Thérèse Desqueyroux

Thérèse Desqueyroux is een van die bekendste romans van François Mauriac. Dit word gepubliseer in 1927. Die boek is in 1964 in Afrikaans gepubliseer as Thérèse, vertaal deur J. P. Venter. Die roman is ook opgeneem in Le Monde se 100 boeke van die eeu.

Thérèse Desqueyroux
Oorspronklike titel	Thérèse Desqueyroux
Skrywer	François Mauriac
Land	Frankryk
Taal	Frans
Genre	Roman
Uitgewer	Grasset
Uitgegee	1927
Medium	Druk
Letterkunde-portaal

Agtergrond

François Mauriac romantiseer die verhaal van 'n outentieke nuusberig oor 'n vrou wat vergeefs probeer het om haar man met rottegif te vergiftig. Haar man, wat wil hê dat die voorval onder die mat gevee moet word, pleit vir haar voor die hof, en wil die saak teen haar staak. Die roman begin met die einde van die verhoor. Dan kom die verteller betyds terug om die angs van die moordenaar te skets, wat moontlik haar man probeer vermoor het: Thérèse val onder die gewig van die konvensies van die bourgeoisie, huwelik en moederskap in 'n skynbaar vyandige omgewing. Die karakter van Thérèse Desqueyroux word weerspieël in 'n ander roman van Mauriac, La Fin de la nuit, en twee ander kortverhale: Thérèse chez le docteur en Thérèse à l'hôtel. In 1950 is hierdie roman bygevoeg tot die Grand Prix-lys vir die beste romans in 50 jaar.

Analise van die roman

Die boek begin met 'n direkte aanspreking van die skrywer tot sy karakter: "Thérèse, baie sal sê dat jy nie bestaan nie." Hoewel Thérèse 'n fiktiewe karakter is, is sy veel meer duister as enige karakter wat Mauriac tot op daardie stadium geskep het. Sy is gebaseer op 'n regte individu uit die bourgeoisie wat haar lewe met konvensies omsluit en haar gemoed onderdruk, of sy nou Katoliek of radikaal is. Thérèse bestaan regtig, Mauriac het haar nie opgemaak nie. Hy het haar ontmoet. Maar wie is sy? Weet sy dit self? In die eerste hoofstuk verlaat Thérèse snags die geregshuis. Sy het pas verneem dat sy nie vervolg word nie. Die hof sal Thérèse nie vervolg nie en tog weet almal dat sy skuldig is: haar pa wat haar kom haal het, haar prokureur wat haar vergesel, haar man wat op haar wag in hul landgoedhuis in Argelouse en uiteindelik die leser wat met haar meegevoel het, omdat hy/sy dink dat sy die slagoffer is.

Tydens haar nagtelike reis, wat haar van die stad na die idilliese Argelouse neem, dink Thérèse aan haar verlede en wonder sy wat sy sal sê vir haar man wie sy wou vergiftig, wanneer sy hom weer sal sien. Hoofstukke II tot VIII bevat dus 'n lang monoloog waarin ons die gedagtes van Thérèse akkuraat kan volg. Dit is terselfdertyd 'n terugflits en 'n voorskou van die toekoms. Thérèse, met inagneming van haar man Bernard, berei 'n uitgebreide bekentenis voor. Dit is nie regtig 'n pleidooi nie, maar 'n poging om die voue plat te vee en eerlik te wees. Sy hoop dus dat hy verstaan wat gebeur het en dat hy verstaan hoe sy oor haar hart kon kom om hom so onverskillig dood te wil maak deur hom gif te gee. Die betekenis van Thérèse se lewe word in die volgende sin saamgevat: "'n Blou lug soggens beloof nie veel goed vir middag en aand nie. Dit is waar verwoeste grasperke, gebreekte takke en baie modder vandaan kom."

Thérèse ontken nie haar misdaad nie, maar soek 'n verduideliking daarvoor. Sy het nog nooit voorheen aan so iets gedink nie en ook nie iets beplan nie. Eens as kind was sy gelukkig. Die noodlot het haar lewe bepaal. Sy weet nie wat om met haarself te doen nie: 'n gemaklike huwelik sonder liefde, eensaam in haar gesin en vervreemd van haar man. Thérèse voel vasgevang, opgesluit in 'n beperkte horison en sonder beheer oor haar eie lewe. Maar sy het haar daaroor berus, en die idee om haar man te vergiftig het byna per ongeluk, sonder om regtig te dink, by haar opgekom. Sy het dit net outomaties gedoen, sonder passie, sonder haat. En dit is presies wat haar so monsteragtig maak: haar koelbloedigheid, haar onverskilligheid. Met haar bekentenis wil sy nie dat haar man haar verskoon of vergewe nie, maar dat hy haar beter verstaan en voel. Hierdie lang monoloog wat meer as die helfte van die boek beslaan en terugverwys na die kinderjare van Thérèse, is bedoel vir Bernard, maar Thérèse praat ook self. Sy hoop om haar man daarmee aan te raak.

Sodra sy terugkeer huis toe, word sy wreedaardig gekonfronteer met die werklikheid. Bernard besluit wat sy moet doen en verbied haar om te praat. Sy is gebroke, bloot seergemaak, gekeer in haar persoonlikheid, in haar bewussyn. Die ontnugtering is gewelddadig en die roman gaan, sonder oorgang, van die innerlike monoloog na die werklike verhaal, van die intimiteit van die karakter na die koudste buitekant: Thérèse is vasgevang, opgesluit, geïsoleer, selfs ... ten bate van die reëls, die familie en eer. Die individu is gebroke.

Die slothoofstuk bestaan uit 'n soort epiloog: Bernard, wat die reëls respekteer, besluit om Thérèse haar vryheid terug te gee. Hy vergesel haar tot by Parys waar hy haar verlaat. Om sy reputasie hoog te hou is vir hom die belangrikste, terwyl Thérèse uiteindelik die indruk het dat sy vry is. Hulle kom byna op die terras van 'n kafee in Parys bymekaar, ver weg van die verstikkende invloed van die gesin en die provinsie. Bernard sit amper die wapenrusting van sy sekerhede neer, kyk amper na sy vrou, praat amper selfs met haar. Dit kom egter nie so ver nie, want dan sou hy 'n deel van homself verloën. Aan die einde van die boek hoor die leser die bekentenis van Thérèse. Alhoewel sy die eintlike misdadiger is, blyk Bernard die onmenslikste van albei te wees.

Verfilming

1962 : Thérèse Desqueyroux (Georges Franju) met Emmanuelle Riva en Philippe Noiret in die hoofrolle.

2012 : Thérèse Desqueyroux (Claude Miller) met Audrey Tautou en Gilles Lellouche in die hoofrolle.

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal.