Sinagoge

'n Sinagoge (vanaf Grieks: συναγωγή, synagōgē, letterlik: "byeenkoms"; Hebreeus: בית כנסת, beit knésset, letterlik: "huis van byeenkoms"; בית תפילה, beit t'fila, letterlik: "huis van gebed", of בית מדרש, beit midrasj, letterlik: "huis van uitlegging"; Jiddisj: שול, sjoel, letterlik: "skool"; Ladino: אסנוגה, esnoga, afgelei van Grieks, of קהל, kahal, afgelei van Hebreeus) is 'n gebou wat byeenkomste, gemeenskaplike gebedsdienste en onderwys binne die Jodedom huisves. Dit is die belangrikste inrigting in Judaïsme en het die gemeenskaplike aanbidding in Christendom en Islam beduidend beïnvloed.

Interieur van die Spaanse Sinagoge in Praag

Binneruimte van die Portugese sinagoge in Amsterdam, skildery deur Emanuel de Witte, ca. 1680 – 'n sinagoge volgens Sefardiese tradisies

Jode op Jom Kippoer in die sinagoge, skildery deur Maurycy Gottlieb, 1878 – 'n sinagoge volgens Asjkenasiese tradisies

In watter gevalle in antieke geskrifte ná 'n sinagoge as plek van byeenkomste en die uitvoering van gebedsdienste verwys word, is in die navorsing ewe omstrede soos die tyd van die opkoms van die eerste sinagoges. Argeologiese en geskrewe bronne dui op die bestaan van sinagoges tydens die bestaan van die Tweede Tempel in Jerusalem, sowel in die Land Israel asook in die Joodse diaspora.

In die sinagoge vind die daaglikse gebedsdienste, asook die viering van Sabbat en die Joodse feeste plaas. 'n Joodse gemeente word deur 'n rabbyn (aanspreekvorm: rabbi) gelei, wat die Talmoed en Tora bestudeer het. Die sinagoge beskik oor 'n Toraskryn (Hebreeus: אָרוֹן הָקׄדֶש, Arón haKodesj, letterlik: "skryn van die Heilige"), wat die gemeente se Torarolle huisves en die rigting van Jerusalem aandui, die rigting waarin Jode bid.

Sinagoges is toegewyde ruimtes vir gebed, die lees en studie van beide Tanag (die hele Hebreeuse Bybel, insluitende die Tora) en Talmoed, asook byeenkoms; 'n sinagoge is egter nie noodsaaklik vir 'n gebedsdiens nie. Volgens die Halagá sal 'n gebedsdiens op enige plek uitgevoer kan word waar ten minste tien Jode (מִנְיָן, minjan, letterlik: "telling" of "getal"; afgelei van die werkwoord maná, מנה, "om te tel") byeenkom. Die daaglikse gebedstye kan ook alleen of met minder as tien mense wat byeenkom gedoen word. Volgens die Halagá is sekere gebede egter gemeenskaplik en vervolgens kan hulle slegs deur 'n minjan opgesê word. Die sinagoge se spesifieke rituele en liturgiese funksies vervang nie die lank gelede verwoeste Jerusalemse Tempel s'n nie.

Israeli's gebruik die Hebreeuse term בית כנסת, beit knésset. Asjkenasiese Jode gebruik tradisioneel die Jiddisje term 'שול, sjoel (verwant aan die Duitse Schule, in Afrikaans: "skool"). Romaniote en Sefardiese Jode gebruik veral die term kal (ontleen aan die Hebreeuse kahal, letterlik: "gemeente"). Spaanse Jode verwys na die sinagoge as sinagoga, terwyl Portugese Jode dit esnoga noem. Persiese Jode en sommige Karaïete Jode gebruik die term kenesa, afgelei van Aramees, en sommige Mizrachi-Jode noem dit kenis. Sommige "Gereformeerde", "Rekonstruksioniste" en "Konserwatiewe" Jode gebruik die term "tempel". Die Griekse woord sinagoge word in Afrikaans (Duits, Engels, Frans en die meeste Romaanse tale) gebruik om die voorafgaande moontlikhede te dek.

Sinagoges in Suid-Afrika

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Jode in Suid-Afrika.

• 
  Die Groot Sinagoge, Johannesburg
• 
  Paul Krugerstraat-sinagoge, Pretoria
• 
  Groot Sinagoge in Kaapstad
• 
  Die Maraisweg-sinagoge in Seepunt is die tuiste van die Groen- en Seepuntse Hebreeuse gemeente, die grootste Ortodokse Joodse gemeente in Afrika.
• 
  Skuinshuis in Stellenbosch
• 
  Ou Sinagoge in Springbok, nou 'n museum
• 
  Joodse Pioniere-gedenkmuseum in Port Elizabeth
• 
  Toenmalige sinagoge in Grahamstad
• 
  Die eertydse sinagoge op Riversdal
• 
  Gewese sinagoge, Middelburg
• 
  Die sinagoge in Muizenberg
• 
  Voormalige sinagoge in Robertson, later verkoop.

Sien ook

• Kerk (gebou), Christelike eweknie
• Moskee, Islamitiese eweknie
• Tempel, eweknie van ander godsdienste

Verdere leesstof

• (en) Levine, Lee (2005) [1999]. The Ancient Synagogue: The First Thousand Years (2de uitg.). New Haven, Connecticut: Yale University Press. ISBN 0-300-10628-9.
• (en) Carol Herselle Krinsky (1985). Synagogues of Europe. New York: MIT Press. ISBN 0-262-11097-0.

Eksterne skakels

• Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir sinagoge.
• (en) "Synagogue". Jewish Encyclopedia. Besoek op 14 April 2020.
• (en) "Synagogue". Encyclopædia Britannica. Besoek op 14 April 2020.