Ooberdoon
En Oberdoon, au Däildoon oder Parzialdoon isch e Doon, wo mit eme Vilfache vo dr Frekwänz vom ene Grunddoon schwingt. D Zämmesetzig vo de Ooberdöön macht s Charakteristische am Klang bzw. dr Klangfarb vo de mäiste Muusiginstrumänt us.
Wemm mä d Döön undersuecht, wo mit akustische Instrumänt oder dur Gsang erzügt wärde, so si daas nie äifachi Sinusdöön, sondern si setze sich us eme Grunddoon, wo as Doonhööchi woorgnoo wird, und Ooberdöön zämme:
|
|
In dr Abbildig oobenooch isch die groossi Sinuswälle linggs dr Grunddoon; im Bild rächts nääbedraa düen Ooberdöön in dr Form vo schmaalere Sinuswälle die groossi Wälle überlaagere. Bi Äärofoon wie dr Kweerflööte und de Chordofoon wie dr Giige si d Frekwänze vo de Ooberdöön öbbe ganzzaaligi Vilfachi vo dr Grundfrekwänz. Das bedütet, ass e Grunddoon mit dr Frekwänz 440 Härz vo Ooberdöön mit de Frekwänze vo öbbe 880 oder öbbe 4400 Härz cha begläitet si, aber nit zum Bischbil 550 Härz. In dr musikalische Akustik bezäichnet daas s Harmonische. Bi andere Schallkwelle (z. B. bi Rööre, Stääb, Blatte oder Glogge) dräte au Ooberschwingige uf, wo d Frekwänze von ene nit ganzzaaligi Verheltniss zur Grundfrekwänz häi. S menschlige Ghöör het denn s Gfüül, ass si nit so klaar gstimmt sige.
Wäärend Däildöön Bestanddäil vom ene Gsamtdoon si, wo entstoot, wenn alli bzw. meereri vo de mööglige Äigeschwingige vom ene Körper, wo cha schwinge, aagregt wärde, wärde bi de Bloosinstrumänt d Natuurdöön, wo begrifflig verwandt si, dur s sogenannte Überbloose vo äinzelne Ooberschwingige aagregt, wo mä denn as Grunddoon ghöört. Äänlig isch s bi de Flascholettdöön bi Säiteinstrumänt.
Je noch dr Kwelle vom Doon si d Ooberdöön ganz spezifisch zämmegsetzt, so dass näben em Ruusche und Faktore wo im zitlige Verlauf vom ene Signal ins Spiil chömme, vor allem dr Ghalt vo Ooberdöön für die charakteristischi Klangfarb vo Muusiginstrumänt wie au vo Stimme vo Mensche und Dier verantwortlig isch.
Litratuur
ändere- John R. Pierce: Klang. Musik mit den Ohren der Physik; Heidelberg, Berlin, Oxford: Spektrum, 1999; ISBN 3-8274-0544-0
Weblingg
ändere- Wie die Obertöne entstehen
- Die Partialschwingungen einer Trommel in animierten Graphiken
- Harmonische, Partialtöne, Teiltöne und Obertöne (PDF-Datei; 255 kB)
- Die Teiltondichte und die Teiltonreihe (PDF-Datei; 47 kB)
- Unterscheide Obertöne von Harmonischen, Partialtönen und Teiltönen (PDF-Datei; 42 kB)
- Die Frequenzverhältnisse, die sich für Intervalle aus der Obertonreihe ergeben
- Hörproben der gesungenen Obertonreihe bzw. Naturtonreihe
- Obertonspektren verschiedener Instrumente
- Obertongesang
- Obertöne, Harmonische und Teiltöne aus der Grundfrequenz
- Partialtöne und Klang
- Das kleine Obertonbrevier (PDF-Datei; 1,52 MB)
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Oberton“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |