Viktor Emanuel III. vo Italie

De Viktor Emanuel III. vo Italie (mit vollem Name Il Principe Vittorio Emanuele Ferdinando Maria Gennaro di Savoia, Principe Ereditario d’Italia; italänisch Vittorio Emanuele III.; * 11. November 1869 in Neapel; † 28. Dezämber 1947 in Alexandria, Ägypte) us em Huus Savoye isch vo 1900 bis 1946 König vo Italie ksi.

Läbe

De Viktor Emanuel III. isch am 11. Novämber 1869 als Sohn vom Umberto I. (vo 1878 bis 1900 König vo Italie) und vo sinere Frau Margarethe vo Genua gebore. 1900 isch er sim Vater als König Herzog vo Savoye uf de Thron gfolgt.

Im Erste Wältchrieg hät er ab 1915 de Oberbefähl über die Königlich Italiänischi Armee übernoh. Er hät mehrfach d Front gäge Österriich-Ungarn übernoh und isch vo sinere Soldate Soldatekönig gnännt worde.

Nach em Ändi vom Chrieg hät er mit mehrere instabile Regierige, ere wirtschaftliche sowie e politische Krise und mit Unruhe im Norde vo Italie müsse fertig werde. Es hät es Klima vo Angst gherrscht, ähnlich wie z Russland (ab 1922 Sowjetunion), und d Kommuniste händ em König und de Monarchii ihri Herrschaft strittig gmacht. Da Italie sich au ussepolitisch vo de andere Siegermächt verrate gfühlt hät, hät au de König sini Unzfrideheit nit versteckt. Das hät ihn em faschistische Revolutionär Benito Mussolini nöcher bracht, wo sich für d Wiederherstellig vo de Ehr vo Italie stark gmacht hät.

Im Jahr 1922 hät de König nach em Marsch uf Rom de Mussolini zum Ministerpräsidänt ernännt. Dä hät bis 1926 no im parlamentarische Rahme regiert, hät dänn aber mit ere Reihe vo Sondergsetz, wo dr Viktor Emanuel III. zum Teil understützt het, Italie zu em Eiparteiestaat und eso zur Diktatur gmacht.

Während de faschistische Diktatur vom Mussolini isch er als König de facto Staatsoberhaupt blibe, au wänn er i der Zit bis 1943 politisch kuum no Gwicht ka hät bzw. au kei Ifluss druf hät welle näh. 1938 hät er de Oberbefähl vo de Armee an Mussolini übergä.

Nach em siigriiche Äthiopiechrieg vo 1935/36 isch er vom 9. Mai 1936 bis 5. Mai 1941 au Kaiser vo Äthiopie ksi.

Im Zweite Wältchrieg hät er bis 1940 für d Neutralität vo Italie gworbe, hät sich aber nach de erfolgriiche Okkupation vo Frankriich 1940 us em Chriegsgschehe useghalte. Nach de erste große italiänische Niderlag in Italiänisch-Ostafrika und de Verlust vo de Kolonii Libye hät de König gäge de Mussolini ufbracht. Am 24. Juli 1943 hät er de Mussolini schliesslich vo allne sine Ämter enthobe und hät ihn verhafte la.

Kurz nach däm hät de König wieder sini volle politische Rächt wahrgnoo und hät em Marschall Pietro Badoglio de Uftrag gä, e Militärregierig z bilde. Zämme mit em König isch dä is süditaliänische Brindisi gflüchet und hät mit de USA und Grossbritannie en Waffestillstand abgschlosse. Italie hät d Site gwächslet und Nazi-Dütschland de Chrieg erklärt.

1944 isch de König nach de Befreiig vo Rom wider id Hauptstadt zruckkehrt und hät sim Sohn Umberto II. d Regierigsgschäft übergä, isch aber formal witerhin König blibe.

Um sinere Dynastii de italiänischi Thron z sichere hät er 1946 abdankt und isch is Exil nach Alexandria gange. Sin Sohn isch aber nur ei Monat König blibe. Die amerikanischi Bsatzigsmacht hät e Referändum über die künftig Staatsform intiiert und d Monarchii isch abgschafet worde. Hüt heisst es, vor allem in Süditalie, dass d USA s Ergäbnis vom Referändum zu Gunste vo der Republik gfälscht händ, da s Land s Huus Savoye und de italiänischi Adel für de Ufstieg vom faschistische Regime mitverantwortlich gmacht händ.

Titel

Vo 1860 bis 1946 het de König vo Italie die Titel gfüert:

Sini königlichi Majestät Umberto II., vo Gottes Gnade und em Wille vo de Nation, König vo Italie, König vo Sardinie, Zypere, Jerusalem, Armenie, Herzog vo Savoye, Graf vo Maurienne, Marquis (vom Heilige Römische Riich) in Italie, Fürst vo Piemont, Carignano, Oneglia, Poirino, Trino, Fürst und Vikar vom Heilige Römische Riich, Fürst vo Carmagnola, Montmélian mit Arbin und Francin, Principe Balì vom Herzogtum Aosta , Fürst vo Chieri, Dronero, Crescentino, Riva di Chieri und Banna, Busca, Bene, Brà, Herzog vo Genua, Herzog vo Monferrat, Chablais, Genevois, Herzog vo Piacenza, Marquis vo Saluzzo (Saluces), Ivrea, Susa, Maro, Oristano, Cesana, Savona, Tarantasia, Borgomanero und Cureggio, Caselle, Rivoli, Pianezza, Govone, Salussola, Racconigi mit Tegerone, Migliabruna und Motturone, Cavallermaggiore, Marene, Modane und Lanslebourg, Livorno Ferraris, Santhià Agliè, Centallo und Demonte, Desana, Ghemme, Vigone, Graf vo Barge, Villafranca, Ginevra, Nizza, Tenda, Romont, Asti, Alessandria, vom Goceano, Novara, Tortona, Bobbio, Soissons, Sant'Antioco, Pollenzo, Roccabruna, Tricerro, Bairo, Ozegna, vo de Apertole, Baron vo de Waadt und de Faucigny, Herr vo Vercelli, Pinerolo, de Lomellina, vo Valle Sesia, vo Ceva, Oberherr vo Monaco, Roccabruna und vo Menton, edle Patrizier vo Venedig und Ferrara.

Uszeichnige

Italiänischi

Usländischi

Literatur

Antonio Spinosa: Vittorio Emanuele III. Mailand 1999.
Jobst Knigge: Prinz Philipp von Hessen. Hitlers Sonderbotschafter für Italien. Humboldt Universität Berlin 2009.
Mario Viana: La Monarchia e il Fascismo. L’angoscioso dramma di Vittorio Emanuele III. Rom 1954.
Rudolf Th. Weiss: Vittorio Emanuele III. Italien zwischen Demokratie u. Faschismus. Bern 1983, ISBN 3-7280-5364-3

Weblinks

Commons: Viktor Emanuel III. – Sammlig vo Multimediadateie

Tabellarischer Läbenslauf vo Viktor Emanuel III. im LeMO (Deutsches Historisches Museum un Haus der Geschichte)

Vorgänger
Umberto I.

König vo Italie
1900-1946

Nochfolger
Umberto II.