Theater z Baasel

D Zaal vo de Theater z Baasel isch für d Gröössi vo dr Stadt bedütend. Die mäiste von ene si Chläibüünine, wo sich jedi an iir bsundrigs Publikum richdet.

S Kiechli, en ehemooligs Theater, wo hüt e Kinomultiplex din isch.

Dialäkt: Baseldütsch

D Szeene hüte

S wichdigste Theater z Baasel isch s Stadttheater «Theater Basel», e Dreispartehuus, wo Drama, Opere und Ballett zäigt. Es isch s äinzige staatlige Theater in dr Stadt und wird stark subwenzioniert. Die Baseldytschi Bihni füert Stück uf Baaseldytsch uf, die mäiste von ene Übersetzige. S Marionettetheater im Zähntechäller am Münsterblatz 8 adaptiert Theaterstück, wo für die groossi Büüni gschriibe worde si, für Marionette. S Theater Fauteuil zäigt Äigebrodukzioone und isch e beliebti Büüni für Kabarettiste. S Förnbacher Theater isch d Häimbüüni vo dr «Helmut Förnbacher Theater Company» gsi, wo sich uf klassischi Drama konzentriert, aber jetz e nöis Häim muess sueche. S Freije Theater Baasel isch s Danzstudio vom «Danzbüro Baasel» an dr Güeterstrooss 145. Im Häbse-Theater, hüte s Kultuurhuus Häbse wärde Äigebrodukzioone ufgfüert, drunder Miusicl und Operette. Im junge theater baasel spiile brofessionelli Schauspiiler zämme mit Laie, wo im Theater e Kurs gmacht häi. S Musical-Theater Basel isch e Groosstheater, wo vor allem Miusicl uffüert. S Theater Arlecchino konzentriert sich mit liichter Chost uf Familie mit Chinder, s Brogramm vom Theater im Düüfelhoof bestoht vor allem us Satiire- und Kabarettvorstellige, und s Vorstadttheater Basel isch e Theater für Chinder an dr Dalbevorstadt.

Gschicht

Faarendi Schauspiiler si scho sit em Middelalter z Baasel ufdrätte. Sicher wäiss mä vo Uffüerigsbewilligunge für wanderndi Komödiedrubbe sit 1651. Im 18. Joorhundert isch denn s Ballehuus am Rossmäärt zur erste feste Büüni in dr Stadt worde, aber au in meerere Zumftstuube het s immer wider emol Theateruffüerige gee. Im 18. und 19. Joorhundert häi sich denn d Baasler Oligarche für e ständigs kulturells Aagebot afo iisetze. Mit dr Muusig het s aagfange. 1692 häi Muusigliebhaaber s Collegium Musicum gründet, wo sich nodinoo brofessionalisiert het. Das het im 18. Joorhundert Konkurränz bekho, wo immer mee Theater- und Operekompanie z Baasel duurezooge si und s Publikum und sogar d Muusiker vom Collegium sälber vilmol e Theateruffüerig eme Konzärt vorzooge häi. Im 19. Joorhundert het d Stadt denn sälber afo Gäld in d Kultur inwestiere und Hüüser afo baue, wo scho denn noch em altbewäärte kapitalistische Grundsatz vo dr Brivatisierig vo de Gwünn und dr Sozialisierig vo de Verlust funkzioniert häi.

Für s erste Stadttheater, s Theater uf em Blömli, wo 1834 ufdoo worde isch im ene Geböid vom Archidekt Melchior Berri, het d Stadt ere brivate Akziegsellschaft e Grundstück überloo. S Blömli het 1'300 Blätz gha, was ä bedrächtligi Grössi gsi isch für ä Schdadt wie Basel, wo denn nume 26'000 Iiwohner gha het. Zwar hätt sich s Theater sälber sötte finanziere, aber das isch schwiirig gsi. En ersti indiräkti Subwenzioon in dr Form vo Holz het s Theater scho 1847 bekhoo, und sit 1866 häi s d Stadt und dr Kantoon au finanziell understützt. 1873 het d Stadt denn s Geböid übernoo und s zum e Schuelhuus umbaut. E nöis Theatergeböid, wo 1875 iigweiht worde isch, isch 1904 aabebrennt und denn wider ufbaut worde. 1912 isch e zwäits groosses Theater, s Kiechli mit 1500 Sitz baut worde, wo aber noch em Zwäite Wältchrieg zum e Kino umfunkzioniert worde isch. D Komödie isch 1950 as en äigeständigs Kammerspiiltheater ufdoo worde und het 1969 mit em Stadttheater fusioniert. In dr Zit noch em Zwäite Wältchrieg, wo vo dr Hoochkonjunkduur brägt gsi isch, si mee und mee Chläibüünine ufdoo worde und schliesslig 1995 non e zwäits Groosstheater, s brivaate Musical-Theater Basel.