Petrus Abaelardus
Pierre Abélard, gelatiniseer as Petrus Abaelardus (Le Pallet by Nantes, 1079 – in die klooster St. Marcel by Chalon-sur-Saône, 21 April 1142) was 'n middeleeuse Franse teoloog en filosoof. Hy word beskou as een van die grootste skolastiese denkers van alle tye. Abaelardus was op 'n jong leeftyd reeds iemand waarvan kennis geneem is in Parys. Eers was hy dosent in die dialektiek, en daarna in teologie aan die katedraalskool van die Notre-Dame. Hy is in die Père-Lachaise-begraafplaas in Parys begrawe.
| Petrus Abaelardus | |
| |
| Geboortenaam | Pierre Abélard |
|---|---|
| Gebore | 1079 Le Pallet naby Nantes, Frankryk |
| Oorlede | 21 April 1142 (op 62 of 63) Abdy van Saint-Marcel naby Chalon-sur-Saône |
| Vakgebied | Metafisika, logika, taalfilosofie, teologie |
| Bekend vir | Konseptualisme, skolastiek |
| Beïnvloed deur | Aristoteles, Porphyry, Boethius |
| Invloed op | Johannes von Salisbury, Willem van Ockham |
Héloïse
wysigAbaelardus is ook bekend vanweë sy privaatlewe, veral weens 'n uitgebreide briefwisseling tussen hom en sy geliefde Héloïse. Terwyl Abaelardus doseer in Parys, verwek hy 'n kind by Héloïse, die niggie van die katedraalkanunnik by wie hy aan huis woon. Sy gasheer laat hom kastreer weens die verwikkeling en hulle word verbied om mekaar weer te sien. Na 'n lang periode van geen kontak begin Héloïse 'n briefwisseling met Abélard, wat later van tyd openbare kennis sou word.
Werke
wysigSic et Non / Ja en Nee
wysigHy skryf Sic et Non, wat uit middeleeuse Latyn vertaal kan word na Ja en Nee. Hy wil die korrekte vrae stel by die ordening van die bestaande informasie van die Kerkvaders oor tradisionele teologiese onderwerpe. In die proses kom heelwat teenstrydighede aan die lig. Selfs deur teenstrydighede te noem vind sommige van sy tydgenote as gevaarlik. So vind Bernard van Clairvaux slegs die geloof in 'n vaste uitgangspunt as aanvaarbaar. Bernardus sou die mees prominente teenstander van Abaelardus wees en die twee sou volgens legende eers by die sterfbed van Abaelardus versoen word. In Abaelardus se werk Sic et Non, wek hy die indruk dat hy teenstellings waar kan vind en dat niks vir hom vas staan nie.
Abaelardus wil egter eers begryp en dan glo (nihil credendum nisi prius intellectum). Sy leer gebruik dus twyfel as vertrekpunt. Sy teenstanders vind dat hy nie na die bedoeling van 'n verkeerde daad moet vra nie, maar so 'n verkeerde daad onmiddellik in stryd met God se gebooie moet verklaar. Abaelardus vind dat 'n sonde alleen 'n sonde is as die uit vrye wil gepleeg word en dus teen die eie gewete ingaan. Hy wys hiermee as eerste op die belang van die intensie van 'n daad, 'n aspek wat 'n groot rol sal speel in die latere middeleeuse teologie oor skuld en boete. Die leer van Abaelardus was in stryd met die heersende kerklike idees van sy tyd. Hy word in die ban gedoen en sy leer word in 1140 deur die sinode van Sens veroordeel.
Digwerk
wysigAbaelardus is eweneens bekend as 'n digter en komponis. Abaelardus komponeer enkele liefdesliedere vir Héloïse wat verlore gegaan het. Hy komponeer eweneens 'n sangboek vir die religieuse orde waartoe Héloïse toegetree het.
Filosofiese werke
wysig• Logica ingredientibus ("Logic for Beginners") voltooi voor 1121
• Petri Abaelardi Glossae in Porphyrium ("The Glosses of Peter Abailard on Porphyry"), 1120
• Dialectica, voor 1125 (1115–1116 volgens John Marenbon, The Philosophy of Peter Abelard, Cambridge University Press 1997).
• Logica nostrorum petitioni sociorum ("Logic in response to the request of our comrades"), 1124-1125
• Tractatus de intellectibus ("A treatise on understanding"), geskryf voor 1128.
• Sic et Non ("Yes and No") ('n Lys van aanhalings van Christelike denkers oor filosofiese en teologiese sake)
• Theologia 'Summi Boni', Theologia christiana, and Theologia 'scholarium'.Sy hoofwerk oor sistematiese teologie, geskryf tussen 1120 en 1140.
• Dialogus inter philosophum, Judaeum, et Christianum, (Dialoog van 'n filosoof met 'n Jood en Christen) 1136–1139.
• Ethica or Scito Te Ipsum ("Ethics" or "Know Yourself"), voor 1140.
Eksterne skakels
wysig- Artikel oor Petrus Abaelardus in die Internet Encyclopedia of Philosophy Geargiveer 28 Junie 2019 op Wayback Machine
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Petrus Abaelardus.
