Ensenada de Chesapeake
La ensenada de Chesapeake ye una amplia ensenada del océanu Atlánticu. Llenda al oeste col territoriu continental d'América del Norte, y ta arrodiada al este pola península de Delmarva. Ye la mayor de les ensenaes del país[3], y reparte'l so territoriu ente los estaos de Maryland, al que pertenez la fastera septentrional de la ensenada, y Virxinia, al que pertenez la meridional. A ella vierten les sos agües más de 150 ríos, que drenen los 166.534 km² de la so conca, que cubre parte del territoriu de los estaos de Nueva York, Pennsylvania, Delaware, Maryland, Virxinia and Virxinia Occidental) amás del del Distritu de Columbia[3][4].
| Ensenada de Chesapeake | |
|---|---|
| Chesapeake Bay (en) | |
 | |
| Situación | |
| País |  Estaos Xuníos |
| Estaos |  Maryland |
| Tipu | Estuariu |
| Coordenaes | 37°15′N 76°07′W / 37.25°N 76.12°O |
  Ensenada de Chesapeake Ensenada de Chesapeake (los EE.XX.) | |
| Datos | |
| Superficie | 11 601 km²[1] |
| Llonxitú | 320 km[2] |
| Nacimientu | Ríu Susquehanna |
| Desembocadura | Océanu Atlánticu |
| Afluentes |
ver
|
 | |
La ensenada tien un llargor aproximao de 320 km dende la so cabecera septentrional, na desembocadura del ríu Susquehanna, hasta'l so desagüen nel océanu. El so anchor mínimu ye de 4,5 km, y el máximu, xustu al sur de la desembocadura del ríu Potomac, ye de 48 km. La so llinia de costa, incluyendo les ensenaes que formen los sos ríos tributarios, ye de 18.804 km, y tien una fondura media de 6,4 m, con un máximu de 53 m[5].
La ensenada ta cruciada por una ponte, nomáu Chesapeake Bay Bridge, que va dende Sandy Point, cerca d'Annapolis (Maryland) a la islla de Kent, y por un túnel, el Chesapeake Bay Bridge-Tunnel, que coneuta Virxinia Beach col cabu Charles. Famosa neto por so belleza que pola bayura de pesca, la ensenada foi sobreexplotada demientres munchu tiempu[6] hasta que, na década de 1990, entamaron los esfuercios pa la so recuperación paisaxística y biolóxica. Pagó la pena, pues ta recuperándose enforma la población d'ostres[7][8]. Les sos agües, amás, van ameyorando la so calidá añu tres años, como confirmó un estudiu fechu en 2015 pola Universidá de Maryland[9].
Xeografía física
editarXeoloxía
editar
La ensenada de Chesapeake asítiase nel océanu Atlánticu norte, ente la península de Delmarva al este y la plataforma continental norteamericana al oeste. Ye la ría, el valle fluvial inundáu, del ríu Susquehanna, la llanura aluvial na que'l ríu desaguaba nel mar cuando'l nivel d'esti yera más baxu. Nun ye un fiordu, porque la capa de xelu Laurentinu inxamás alcanzó esta llatitú. Al norte de Baltimore, la llinia costera occidental bordea la rexón de Piedmont (Maryland), de montes de poco altor, mientres qu'al sur de la ciudá la ensenada llenda cola llanura costera atlántica, con cantiles d'orixe sedimentariu al oeste ya islles planes y zones pantanoses al este. Los ríos que desagüen na ensenada dende l'oeste tienen boques anches qu'estienden la superficie de la ría principal varios quilómetros ríu arriba na conca de caún d'esos ríos.
L'actual forma xeolóxica de la ensenada y la so rodiada ye'l resultáu del impautu d'un bólidu (un asteroide) al final del Eocenu (fai 35,5 millones d'años). Esti impautu dio orixe al cráter d'impautu de la ensenada de Chesapeake y, muncho dempués, al valle del ríu Susquehanna. La ensenada entamó a tener la so conformación actual hai unos 10.000 años, cuando la xubida del nivel del mar al final de la cabera era glacial inundó'l valle del ríu Susquehanna[4]. Delles partes de la ensenada, especialmente na fastera costera del condáu de Calvert (Maryland), tán llendaes por cantiles formaos polos depósitos sedimentarios dexaos poles agües al retirase fai millones d'años. Esos cantiles, conocíos como Calvert Cliffs (cantiles de Calvert), son famosos pola so abondanza de fósiles: especialmente pola bayura de dientes de tiburón, fáciles d'atopar nes playes averaes a los cantiles.
Hidroloxía
editar
La mayoría de la ensenada ye poco profunda. Nel llugar aú desagua'l ríu Susquehanna la fondura media ye de 9 metros, magar qu'esta disminuye entá más hasta una media de 3 m al sureste de la ciudá de Havre de Grace (Maryland), a unos 56 km al norte d'Annapolis. La fondura media del conxuntu de la superficie de la ría ye de 6,4 metros[10], con un 24% de la so superficie con menos de 2 m de fondura[11].
Na ría hai agua dulce, salao y salobre. Nel agua salobre estrémense trés zones con distinta salinidá: oligohalina, mesohalina y polihalina. La fastera de la ría d'agua dulce estiéndese dende la desaguadura del ríu Susquehanna a Baltimore. La fastera oligohalina tien perpoca sal, con concentraciones d'ente 0,5 y 10 partes por billón (ppb), que permiten la sobrevivencia nella de les especies d'agua dulce. La llende septentrional d'esta fastera ye'l norte de Baltimore, y la meridional la ponte de la bahía de Chesapeake. La fastera mesohalina, con rangos de sal d'ente 10,7 y 18 ppb, estiéndese dende la ponte a la desembocadura del ríu Rappahannock. La zona más salada ye la polihalina, con concentraciones de sal que a vegaes iguala la de l'agua marina: estiéndese ente la boca del ríu Rappahannock y la boca de la ensenada, y tien rangos de salinidá d'ente 18,7 y 36 (que ye la de l'agua del mar) ppb.
El clima de la rexón ye subtropical húmedu, con branos caldios y perhúmedos ya iviernos fríos o templaos. Namái la fastera de tierra qu'arrodia la boca del ríu Susquehanna tien clima continental: la desembocadura y les tierres llanes de la rodiada avecen a xelase nel iviernu. La superficie de la ensenada, pela so parte, xélase perpoques vegaes nel iviernu: la cabera foi nel iviernu de 1976-77[12].
Los principales ríos que desagüen direutamente na ensenada son, de norte a sur:
Historia
editarEsploración europea. Primeros asentamientos
editar
En 1524 l'esplorador italianu Giovanni da Verrazzano (1485–1528), al serviciu de Francia, avistó la ensenada, pero nun entró nella[14]. L'esplorador español Lucas Vázquez de Ayllón unvió una espedición dende La Española, comandada pol capitán Pedro de Quexo, al añu siguiente: llegó a la boca de les ensenaes de Chesapeake y Delaware. Quicías fuera la primer espedición europea n'esplorar partes de la ensenada, que los españoles nomaron Bahía de Santa María o Bahía de Madre de Dios[15]. De Ayllón estableció en 1526, nún llugar de la costa atlántica norteamericana, un asentamientu de corta vida, San Miguel de Gualdape. Dellos consideren que taba na ensenada de Chesapeake, pero la mayoría de los espertos coinciden anguaño que taba na islla de Sapelo (Georgia)[16]. En 1573 el gobernador español de la Florida, Pedro Menéndez de Márquez, dirixó nueves esploraciones na ensenada[14], y tamién nesa década los xesuites españoles establecieron, nuna de les boques de la ensenada nel territoriu de l'actual Virxinia, una misión que nun duró munchu tiempu, la misión d'Ajacán.
La llegada de los primeros colonos ingleses, encomendaos por Walter Raleigh y Humphrey Gilbert a finales del sieglu XVI col envís de fundar una colonia, marcó la llegada d'otra potencia europea a la zona. Fundaron un asentamientu na islla de Roanoke (frente a la costa de Carolina del Norte, en nome de la Compañía de Virxinia. Trés décades dempués, en 1607, los europeos entraron na ensenada. El capitán John Smith, en nome d'Inglaterra, esploró y cartografió la ensenada ente 1607 y 1609, y espublizó, a la so vuelta a Inglaterra en 1612, su mapa de Virxinia (A map of Virginia)[17] Smith escribió nel so diariu que "el cielu y la tierra nunca nun se punxeron tan d'alcuerdu pa crear un llugar afayaízu pa la vida humana"[18]. Les dificultaes económiques y los conflictos civiles nes islles britániques provocaron la migración de bien de partidarios del rei Carlos, colos sos sirvientes, a esta rexón ente 1640 y 1675, faciendo medrar la población de les nueves colonies de Virxinia y Maryland.
De la Revolución Americana a l'actualidá
editarLa ensenada foi l'escenariu, en 1781, de la batalla de Chesapeake (o batalla de los cabos). Nella la flota francesa derrotó a l'armada inglesa (Royal Navy) na batalla naval decisiva de la guerra d'independencia de los Estaos Xuníos. El resultáu d'esta permitió al xeneral George Washington, y a los sos aliaos franceses mandaos pol conde de Rochambeau, avanzar dende Nueva York pa enfrentase al arrollador exércitu del sur británicu, mandáu por Lord Cornwallis, demientres el sitiu de Yorktown (Virxinia), na batalla homónima. El so itinerariu, dende Newport (Rhode Island) al traviés de Connecticut, Nueva York, Pennsylvania, Nueva Jersey y Delaware, que los fizo siguir la llinia de costa de la bahía, recuérdase anguaño nún National Historic Trail (Caminu Históricu Nacional) nomáu Washington–Rochambeau Revolutionary Route.
La ensenada sería escenariu d'otra batalla demientres la guerra ente Reinu Xuníu y Estaos Xuníos de 1812. En 1813, y desde les sos bases na islla de Tangier, fuercies navales britániques dirixíes pol almirante George Cockburn asaltaron y saquiaron varies ciudaes costeres de la ensenada. Pa facé-yos frente armose una flota de lanches de poco caláu, dirixida pol comodoru Joshua Barney. Tres de varios meses de ser acosaos por ella los británicos desembarcaron na oriella occidental del ríu Patuxent, en Benedict (Maryland). La flotilla estauxunidense escapó pa nun ser destruyida, y les tropes britániques entamaron el camín qu'había llevalos a atacar la capital federal, Washington D.C., en 1814. Dellos díes dempués remontaron tamién el ríu Potomac p'atacar Fort Washington (Maryland), y pidieron un rescate pa lliberar la cercana ciudá portuaria d'Alexandria (Virxinia).
Na década de 1960 la central nuclear de Calvert Cliffs, asitiada nel parque estatal homónimu del estáu de Maryland, entamó a usar l'agua de la ensenada pa enfriar el so reactor.
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Gazetteer. OBO Gazetteer ID: 00002604. Data de consulta: 3 ochobre 2021.
- ↑ «Maryland Manual» (inglés). Maryland State Archives. Consultáu'l 3 ochobre 2021.
- ↑ 3,0 3,1 Leslie Kaufman (28 d'avientu de 2010). «More Blue Crabs, but Chesapeake Bay Is Still at Risk, Report Says». The New York Times. http://green.blogs.nytimes.com/2010/12/28/more-blue-crabs-but-chesapeake-bay-still-is-at-risk-report-says/. Consultáu'l 21 de febreru de 2017.
- ↑ 4,0 4,1 «Fact Sheet 102-98 – The Chesapeake Bay: Geologic Product of Rising Sea Level». U. S. Geological Survey (18-11-1998). Consultáu'l 21 de febreru de 2017.
- ↑ «Chesapeake Bay, VA/MD (M130) Bathymetric Digital ElevationModel (30 meter resolution) Derived From Source Hydrographic Survey Soundings Collected by NOAA». National Oceanic and Atmospheric Administration (17-05-2013). Archiváu dende l'orixinal, el 22-01-2015. Consultáu'l 21 de febreru de 2017.
- ↑ David A. Fahrenthold (28 d'avientu de 2008). «Way of Life Slipping Away Along Chesapeake's Edge». Washington Post. http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/12/27/AR2008122701126.html. Consultáu'l 21-02-2017.
- ↑ «Signs of a Chesapeake Bay oyster comeback» (19 de payares de 2013).
- ↑ Kuebler, Brian (1 de febreru de 2015). «Maryland oysters making a comeback, na web ABC2News.com». Archiváu dende l'orixinal, el 2015-04-02.
- ↑ «Report: Chesapeake Bay at healthiest level in years».
- ↑ «Geography». Chesapeake Bay Foundation. Archiváu dende l'orixinal, el 14 d'ochobre de 2007. Consultáu'l 28 de marzu de 2017. Otres fontes dan una fondura media de 7,6 m (p.ex. «Charting the Chesapeake 1590-1990». Maryland State Archives. Consultáu'l 28 de marzu de 2017.) o 9,14 m («Healthy Chesapeake Waterways» (PDF). University of Maryland Center for Environmental Science. Archiváu dende l'orixinal, el 26-06-2008. Consultáu'l 28 de marzu de 2017.)
- ↑ «Chesapeake Bay Program: A Watershed Partnership: Facts & Figures». chesapeakebay.net (Chesapeake Bay Program Office) (04-05-2010). Archiváu dende l'orixinal, el 2010-12-04. Consultáu'l 28 de marzu de 2017.
- ↑ «The Big Freeze». Time. 31-01-1977. Archivado del original el 2008-10-10. https://web.archive.org/web/20081010031921/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,918620-2,00.html. Consultáu'l 29 de marzu de 2017
- ↑ Woodard, Buck (22-11-2006) COLONIAL A Study of Virginia Indians and Jamestown: The First Century, páx. APPENDIX A. Consultáu'l 29 de marzu de 2017.
- ↑ 14,0 14,1 Parramore, Thomas (2000) Norfolk: The First Four Centuries, páx. 1–16. Consultáu'l 29 de marzu de 2017.
- ↑ Grymes, Charles A. «Spanish in the Chesapeake». Consultáu'l 29 de marzu de 2017.
- ↑ Weber, David (1994). The Spanish Frontier in North America, páx. 36, 37.
- ↑ «Smith's Maps». Captain John Smith Chesapeake National Historical Trail. National Park Service. Archiváu dende l'orixinal, el 2012-05-29. Consultáu'l 29 de marzu de 2017.
- ↑ Terry Smith (comentarista), Michele Norris (presentadora del programa) (13 d'abril de 2006). «The Chesapeake Bay, Scenic and Unhealthy». NPR, National Public Radio. http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=5341055. Consultáu'l 20 d'abril de 2011.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Ensenada de Chesapeake.
Datos: Q216868- Multimedia: Chesapeake Bay