Härz

D Härz (vo ahd. herza, stammverwandt mit em latiinische Cor, wo in dr Anatomii brucht wird, und em griechische Kardia, καρδία oder latinisiert Cardia, wo d Pathologe verwände) si muskuläri Hoolorgan, wo bi verschiidene Diergrubbe vorchömme und wo mit rhüthmische Kontrakzione Bluet oder Hemolümfe dur e Körper bumpe und so alli Organ drmit versorge. Hööcherentwiggleti Härz, zum Bischbil bi de Wirbeldier, schaffe wie e Verdrängerbumpi, wo d Flüssigkäit (s Bluet) mit Hilf vo Ventil us Bluetgfääss aasuuge (bi Süüger si das d Hool- bzw. Lungeweene) und dur anderi Bluetgfääss usstoosse (bi Süüger Truncus pulmonalis bzw. Aorta).

S Härz vom ene Hund. Vo linggs: 1 linggi Härzchammere, 2 linggi Lengsfurche (Sulcus interventricularis paraconalis), 3 rächti Härzchammere, 4 Arteriekonus (Conus arteriosus), 5 Lungestamm (Truncus pulmonalis), 6 BOTALLI-Band (Ligamentum arteriosum), 7 Aorteboge, 8 Arm-Chopf-Stamm (Truncus brachiocephalicus), 9 linggi Schlüsselbäiarterie (Arteria subclavia sinistra), 10 rächts Härzoor, 11 linggs Härzoor, 12 Härzchranzfurche mit Fett, 13 Lungeweene.

D Leer vo dr Struktur, Funkzion und de Chrankhäite vom Härz isch d Kardiologii. E Lääbe ooni Härz, sig s e natüürligs oder e künstligs, isch für hööcheri Dier und dr Mensch nit mööglig. S Härz ghöört zu de erste Organ wo sich bim Embryo entwiggle und cha as springende Punkt uffalle.

Härztüpe

D Härz vo de verschiidene Diergrubbe cha mä iirem Ufbau nooch in rööreförmigi Härz und Härz mit Chammere iidäile.

Röhreförmigi Härz setze s Bluet oder d Hemolümfe in Beweegig mit Kontrakzionswälle, wo dur iiri Wänd laufe (Peristaltik). Wäge däm bruuche si käni Ventil zum verhindere, ass d Flüssikäit in die falschi Richdig fliesst. Son e Härz funkzioniert wie e Suugbumpi. Die Art vo Härz chunnt bi Arthropode vor, aber au bi Urochordata (Manteldier) und bi Embryo vo Wirbeldier.

Bi Härz mit Chammere zieht sich e Chammere komplett zämme. Härzchlappe verhindere, ass s Bluet in die falschi Richdig fliesst. Wäge dr seer starke Wandmuskulatur schafft son e Härz au no as Druckbumpi und cha e hooche Bluetdruck erzüüge. Dä Härztüp chunnt bsundrigs bi Wäichdier und bi Wirbeldier vor.

Litratuur

Høystad, Ole Martin: Kulturgeschichte des Herzens. Von der Antike bis zur Gegenwart. Aus dem Norwegischen von Frank Zuber. Köln, Weimar, Wien: Böhlau 2006. ISBN 3-412-28705-9

Weblingg

 Commons: Härz – Sammlig vo Multimediadateie

• Introduction to Cardiothoracic Imaging
• HM Sommer: Herz (Memento vom 11. Juni 2007 im Internet Archive) (PDF-Datei; 2,7 MB)

Animazione

• 3-dim. Animazion vom ene Härz wie s schloot mit e Hufe Informazione
• 2-dim. Animazion vom ene Härz wie s schloot mit Diagramm (ängl.)

Fuessnoote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Herz“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.