Wortizismus

Dr Wortizismus (änglisch Vorticism, vo lat. vortex „Wirbel, Sturm“) isch e Richdig in dr bildende Kunst, wo im früeje 20. Joorhundert z Ängland paralleel zum Kubismus und zum italiänische Futurismus entstande isch. Er het sich im Widerspruch zur akademische Dradizioon zum Impressionismus gsee und het sich usdrücklig as e spezifisch änglische Biidraag zur Modärne verstande.

S Ditelblatt vom Blast, 1915

Jessica Dismorr: Abstrakti Komposizioon, 1915

E wichdige Vorlöifer vo dr wortizistische Beweegig isch dr Mooler Roger Fry gsi, wo d Usstellige „Manet and the Post-Impressionists“ 1910 und „Second Post-Impressionist Exhibition of English, French and Russian Artists“ 1912 organisiert het und eso dr Impuls für e Nöiorientierig vo dr bildende Kunst in Groossbritannie gee het.

Uf d Entwicklig vom Wortizismus het denn dr italiänischi Futurismus e groosse Iifluss ghaa; z. B. uf e Percy Wyndham Lewis, äine vo de zentraale Protagoniste vom Wortizismus. Dr Windham Lewis het zu den erste Künstler ghöört, wo bi dr Künstlerwärkstatt Omega Workshops, wo dr Roger Frys 1913 gründet het, drbii gsi si. Er het sä aber noch eme Händel churz druf verloo. Blast, s Organ vo dr awangardistische Beweegig, isch nume in zwäi Usgoobe im Juli 1914 und Juli 1915 erschiine.

Dr Wortizismus isch gege e realidäätsnoochi Daarstellig in dr Kunst gsi, gegen e moralische Ufdraag und het uf dr Autonomii vom Kunstwärk bestande. Andrersits häi sich d Künstler vom Wortizismus im Geegesatz zur Kunst vo Frankriich gsee und as Verdräter von ere originöär nordisch-änglische Kunst (mit eme usbrägt maskuliine Sälbstverständnis, eo u. a. Herti as Wärt bostuliert het). Si häi iiri Wärk as Usenandersetzig mit dr modärne „mechanische“ industrielle Wält gsee und si reale Vorbilder, Mensche und Süsche us dr Groossstadt und dr industrielle Brodukzioon, verhaftet bliibe. D Erfaarige us em Chrueg, wo für vili Künstler ernüchternd gsi isch, häi woorschinlig en Iifluss druf ghaa, ass dr Brozäss vo dr Abstrakzioon zum Abstrakte (nit Geegeständlige) nit vollständig duuregfüert worden isch und dr Wortizismus dr Erst Wältchrieg kuum überduurt het.

Museali Rezepzioon

D Tate Gallery z London het vom 14. Juni bis zum 4. Septämber 2011 über 100 Schlüsselwärk vo dere Kunstrichdig zäigt.

E baar Künstler vom Vortizismus

• David Bomberg
• Alvin Langdon Coburn
• Jessica Dismorr
• Jacob Epstein
• Henri Gaudier-Brzeska
• T. E. Hulme
• Kate Lechmere
• Percy Wyndham Lewis
• Ezra Pound
• William Roberts
• Helen Saunders
• Dorothy Shakespear
• Edward Wadsworth

Liddratuur

• Peter Groth: Der Vortizismus in Literatur, Kunst und Wissenschaft: Studien zur Bewegung der „men of 1914“. – Hamburg: Buske, 1971. – ISBN 3-87118-088-2
• Susanne Kappeler: Der Vortizismus der englischen Avantgarde zwischen 1913 und 1915. – Bern: Lang, 1986. – ISBN 3-261-03589-7
• Karin Orchard (Hrsg.): Blast, Vortizismus: die erste Avantgarde in England 1914 bis 1918. – Berlin: Ars Nicolai, 1996. – ISBN 3-89169-105-X

Fuessnoote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Vortizismus“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.