Algerie

Algerie (arabisch الجزائر‎‎ al-Dschazā’ir, DMG al-Ǧazāʾir ‚d Insle‘, tamazight ⴷⵣⵣⴰⵢⴻⵔ Dzayer oder ⵍⵣⵣⴰⵢⴻⵔ Ldzayer; amtlig al-Dschumhūrīya al-Dschazā’irīya ad-Dīmūqrātīya asch-Schaʿbīya / الجمهورية الجَزائرية الديمقراطية الشعبية‎‎ / al-Ǧumhūriyya al-Ǧazāʾiriyya ad-Dīmūqrāṭiyya aš-Šaʿbiyya /‚Demokratischi Volksrepublik Algerie‘, uf tamazight ⵜⴰⴳⴷⵓⴷⴰ ⵜⴰⵎⴻⴳⴷⴰⵢⵜ ⵜⴰⵖⴻⵔⴼⴰⵏⵜ ⵜⴰⵣⵣⴰⵢⵔⵉⵜ Tagduda tamegdayt taɣerfant tazzayri) isch ä Schdaat im Nordweschte vo Afrika. Algerie, s mittlere vo de Maghrebländer, isch noch em Sudan und vor der Demokratische Republik Kongo s zweitgröscht Land vom afrikanische Kontinänt.

Demokratischi Volksrepublik Algerie الجمهورية الجَزائرية الديموقراطية الشعبية (arab) (al-Jumhūriyya al-Jazā’iriyya ad-Dīmūqrātiyya aš-Ša'biyya) ⵟⴰⴳⴷⵓⴷⴰ ⵜⴰⵎⴻⴳⴷⴰⵢⵜ ⵜⴰⵖⴻⵔⴼⴰⵏⵜ ⵜⴰⵣⵣⴰⵢⵔⵉⵜ (ber) (Tagduda tamegdayt taɣerfant tazzayrit)
{{{ARTIKEL-FLAGGE}}}
Wahlspruch: من الشعب و للشعب (arabisch , „Vom Volk und für s Volk“)
Amtsspraach	Arabisch, Berberisch
Hauptstadt	Algier
Staatsoberhaupt	Abdelmadjid Tebboune
Regierigschef	Aymen Benabderrahmane
Flächi	2.381.741 km²
Iiwohnerzahl	32,9 Mio. (2006)
Bevölkerigsdichti	13,8 Iiwohner pro km²
Brutto­inlands­produkt pro Iiwohner	3.086 US-$ (2005)
Währig	1 Algerisch Dinar (DA) = 100 Centimes
Unabhängigkeit	vo Frankriich am 18. März 1962
Nationalhimne	Qassaman
Zitzone	UTC +1
Kfz-Kennzeiche	DZ
Internet-TLD	.dz
Vorwahl	+213

Geografy

Lag

Algerie litt z Nordwestafrika. Im Norde vom Land litt s Atlasgebirge, im Süde d Sahara. De höchst Punkt isch uff em Tahat (3005m). Land macht 100 Prozänt vo de Gsamtflächi us; vom Meer ghört nüt dezüe.

Gränzländer vo Algerie
Libye	982 km
Mali	1'376 km
Mauretanie	463 km
Marokko	1'559 km
Tunesie	965 km

Ydeilig

De nördlig Deil vo Algerie nännt mer de Mittler Maghreb. Er macht etwa 10 Prozent vo de Flächi vom Staat Algerie uß. Im Süde ligt d Sahara. Sie werde durch d Schotts abgrenzt. Algerie wird in 48 Provinze ydeilt.

Gschicht

Bis zum 16. Johrhundert hät mer Algerie nit als Eiheit alüege chönne. Mer hät numme fruchtbari Gebiet im Norde vom Land z erobre versüecht; vyli Ussenandsetzige hän rund um Karthago stattgfunde. Im Alterdum isch Algerie Deil vom Römische Rych gsi. Im 5./6. Johrhundert isch de Vandalekönig Geiserich Herrscher gsi, um 600 hät Algerie zu Byzanz ghört, hundert Johr spöter isch es vo de Araber erobert worde. In de Folgezit hän sich unabhängigi Stadtstaate bildet; Algier isch spöter züe-n-re wichtige Stadt worre.

Under anderem wäge de algerische Seeräuber, wo im Mittelmeerruum gfürchtet gsi sin, hät Frankrych Algerie um 1830 erobert. Ab 1864 hän die Ygeborene Wyderstand gleistet und hän Algerie während em dütsch-Französische Chrieg gröschtedeils zruckerobert. D Franzose hän do druff hy e Landesversammlig ygrichtet, was aber numme no zu meh Protest vo de Algerier gfiehrt hät. Frankrych hät bis zum offene Uffstand 1954 sini Macht erhalte chönne. De Ben Bella hät die nationali Befreiigsfront yberüefe und gege d Franzose kämpft. D Besatzigsarmee z Algerie hät zu me Militäruffstand gfiehrt. Im Septämber 1959 hät de General Gaulle Algerie d Selbschtbstimmig abotte. Am 5. Juli 1962 isch Algerie schliesslig unabhängig wore.

1991 hät mer die Islamischi Heilsfront, wo d Wahle sunsch gwunne hätt, verbotte. Sither werre Dörfer plündert und ihri Bewohner verstümmelt. Lut Regierig sin die islamistische Fundamentaliste do dra schuld; wyl mer si aber no nit gfasst hät, isch de Tourismus fast verschwunde. Des hät sich durch d Entfiehrig vo-n-re Touristegruppe im Johr 2003 verschlimmert.

Wirtschaft

Erdöl und Erdgas sin di wichtigsti Branche vo Algerie. Sälli Branche macht 35 Prozent vom BIP und 75 Prozent vo de Staatsynahme us. De hoch Ölprys chunnt Algerie gläge; d Staatsynahme sin um d Johrdausendwend um 5% gstyge. D Staatsverschuldig isch im Johr 2007 entschyde gsunke; wäge frieher Ruckzahlig hät mer si vo 16,4 uff 4,7 Milliarde US-Dollar senke chönne.

Obwohl d Ynahme hoch sin, git s vyl z wenig Arbet. Drum isch d Schaffig vo Arbetsplätz scho sit de 80er-Johr e Projekt vo de Regierig, s isch aber durch de Terror in de 90er underbroche worre. D Privatisierig vo Banke und Staatsbetrieb fallt wäge de Arbetslosigkeit schwer. 2001 sin 27,3 Prozent vo de Bevölkerig arbetslos gsi, 2005 numme no 15,3, 2006 12,3%. Im Johr 2007 isch si widder gstyge und hät 13,8% erreicht. Über 70 Prozent vo de Arbetslose sin under 30.

Ywohner

Öbbe 70% vo dr Bevölkerig si Araber und 30% verschiedeni Berberschtämm, wo zum Deil arabisiert si. Die Volksgruppe düen in de letschte Johrzähnt immer meh mitenander verschmelze, so dass es hützudag schwer isch än Algerier emä beschtimmte Schtamm zuzordne, wil immer meh arabische und au berberischi Wurzle hai. D Zahl vo de Europäer isch noch der Unabhängigkeit bis uf öbbe 20.000 gsunke. D Bevölkerigsverdeilg z Algerie isch sehr ungliich. 96 % vo de Iiwohner läbe im Norde auf emä Fümftel vo der Schtaatsflechi. Über d Helfie (2003 58,8 %) wohne in Schdedt, wo hauptsächlig im Küschteberiich liige. Die hochi Uuswanderigsquote isch hauptsächlig uf fehlendi Arbetsmöglikeite und dr waggsend Bevölkerigsdruck zruggzfüehre; schätzigswiis 2,3 Millione Algerier läbe im Usland, drvo über 1,5 Millione z Frankriich, wo si d Hauptverdräter vom Islam si. Die Algerier si ä jungs Volk; 33,9 % vo der Bevölkerig si 2003 under 15 Johr alt gsi.

Sproche

In de Mitti vom Land werre arabischi Dialäkt gschwätzt. Si ghöre im Oste zum Deil scho zum Tunesisch-Arabische, ansunschte zum algerisch-arabische. Abglägeneri Gegende hän au Sprächer vo Berbersproche (vor allem Kabylei), Schnawa und Schawia.

Weblink

 Commons: Algerie – Sammlig vo Multimediadateie

• Liste vo de algerische Provinze mit Ywohnerzahle und Fläche

Quelle

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Algerien“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.