Cheorchianos
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
| Cheorchianos ქართველები Kartvelebi | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||
 Cheorchia 3.450.850 | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| Cheorchiano | ||||||||||||||||||
|
Cristianismo: | ||||||||||||||||||
|
Altros pueblos surcaucasicos: - Suans - Las | ||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||
Lo pueblo cheorchiano (en cheorchiano: ქართველები) ye un pueblo kartvelico, d'orichen bien antigo. O suyo numero ye estimato en uns 6 millons, a mayor parti d'os cuals habitan Cheorchia (a on que composan mes d'o 80% d'a población), pero tamién en bi ha comunidaz prou importants a Turquía, Rusia u Azerbaichán.
Nombre
editarEs cheorchianos se claman a éls mesmos Kartvelebi (ქართველები), a la suya tierra Sakartvelo (საქართველო) y a lo suyo idioma Kartuli (ქართული), nombre acumulato ta un lechendario avantpasato Kartlos, pai eponimo d'a nación y bisnieto d'o personache biblico Chafet.
O nombre de cheorchianos, con que se conoixen a cuasi toz es idiomas d'o mundo, s'atribuyiba t'o santo patrón Sant Chorche, pero pareix que ye una error. A etimolochía ye incierta, si bien poderba derivar d'o griego Geōrgía (Γεωργία).
En a versión aragonesa d'o "Libro de Marco Polo" escriben georgeanos:
En "La Flor de las Ystorias d'Orient" escriben iorgians, ye dicir "chorchians":
Descripción
editarAntropolochicament, os cheorchianos son una etnia caucasiana, d'o grupo balcanocaucasián, compuesto d'espeso per personas d'alzaria meya u meya-alta, constitución esbelta, pigmentación clarisca y pelo y uellos escuros.
Idioma
editar- Se veiga l'articlo sobre l'idioma cheorchiano.
O cheorchiano ye un idioma d'a familia de luengas sudcaucasicas u kartulianas. Ye un d'os idiomas d'o mundo que conta con alfabeto propio exclusivo, l'alfabeto cheorchiano.
Cultura y sociedat
editar
Relichión
editarA relichión principal ye a cristiana, estando-ne o país un d'os primers a convertir-se a o cristianismo, en l'anyo 327. A branca mayoritaria ye a Ilesia ortodoxa cheorchiana, pero tamién bi ha catolicos cheorchianos.
Os cheorchianos acatoron as tesis d'o concilio de Calcedonia dimpués d'o tercer concilio de Dvin (607), cuan se deseparoron confesionalment d'os armenios y albans caucasicos y s'alinioron con Costantinoble.
Danza
editarBi ha uns cuantos dances tipicos d'os cheorchianos, d'entre os cuals:
- o kartuli, dance romantico de difícil tecnica, danzato per una parella y remerador d'un casamiento;
- o khorumi u jorumi, dance procedent d'a rechión d'Acharia, d'orichen belico;
- o khevsuruli, un d'os dances montanyeses mes conoixitos y tipicos de Cheorchia, que consiste a una representación vigorosa d'a batalla entre dos hombres per una muller.
Historia
editar- Se veiga l'articlo Historia de Cheorchia.
A Historia suya recula enta tiempos preistoricos, anteriors a la creyación d'os antigos reinos cheorchianos de Colquida y Iberia d'o sieglo XIII aC., fendo d'os cheorchianos un d'os pueblos actuals con mes tradición historica. Es antigos griegos y romanos conoixoron es cheorchianos per os nombres de colquidos y ibers. Muitos historiadors, antropologos, arqueologos y lingüistas s'enciertan a dicir que es avampasatos d'os cheorchianos actuals, as tribus protokartulianas, habitoron o sud d'o Caucas y o norte d'Asia Menor den d'o Neolitico.
Bels historiadors y eruditos en o sieglo XIX relacionoron lingüisticament y cultural es protokartulians con os pueblos preindoeuropeus d'Europa (etruscos, protovascos, ecetra.).
Referencias
editar- ↑ (es) Nacidos en el extranjero, residentes en Aragón en 2021. Instituto Aragonés de Estadística
Vinclos externos
editar
Se veigan as imáchens de Commons sobre os cheorchianos.
