-woestyn. Die Khoisan is volgens genetiese studies die oudste nog bestaande menslike groep.^[6]

Fotogalery

San-vrou in Botswana.
San-man in Namibië.
Khoisan besig om sprinkane te braai – akwatint in kleur deur Samuel Daniell in 1804.
Korah-Khoikhoi besig om hulle hutte af te breek om na nuwe weivelde te trek – akwatint in kleur deur Samuel Daniell in 1805.
Portugese ontmoet met Khoisan – tekening uit die boek "Pioniers in Suid-Afrika", 1914.
Verspreiding van etniese groepe in Angola, 1970 (wynrooi: Khoisan)

Verwysings

↑ (en) Brenzinger, Matthias (2011) "The twelve modern Khoisan languages." In Witzlack-Makarevich & Ernszt (eds.), Khoisan languages and linguistics: proceedings of the 3rd International Symposium, Riezlern / Kleinwalsertal (Research in Khoisan Studies 29).
↑ (en) James Stuart Olson, « Damara » in The Peoples of Africa: An Ethnohistorical Dictionary, Greenwood Publishing Group, 1996, bl. 137.
↑ (en) Anaya, James (2 Junie 2010). Addendum – The situation of indigenous peoples in Botswana (Report). United Nations Human Rights Council. A/HRC/15/37/Add.2. http://unsr.jamesanaya.org/docs/countries/2010_report_botswana_en.pdf. .
↑ Parkinson, Christian (14 Junie 2016). "The first South Africans fight for their rights" (in Engels). BBC. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Oktober 2019. Besoek op 21 September 2018.
↑ (en) Barnard, Alan (1992) Hunters and Herders of Southern Africa: A Comparative Ethnography of the Khoisan Peoples. New York; Cambridge: Cambridge University Press, 1992.
↑ (en) Carina M. Schlebusch et al.: Genomic Variation in Seven Khoe-San Groups Reveals Adaptation and Complex African History. In : Science. Online-Vorabveröffentlichung vom 20. September 2012, doi:0.1126/science.1227721

Verdere leeswerk

(en) Barnard, Alan (2004) Mutual Aid and the Foraging Mode of Thought: Re-reading Kropotkin on the Khoisan. Social Evolution & History 3/1: 3–21.
(en) Smith, Andrew; Malherbe, Candy; Guenther, Mat and Berens, Penny (2000), Bushmen of Southern Africa: Foraging Society in Transition. Athens: Ohio University Press. ISBN 0-8214-1341-4

Eksterne skakels

(en) Die Khoisan
(en) Tuis van die Suider-Afrikaanse San

	Etniese groepe in Suid-Afrika
Afrikaners • Anglo-Afrikane • Asiate • Griekwas • Kaapse Maleiers • Khoisan • Kleurlinge • Ndebeles • Noord-Sotho's • Suid-Sotho's • Swazi's • Tsongas • Tswanas • Vendas • Xhosas • Zoeloes

[1] (en) Brenzinger, Matthias (2011) "The twelve modern Khoisan languages." In Witzlack-Makarevich & Ernszt (eds.), Khoisan languages and linguistics: proceedings of the 3rd International Symposium, Riezlern / Kleinwalsertal (Research in Khoisan Studies 29).

[2] (en) James Stuart Olson, « Damara » in The Peoples of Africa: An Ethnohistorical Dictionary, Greenwood Publishing Group, 1996, bl. 137.

[3] (en) Anaya, James (2 Junie 2010). Addendum – The situation of indigenous peoples in Botswana (Report). United Nations Human Rights Council. A/HRC/15/37/Add.2. http://unsr.jamesanaya.org/docs/countries/2010_report_botswana_en.pdf. .

[4] Parkinson, Christian (14 Junie 2016). "The first South Africans fight for their rights" (in Engels). BBC. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Oktober 2019. Besoek op 21 September 2018.

[5] (en) Barnard, Alan (1992) Hunters and Herders of Southern Africa: A Comparative Ethnography of the Khoisan Peoples. New York; Cambridge: Cambridge University Press, 1992.

[6] (en) Carina M. Schlebusch et al.: Genomic Variation in Seven Khoe-San Groups Reveals Adaptation and Complex African History. In : Science. Online-Vorabveröffentlichung vom 20. September 2012, doi:0.1126/science.1227721

[5]

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

Khoisan
Begin vuur met die hand. San-mense in Botswana
Totale bevolking:	ca. 400 000^[1]^[2]^[3]
Belangrike bevolkings in:	Suider-Afrika (Angola, Botswana, Namibië, Suid-Afrika)
Taal:	Afrikaans,^[4] Khoisan-tale
Geloofsoortuiging:	Christene, Tradisionele Afrika-godsdiens
Verwante etniese groepe:	Khoikhoi, San, Damaras en Namas