Nice
Nice (SAMPA en IPA-uitspraak: [ni:s] soos die Engelse "niece"; Italiaans: Nizza, Provensaals: Niça of Nissa) is 'n stad in Suid-Frankryk geleë langs die Middellandse See, tussen Cannes en Monaco, met 'n bevolking van 342 669 in 2019 in die stad en amper een miljoen in die metropolitaanse gebied. Dit is die prefektuur (administratiewe hoofstad) van die Alpes-Maritimes-département.
|
Nice | |
|---|---|
| Kaart | Wapen |
 | |
 | |
| Vlag | |
 | |
| Land |  Frankryk
|
| Région (gewes) |  Provence-Alpes-Côte d'Azur |
| Département |  Alpes-Maritimes
|
| Koördinate | 43°42′N 7°16′O / 43.700°N 7.267°O |
| Stigting | 1ste eeu |
| Oppervlakte: | |
| - Totaal | 71,92 vk km |
| Hoogte bo seevlak | 0–520 m |
| Bevolking: | |
| - Totaal (2019) | 342 669 |
| - Bevolkingsdigtheid | 4 800/vk km |
| - Metropolitaanse gebied | 1 006 402 |
| Tydsone | UTC+1 (MET) |
| - Somertyd | UTC+2 (MEST) |
| Burgemeester (2020–2026) | Christian Estrosi (LR) |
| Amptelike webwerf | nice.fr |
Die stad is die hoofplek op die Franse Riviera (Côte d'Azur) en die tweede belangrikste toeristestad in Frankryk na Parys. Weens die groot afstande en die Alpe, wat 'n natuurlike versperring vorm, het Nice se lughawe met jaarliks tien miljoen passasiers tot die tweede besigste in Frankryk ontwikkel. In 2021 is Nice as hoofstad van Riviera-toerisme deur Unesco as wêrelderfenisgebied gelys.
Geografie
wysig
Nice lê aan die Baie des Anges ("Baai van die Engele") van die Middellandse See, in 'n soort amfiteater, wat deur uitlopers van die Mercantourmassief gevorm word, en word in die weste van die Varvallei en in die ooste van die Mont Boron begrens. Die stad lê sowat tien kilometer van die Vorstedom Monaco en sowat dertig kilometer van die Italiaanse grens af.
Danksy die beskermde ligging behoort Nice ook tydens die wintermaande tot die warmste plekke langs die Franse Riviera. Mei en die tydperk tussen die middel van September en die middel van Oktober is die mees geskikte vir 'n besoek aan die stad. Februarie en Maart is die natste maande, terwyl Nice in Junie, Julie en Augustus dikwels baie warm weer ondervind.
Die winters is baie gematig, en die temperatuur daal selde onder vriespunt. Die gematigde winters het van Nice in die 19de eeu ook 'n gewilde winterkwartier vir Engelse toeriste gemaak. Talle groot hotelle en tuine het tydens hierdie tydperk ontstaan. Die milde klimaat bevorder ook die plaaslike wynboubedryf.
Geskiedenis
wysigAntieke tydperk
wysig
Reeds sowat 400 000 jaar gelede het mense van die Acheuléen-beskawing hulle in die gebied gevestig en hier jag gemaak op onder meer mammoete.
Teen die middel van die 4de eeu v.C. het die Fokeërs uit die omgewing van Marseille 'n oorwinning oor die Liguriërs behaal en die stad Nikaïa (soms ook Nicaea, "die oorwinnende", afgelei van die Griekse godin Nike) gestig. In die jaar 154 v.C. het die Romeine die gebied ná 'n Liguriese aanval op die Griekse nedersettings Nikaïa en Antipolis (die huidige Antibes) verower.
Ter beskerming van die gebied het die Romeine naas Nikaïa 'n tweede nedersetting, Cemenelum, op die berge van die huidige stadswyk Cimiez gestig. Die bouvalle, wat bewaar gebly het, dui aan dat Cemenelum 'n stad met tussen 15 000 en 20 000 inwoners was. Die stad was blykbaar 'n administratiewe sentrum en het veral uit die bou van die Romeinse straat Via Iulia Augusta in die jaar 7 v.C. voordeel getrek. Die nedersetting het toe van 'n voorpos tot 'n stad gegroei.
Middeleeue
wysig
In die 5de eeu is Cemenelum ten gunste van Nikaïa opgegee. Provence het in 508 deel van die Oos-Gotiese en in 536 van die Frankiese Ryk geword. In die jare 813, 859 en 880 is Nice deur Sarasene geplunder. Islamitiese seevaarders het die stad ook later verskeie kere aangeval, soos byvoorbeeld in 943. Die Moslems het hulle in die tydperk tussen 888 en 975 in die nabygeleë Fraxinetum gevestig en is uiteindelik deur graaf Willem van Provence verdryf.
Die eerste verwysings na 'n stadsraad (Consulat) en 'n stedelike grondwet dateer respektiewelik uit die jare 1144 en 1176. Nice was egter nog steeds onder die heerskappy van die graafskap Provence en het gevolglik saam met dié gewes in die 12de eeu 'n besitting van Aragón en in 1246 vn die Huis Anjou geword. Vanaf die 13de eeu het die Italiaanse stad Genua tot 'n mededinger op politieke en ekonomiese gebied ontwikkel, en omtrent 1215 het Nice selfs vir 'n kort tydperk onder die heerskappy van Genua gekom. Die graaf van Provence het as 'n reaksie op die Genuese magsuitbreiding 'n vloot in Nice laat stasioneer.
In 1295 is Villefranche (letterlik die "Vrye Stad") naby Nice gestig, saam met 'n vlootbsis ter bestryding van die seerowers, wat die Mediterreense skeepvaart destyds bedreig het.
Met die afsterwe van die heerseres Johanna I het die erfopvolging 'n politieke probleem geword, aangesien sowel Karel van Anjou asook sy neef Karel van Durazzo aanspraak op die gebied gemaak het. Nice is deur Jean Grimaldi aangewakker om teen die Huis Anjou op te tree. In 1388 het hertog Amadeus VII van Savoie die oostelike deel van Provence as graafskaap Nice by sy hertogdom ingelyf en sodoende 'n seetoegang verkry. Nice is danksy sy strategiese ligging versterk en het vir 'n lang tydperk 'n twispunt gebly.
Graafskap Nice
wysig
In 1524 het Frans I van Valois-Angoulême deur die Graafskap Nice getrek, om die Franse aanspraak op Lombardye van die Huis Habsburg af te dwing. In die slag van Pavia is hy egter deur die troepe van Karel V gevange geneem en in 1525 per skip na Spanje gebring. In 1536 het die hertog van Savoie voor die Franse koning geswig en hom teruggetrek na die graafskap Nice.
Twee jaar later is die geskille tussen Frans I en Karel V deur bemiddeling van Pous Paulus III besleg, en die oorlogspartye het suksesvol oor 'n wapenstilstand beding.
In 1543 is Nice deur Franse troepe en die vloot van Khair ad Din beleër en geplunder, en net die sitadel het nie in die aanvallers se hande geval nie. Volgens die plaaslike oorlewering het 'n wasvrou, Caterina Segurana, die Turke as 'n soort "Johanna van Arkel van Nice" verdryf.
In die jaar 1600 is Nice opnuut beleër, hierdie keer op bevel van Hendrik IV. Ná die Vrede van Lyon het Nice 'n deel van die Hertogdom Savoie gebly, en in 1614 is een van die hertogdom se drie geregshowe in die stad opgerig. Die Spanjaarde is in 1642 uit Nice verdryf.
Die Franse het Nice en die omgewing onder koning Lodewyk XIV ingeneem. Die Franse heerser het tegelykertyd die titel Graaf van Nice oorgeneem. Die beroemde Franse militêre argitek Sébastien le Prestre de Vauban het in 1693 die herstelling van Nice se versterkings georganiseer. Nogtans het die hertog van Savoie die graafskap Nice danksy die huwelik van sy dogter met 'n kleinseun van Lodewyk XIV twee jaar later teruggewen.
In die Spaanse Suksessieoorlog is die gebied weer deur oorlogshandelinge geraak, toe Savoie saam met die Habsburgers teen die Franse geveg het. Tydens 'n Franse aanval onder generaal Catinat is die vesting grotendeels verwoes.
Franse tydperk
wysig
Franse en Spanse troepe het die graafskap Nice in 1744 tydens die Oostenrykse Suksessieoorlog verower, maar dit het volgens die Vrede van Aken in 1748 'n besitting van Savoie gebly. In 1749 is die huidige seehawe, Die Bassin Lympia, aangelê. Ná 'n referendum het die graafskap Nice in 1793 by Frankryk aangesluit en het die 85ste département met die naam Alpes-Maritimes gevorm.
Napoléon Bonaparte het in 1796 vanuit Nice sy Italiaanse veldtog begin en Piëmont beset. In 1800 is Nice en sy omgewing 'n tyd lank deur Oostenrykse troepe ingeneem, maar het ná Napoléon se oorwinning in die slag by Marengo weer onder Franse heerskappy gekom.
In 1804 het Nice die Empire (Franse keiserryk) met 3 488 teen 2 stemme erken. In die Eerste Paryse Vrede van 1814 is die grafskap Nice weer aan Savoie, wat intussen by die Koninkryk Sardinië ingelyf was, afgestaan, en die grenslyn van die jaar 1760 is sodoende herstel.
In ruil vir die Franse steun by die nasionale vereniging van Italië onder die heerskappy van die koning van Piëmont-Sardinië in 1859 is Savoie en Nice in die Verdrag van Turyn aan Frankryk onder Napoléon III afgestaan. Die bevolking van Nice het hierdie besluit in 'n referendum met 25 000 teen net 200 stemme goedgekeur.
Moderne tydperk
wysig
In 1864 is die spoorwegverbinding met Lyon en Parys (Chemins de fer de Paris à Lyon et à la Méditerranée) ingewy. Die sterrewag van Nice is in 1882 deur die Franse argitek Charles Garnier opgerig. Die stad het in die 19de eeu tot 'n gewilde vakansieoord vir Engelse toeriste ontwikkel, en reeds in 1861 het die Franse skrywer die kommentaar gelewer dat Nice eintlik as 'n Engelse stad beskou moes word, waar 'n mens net af en toe ook inheemses sou teenkom. Nice het in toenemende mate ook die Europese hoogadel gelok, soos byvoorbeeld die Russiese tsaar en koningin Victoria van Engeland. Die aantal toeriste, wat hier tydens die wintermaande gebly het, het tussen 1890 en 1910 van 22 000 tot 150 000 gestyg.
Die ontwikkeling van die toerismebedryf is vergesel deur 'n vinnige industrialisering, en in die 20ste eeu het 'n groot aantal Italiaanse gasarbeiders hulle veral in die stadswyke Riquier en Madeleine gevestig. Tydens die Tweede Wêreldoorlog is Nice deur Italiaanse en later Duitse troepe beset; maar nie beskadig nie. Die bergreekse bo die stad was die operasiegebied van die Résistance, die Franse weerstandsbeweging.
Die aantal Engelse bewoners het geleidelik afgeneem. Ná die oorlog het talle immigrante uit die voormalige Franse kolonies hulle in Nice gevestig.
Sport
wysigNice se Allianz Riviera is tydens die Europese Sokkerkampioenskap 2016 en die Rugbywêreldbeker 2023 vir wedstryde gebruik. Die Olimpiese Winterspele 2030 sal oorwegend in en om Nice aangebied word.
Kultuur
wysigBlommeparade
wysig
Foto′s
wysig
Eksterne skakels
wysig| Wikimedia Commons bevat media in verband met Nice. |
- (en) Toerisme-inligting oor Nice op Wikivoyage
- (fr) Amptelike webwerf
- (en) (fr) Amptelike Unesco-bladsy
- (en) "Nice". Encyclopædia Britannica. Besoek op 29 Julie 2021.