Süürene

Süürene si im ängere Sinn alli chemische Verbindige, wo in dr Laag si, Protone (H⁺) an e Reakzionspartner abzgee, d. h. si chönne as Protonedonator fungiere. In ere wässrige Löösig isch dr Reakzionspartner im Wäsentlige Wasser. Es bilde sich Oxonium-Ione (H₃O⁺), dr pH-Wärt vo dr Löösig wird eso niidriger. Süürene reagieren mit sogenannte Base und bilde Wasser und Salz. E Base isch also s Gegestück zun ere Süüri und cha die nöitralisiere.

Im witere Sinn beschriibe verschiideni Süüri-Base-Konzept wääsentlig bräiteri Palette vo chemische Reakzione, wo wit über d Reakzione, wo witer oobe erwäänt worde si, chönne uusegoo.

Äigeschafte

D Äigeschafte vo Süürene, und bsundrigs wie si chönne gföörlig wärde, si seer underschiidlig. Zum Bischbil duet d Salpetersüüri äätze, d Blausüüri isch e starks Gift und d Pikrinsüüri e Sprängstoff.

Süürene grife bsundrigs unedli Metall und Chalch aa, aber au Chläider, Hut und Auge (allgemäin alli organische Materialie) chönne von ere Süüri zerstört wärde.
Es git starki und schwachi Süürene. Chlorwasserstoff isch e starki Süüri und dissoziiert in Wasser vollständig. Dr wässrige Löösig säit mä Saözsüüri. Essigsüüri isch e schwecheri Süüri und dissoziiert in Wasser nume zum Däil.
Süürene cha mä mit Wasser verdünne, was iiri Wirkig je noch dr Verdünnig schwecher macht. S Verdünne vo konzentrierte Süürene isch en exothermi Reakzion. Es entstoot also Wermi. Vor allem wemm mä konzentrierti Schwääfelsüüri verdünnt, cha d Süürilöösig unkontrolliert wägsprütze. Dorum muess mä immer d Süüri in s Wasser gee und nit umkeert: „Zuerst das Wasser, dann die Säure, sonst geschieht das Ungeheure.“
Vili mäine, ass Süürene immer Flüssigkäite si, aber das isch falsch. Bekannti Süürene, wo Feststoff si, si Vitamin C und d Citronesüüri. Chlorwasserstoff hingeege isch e Gaas.
Wässrigi Löösige vo Süürene andere d Farb vo Indikatore, zum Bischbil färbe si blaus Lackmusbabbiir root.
D „Gegespiiler vo de Süürene“ si d Base (Baselöösig = Lauge). Si chönne Süürene nöitralisiere. Au Base äätze und grife e Hufe anderi Stoff aa, wo nit umbedingt mit Süürene reagiere.
In Wasser glöäst läite Süürene elektrische Strom. Es bassiert en Elektrolyse. Bi dere bilde sich an dr Kathode (em Minuspol) Wasserstoff und an dr Anode (em Pluspol) dr nöitralisierti Stoff vom Süürianion, bi dr Salzsüüri z. B. isch das Chlor. An dr Kathode bassiert e Redukzion (Elektrone wärde ufgnoo) und an dr Anode e Oxidazion (Elektrone wärde abgee).

Litratuur

Historischi Entwigglig vo de Süürene:

Claus Priesner, Karin Figala: Alchemie: Lexikon einer hermetischen Wissenschaft. Beck, Münche 1998, ISBN 3-406-44106-8
V. Karpenko, J. A. Norris: Vitriol in the History of Chemistry. Chem. Listy, Band 96, 2002, Site: 997–1005, PDF
Geber in Britannica

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Säuren“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.