Badische VI b

Diè Badischi VI b isch diè erschti dütschi Tenderlok mit dè Achsfolgi 1'C1' gsi. Si sin vo Maffei für diè Badischi Staatsysèbaan entwicklet worrè, um dè Betrièb unter anderem uff dè Höllèdalbaan z vobesserè.

Badischi VI b DR-Baureiè 75.1–3
Badischi VI b Nr. 279
bad. Gattung:	VI b 1–5	VI b 6–7	VI b 8–9	VI b 10–11
Nummeryrig:	15…360 DR: 75 101–136 75 141–161 75 171–179 75 181–190	45…379 DR: 75 191–195 75 201–216	51…812 DR: 75 221–233 75 241–258	1133–1152, 1193–1214 DR: 75 261–302
Aazahl:	74	23	34	42
Hèrschteller:	Maffei, MBG Karlsruè	MBG Karlsruè
Baujohr:	1900–1903	1904, 1906	1907, 1908	1921, 1923
Uusmuschterig:	1933–1965
Bauart:	1'C1' n2t
Gattig:	Pt 35.14
Spurwitti:	1435 mm
Längi übber Buffer:	11.764 mm
Höchi:	4150 mm
Gesamtraadschtand:	8400 mm
Leermassi:	52,1 t	51,6 t	50,8 t	51,8 t
Diènschtmassi:	65,3 t	64,2 t	64,3 t	67,3 t
Rybigsmassi:	42,2 t			42,3 t
Raadsatzfaarmassi:	14,1 t
Högschstgschwindigkeit:	80 km/h
Kuppelraddurchmessèr:	1480 mm
Laufraddurchmessèr:	990 mm
Stüèrigsart:	Heusinger
Zilinderaazaal:	2
Zilinderdurchmessèr:	435 mm
Kolbèhuub:	630 mm
Kessèlübberdruck:	13 bar
Aazaal vo dè Heizroor:	189	185	185	189
Heizroorlängi:	4050 mm
Rooschtflächi:	1,83 m²
Straaligsheizflächi:	8,0 m²		8,25 m²	8,7 m²
Roorheizflächi:	108,21 m²	105,92 m²	105,92 m²	108,21 m²
Vodampfigsheizflächi:	116,21 m²	113,92 m²	114,17 m²	116,91 m²
Wasservorrõt:	7 m³
Brennschtoffvorrõt:	3 t Kohle
Brèmsè:	Westinghouse-Druckluftbrèm, Henry-Brèmsè
Gschwindigkeitsmessèr:	Haußhälter odder Klose

Vo dè 131 Lokomotyvè sin 122 vo dè Dütsche Rychsbaan übbernõ un i d Baureiè 75.1 ygordnet worrè. I dè Johr 1921 un 1923 sin nommols witeri 42 Lokomotyvè glifert worrè. I dè Beschtand vo dè Dütschè Bundesbaan sin 117 Faarzüüg glangt. Bis 1962 sin alli Maschinnè uusgmuschteret worrè. Diè Dütsch Rychsbaan im Gebièt vo dè DDR hèt sibbè Maschinnè beheimatet, welli bis 1965 uusgmuschteret worrè sin.

Geschichtè

Uff dè ab 1. April 1902 als Hauptbaan ygschtuftè Höllèdalbaan isch è 6,5 Kilometèr langè Abschnitt mit èrè Stygig vo 55 ‰ z bewältigè. Dõdefür stönn d Zaaradlokomotyvè vo dè Gattig IX a zur Vofüègig. D Geschwindigkeitè vo dèrè Lokomotyvè uff dè Zaarad- un Adhäsionsstreggè sind für s gschtigene Vokeersuffkõ z gring. Diè neuè Lokomotyvè söttet uff dè gsamtè Streggi durrèlaufè un uff èm Steilstugg nu nô durch d Zaaradlokomotyvè nõchgschobè wörrè müèn. Basyrend uff dè Erfaarigè z Öschterrych mit Lokomotyvè mit dè Achsfolg 1'C1' (kkStB 30) hèn diè Badischè Staatsbaanè bi Maffei 15 Lokomotyvè vo sellerè Bauart bschtellt. Diè Lokomotyvè hèn entscheidendi Vordeil gegèübber dè glychziitig glifertè Lokomotyvèe vo dè Gattig VI a mit dè Achsfolg 1'C. Die Lokomotyvè hèn relativ identischi Laufeigèschaftè bim Fürsi- un Retour-Faarè ka. Diè Maschinnè hèttet nit nu uff dè Höllèdalbaan zum Ysatz kõ, sondern uff èm gsamtè badischè Streggènetz. Dodèfür hät diè maximaal Radsatzfaarmassè vo 13,5 t nit überschrittè worrè söllè.

Diè Trybfaarzüg hèn i dè Ebeni èn 145 Tonnen schwèrè Zug mit 80 km/h un uff èrè 20 ‰-Stygig èn 135 Tonnè schwèrè Zug mit 30 km/h zyè. Uffgrund vo irer universellè Ysatzfähigkeit isch diè Lokomotyv au vor Eilgüèterzüüg un lychtè Schnellzüüg aazträffè gsi. Diè errechneti Zugkraft hèt rund 49 kN betrait un d Lokomotyè hèn è Leischtig vo rund 550 PS ka.

Nõch dè erschtè Liferseriè vo Maffei isch diè witeri Fertigung vo dè Lokomotyvè bi dè Maschinnèbau-Gsellschaft Karlsruè gmacht worrè. Bis 1908 sin in acht Liferseriè 116 Lokomotyvè abglifert worrè. 1921 un 1923 hèt mo nomols 42 Lokomotyvè vo dè Dütschè Rychsbaan bschafft.

Ygesetzt worrè sin d Lokomotyvè in fascht allè Zuugdiènscht uff allè Haupt- un Nebbèstreggè. Nüü Lokomotyvè hèn nõch èm Èrschtè Weltchrièg als Reparation abgää worrè müèsè. D Lokomotyvè sin zu dè Réseau ferroviaire d'Alsace-Lorraine un nõch Belgiè kõ. Z Belgiè sin si zerscht bi dè Gsellschaft „Nord Belge“ i d Reihè 80 und spòter bi dè SNCB als Reihè 49 ygordnet worrè. 1928 sin no alli Lokomotyvè im Berych vo dè Rychsbaandirektion Karlsruè (Netz vo dè früènerè badischè Staatsbaan) stationyrt. Diè erschtè Uusmuschterungè sin 1933 erfolgt. Bis 1935 isch dè Beschtand uff 139 Lokomotyvè zrugg gangè. 1935 bis 1937 sin füüf Maschinnè a diè Oldèburger Ysebaa vokauft worrè. Nõch dèrènè irè Vostaatlichung 1941 hèn selli Lokomotyvè iri urschprünglichi Bezeichnig zrugg erhaaltè. Sebbi Lokomotyvè sin ab sellerè Zit i d Rychsbaandirektion Schwerin beheimatet gsi. 1938 isch ußerdem ei Lokomotyv a d Hohèzollerischi Landesbaan vokauft worrè.

Bis 1957 hèt mo diè 117 Lokomotyvè fascht alli uusgmuschteret, wo vo dè Dütschè Bundesbaan übernǒ worrè sin. Als letschti Lokomotyv isch 1962 d 75 299 ußer Diènscht gnǒ worrè. Alli sibbè Maschinnè, wo bi dè Dütschè Rychsbaan (i dè DDR voblibbè sin, hèt mo bis 1965 uusgmuschteret.

Konschtruktyvi Merkmõl

Im Lauf vo dè verschidnè Liferseriè sin diversi Änderigè a dè Konschtruktion vorgnõ worrè. So hèn sich deilwys unterschydlichi Fahrzüüglängè un -massè ergää. Au d Höchi vum Kessèl übber dè Schinnèobberkantè un d Gschtaltig vo dè Wasserkäschtè variyrt.

Dè gniètete Blechraamè bschtood uss 20 mm dickè Plattè. Übber dè Achslager hèn sich Voschtiifigè uss 12 mm dickèm Blèch befundè.

Dè Kessèl isch als Crampton-Kessèl uusgfüürt worrè. Dè Langkessèl hèt uss zwei Schüss bschtandè. Uff èm vorderè Kesselschuss hèn sich zwei Dampfdööm befundè. Beidi Dööm sin durch è Roor mitnand vobundè gsi. D Füèrbüchs isch düèf zwischè diè beidè Raamèwangè yèzogè gsi. Für dè Ysatz uff Steilschtreggè hèn d Maschinnè vo dè erschtè sechs Liferseriè è nõch hinnè gneigti Füèrbüchs. Diè nõchfolgendè Seriè hèn è waagerechti Füèerbüchs bsässè. D Kesselschpysig isch durch zwei nichtsuugendi Friedmann-Dampfschtraalbumpè erlediget worrè, welli zwischè dè Dampfdööm aagordnet woorè sin.

S waagerächt aagordneti Zweizilinder-Naßdampftrybwärk würkt uff diè zweit Kuppelachs. D Krützkopffüürig isch bis zu dè nüntè Liferseriè zweischinnig gsi, denõch nu einschinnig. D Heusingerschtüèrig isch ußèligend gsi. D Lokomotyvè vo dè Liferseriè 1 bis 9 hèn èn Flachschièber ka, 10 un 11 sin mit èn Kolbèschièber mit èrè Kuhnschè Schliifè uusgrüschtet gsi.

D Lokomotyvè vofüèget übber è Sechspunktabschtützig. D Kuppelradsätz vofüèget übber Blattfèdèrè. wo unter dè Achslager ligend aagordnet sin. D Laufradsätz hèn übber dè Achslager ligendi Blattfèedèerè bsässe. D Laufradsätz sin mit èm Uusglychshebèl mit èm denebbeligendè Kuppelradsatz vobundè gsi. D Laufradsätz sin als Adams-Achs konschtruyrt worrè un hèn è Sitèvoschièbbarkeit vo jewyls 60 mm ka. Dè mittleri Kuppelradsatz hèt è Spurkranzschwächig uffgwisè.

Dè Sandkaschtè isch uff èm hinterè Kesselschuss gsässè. S sin entwedder dè mittleri odder dè hinteri Kuppelradsatz gsandet worrè. Dè Kollèvorrõt vo zwei Tonnè hèt mo durch èn schpòter aagebrõchtè Uffsatz um drei Tonnè erhöè könnè.

Literadur

• Hermann Lohr, Georg Thielmann: Lokomotiv-Archiv Baden. transpress, Berlin 1988, ISBN 3-344-00210-4. 
• Manfred Weisbrod, Hans Müller, Wolfgang Petznick: Deutsches Lok-Archiv: Dampflokomotiven 3 (Baureihen 61 - 98). transpress, Berlin 1994, ISBN 3-344-70841-4. 

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Badische_VI_b“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.