Hunne

D Hunne si es nomadischs Hirtevolk us Middelasie gsi, wo öbbe im Johr 370 im südöschdlige Öiropa iigfalle si und in de siibe Johrzähnt wo cho si ä groosses Riich in Süd- und Middeleuropa gründet hai. Dä Hunne, wo in Europa iigfalle si, sait mä die “Schwarze Hunne”.

Gschicht

Churz noch dr Middi vom vierte Johrhundert hai d Hunne d Wolga überquert und d Gebiet vo de iranische Alane, wo zwüsche dr Wolga und em Don gläbt hai, eroberet. 376 hai si d Oschtgote underem Ermanarich i de hütige Ukraine underworfe und si an dr Donau an d Gränze vom Römische Riich cho.

Währed emä halbe Johrhundert hai d Hunne denn ihri Macht über d Germane in Middelöiropa usdehnt und d Römer bekämpft. 432 si die einzelne Grubbe vo Hunne under eim König, em Rugila, vereinigt gsi. Wo dä 434 gschdorben isch, si siini zwei Neveu, dr Bleda und dr Attila, an d Macht cho. Si hai mit em Oschrömische Riich z Margus (hüt Požarevac in Serbie) ä Friidensverdrag abgschlosse, und d Oschdrömer hai verschbroche, de Hunne zweimol soviil Kontribuzioone z zahle, wie si bis denn zahlt hai. Wo d Oschdrömer aber doch nid zahlt hai, het dr Attila 441 an dr Donau agriffe und isch faschd bis noch Konstantinopel cho. 445 het dr Attila si Brueder Bleda umbrocht und s Oschdrömische Riich es zweits mol agriffe. Er het dr Balkan verwüeschdet und isch bis zum Thermopylepass z Griecheland vorgschtoosse.

Dr Vorschdooss vom Attila in Gallie

Im Johr 451 het dr Attila d Provinz Gallie agriffe, isch aber vo de Römer und de Weschdgote uf de Katalaunische Fälder abgwehrt worde. Im Johr druf si d Hunne in Italie iigfalle und hai ä baar Schdedt usblünderet; wo aber d Pescht uusbrochen isch, hai si sich zruggzoge. 453 isch dr Attila gschdorbe und siini Erbe hai siis Riich ufdeilt und under sich afo kämpfe. Die underworfene Germane hai agfange sich wehre und 455 het än Armee vo baar germanische Schdämm d Hunne z Pannonie besiigt. D Hunne si in de Johr druf as ä Volk verschwunde und hai sich mit de lokale Völker vermischd.

D Bedütig vo de Hunne

D Hunne si s erschde asiatische Riitervolk gsi, wo in Öiropa iibrochen isch. Wäge ihrer taktische Überlägeheit und ihrer Virtuosität as Boogeschütze und Riiter si si währed Johre nie besiigt worde, und d Europäer hai Angschd vor enä wie vor niemerem vorhär gha. D Germane im südöschdlige Europa sie vor enä gflüchtet und so het die germanischi Völkerwanderig agfange.

D Hunne si in die dütschi Sagewält ufgnoh worde, vor allem dr Attila. Är isch dört aber, nit wie s in dr Gschicht bassiert isch, as «Etzel» ä Friidensschdifter gsi.

s Volk

Die erschdi Beschriibig vo de Schwarze Hunne isch vom römische Hischdoriker Ammianus Marcellinus, und er het se öbbe im Johr 395 gschriibe. Noch ihm si d Hunne brimitivi Hirte gsi, wo kai Landwirtschaft driibe hai. Si hai niene fescht gwoont und keini Hüüser baut. Si hai, zerscht wenigschdens, keini König gha. Jedi Grubbe het as Afüehrer ihri primates gha.

Öb si scho im vierte Johrhundert ä Afüehrer gha hai, wo alli em gfolgt hai, weiss me nit.

Die Wisse Hunne

Die sogenannte Wisse Hunne, wo im spoote Alterdum in Middelasie e Riich ufbaut häi, si nid diräkt mit de öiropäische Hunne verwandt.

Quelle

Dr Artikel "Hun" in Encyclopædia Britannica. Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2008.
dtv-Lexikon, Deutscher Taschenbuch Verlag, München 1970 Band 9, S.90