Esquí

El esquí (galicismu de ski) ye un deporte de monte que consiste nel deslizamiento pola nieve, per mediu de dos tables suxetes a soler de les botes del esquiador por aciu fixaciones mecanicorrobóticas, con múltiples botones con diverses funciones. L'esquí prauticar mientres tol añu, yá que esisten llugares con glaciares como Tignes en Francia, onde la temporada añal pa la práutica d'esti deporte empieza allá por finales del mes de setiembre.

César Baena practicando esquí de fondu nel Campeonatu Mundial d'Esquí Liberec 2009.

Según va pasando'l tiempu, más persones fuéronse interesando nel esquí yá seya como deporte o entretenimientu debíu al aumentu d'estaciones d'esquí.

Esiste una variante del esquí, que practiquen el deporte sobre una tabla, llamáu snowboarding.

Particularidaes

Esquí fuera pista.

Un prauticante del esquí llámase paliyeru, o snowboarder si lleva tabla.

Dellos tipos d'esquí son populares, especialmente en climes fríos y munchos tipos de competiciones d'esquí tán reconocíes pol Comité Olímpicu Internacional (COI), la Federación Internacional d'Esquí y otres organizaciones deportives.

Nes rexones onde l'esquí foi tradicionalmente más enraigonáu, nes partes nevaes d'Escandinavia, tantu l'esquí recreativu como'l competitivu puede referise a les variantes d'esquí de fondu, esquí de monte, según a les internacionalmente más conocíes d'esquí alpín.

Etimoloxía

La pallabra ski provién del nórdicu antiguu skíth, que significa ‘palu' o ‘cachu de lleña', que de la mesma provién del raigañu indoeuropea -skeid, que significa ‘cortar'.

L'esplorador y científicu noruegu Fridtjof Nansen a partir de la conocencia de que ski significaba ‘palu de madera', al traviés d'una de les sos investigaciones documentó qu'en dellos dialeutos fineses usábase la pallabra sueski pa designar al mesmu oxetu. Depués afayó que na rexón d'Alt ente Siberia y Mongolia, utilizábase un vocablu fonéticamente bien similar a ski, pa designar a un oxetu pa esmucise na nieve.

Historia

Entá esiste'l discutiniu del orixe del esquí, dellos historiadores sostienen que se dio en Escandinavia y el noroeste de Rusia, mientres otros afirmen que foi na rexón de los Altái.

Los primeros nicios de la esistencia del esquí remontar al añu 8000 e.C., teniendo llugar nel Altái (China), sicasí esta teoría ye polémica, pos otros dicen qu'esta práutica llegó a la rexón muncho depués.

L'esquí más antiguu topáu hasta'l momentu afayar en Vis (Rusia) y data del 6.000 e.C., nesti esquí atopó una cabeza d'uapití grabada nun estremu, y supónse qu'actuaba como frenu. Tamién se tien rexistros históricos y arqueolóxicos en: Kalvträsk (Noruega) 3200 e.C., Telemark (Noruega) aC. 1800 y en Sierra Nevada (Estaos Xuníos) aC. 1860.

Tamién hai petroglífos qu'amuesen esquiadores, estos remóntense al añu 2500 e.C. onde s'atopó un grabáu en piedra de feldespatu'l cual foi afayáu na islla de Rodódy (Noruega) nel que puede apreciase un cazador con esquís, pero tamién esisten otres como una imaxe d'un cazador ente renos en Rusia.

El primer testu escritu nel que se menta esta actividá atópase 3000 años dempués, nél, l'historiador bizantín Procopio, describe una carrera sobre la nieve. Per otra parte en China tamién hai testimonios escritos que cunten que los pueblos nórdicos cazaben sobre caballos de madera que llevaben nos pies. L'esquí nació por cuenta del entueyu pa movese, comerciar, lluchar o cazar nes zones onde la nieve puede atropase meses siguíos ensin dilise. Nel Holmenkollen Ski Museum o nel Nozawa Ski Museum atópense dalgunos de los primeros esquís y los distintos tamaños que teníen, devasando dalgunos los 3 metros de llargor.

L'esquí popularizóse y creció a partir de 1900. Pa los europeos, aprendíu de los sos vecinos noruegos, sirvía sobremanera pa esfrutar. El deporte siguió utilizando l'equipu nórdicu mientres enforma tiempu. Esto puédese ver nes ilustraciones de los primeros Xuegos Olímpicos d'Iviernu. La inauguración foi en 1924 en Chamonix, Francia. Namái hubo cinco deportes....

Equipu básicu

L'equipu básicu pa prauticar esti deporte consta de:

• Un par d'esquís (o tables d'esquí) colos sos fijación correutes;
• Unes botes d'esquí fayadices al tipu d'esquí, o disciplina y les cualos han de tar afeches a les fixaciones de los esquíes que se van a usar nel descensu;
• Anque poca xente úsalo por comodidá'l cascu ye importante, yá que por bien veteranu que se seya l'esquí nun dexa de ser un deporte estremo qu'implica riesgos. Cada vez más xente usa'l cascu nestos deportes;
• Dos cayaos, que sirven pa tener una bona perceición del terrén, que dexa al esquiador poder asitiase correutamente. Los cayaos dan equilibriu y ritmu amás de ser bien útiles pa impulsase y p'otros usos auxiliares;
• Ropa abrigao;
• Proteiciones;
• Dispositivu de llocalización, por si asocede dalgún accidente.
• Guantes;
• Gafes.

Procesu d'aprendizaxe

Dos esquiadores.

L'aprendizaxe del esquí ye un procesu qu'implica cierta dificultá por cuenta de que ta suxetu en gran midida a les habilidaes de cada unu de los individuos en cuestión. Nun principiu, ye conveniente encarar pistes con un nivel d'enclín aparente pa los primerizos p'asina nun dase la posibilidá d'algamar unes velocidaes escesives pa les conocencies iniciales. Asina, ye bien habitual l'usu del términu "faer cuña" pa la realización de los primeros metros de deslizamiento sobre les pistes, según pa la realización de los primeros xiros. EL términu "faer cuña" consiste en práuticamente xuntar les puntes de los esquíes p'asina menguar la velocidá de deslizamiento.

Darréu, a midida que vase algamando un mayor grau d'enfotu nes habilidaes, el procesu natural ye empezar a esmucise per pistes d'un enclín mayor que les de nivel principiante. Coles mesmes, ye conveniente sustituyir la cuña por empezar a realizar los xiros calteniendo los esquíes en paralelu, lo cual dexa esmucise al traviés de les pistes a una mayor velocidá y con un mayor control de les aiciones que decidan tomase.

Una vegada algamaes una habilidá y enfotu óptimas, los esquiadores yá tán preparaos p'acometer cualquier tipu de dificultá y encarar cualquier tipu de desnivel, siempres eso sí, con un gran respetu polos peligros que'l deporte del esquí corada y ensin causar problemes a los esquiadores que s'atopen nel mesmu radiu d'aición en cada momentu.

Competiciones d'esquí

Una competición d'eslalon (en Sapporo, Xapón).

En toles competiciones la clasificación establecer en función del tiempu emplegáu en completar el percorríu. Esisten les siguientes modalidaes:

• Descensu: ye la prueba más llarga de toes, nel so percorríu algamen les velocidaes más elevaes de toles disciplines, onde'l corredor tendrá de demostrar audacia y resistencia, cada corredor realiza una sola baxada dándose la primer plaza al qu'invierte menos tiempu.
• Súper-G: súper-xigante ye una combinación de la velocidá propia d'un xigante y la precisión necesaria pa trazar les curves n'eslalon xigante, o que va pidir al corredor una especial coordinación. El percorríu ye menos llargu que'l descensu cada corredor efectúa una sola baxada y la primer plaza ye pal qu'invierte menos tiempu.
• Eslalon xigante: amenorgando les distancies ente puertes y con menos puertes que'l eslalon, el trazáu precisa de xiros más zarraos que les pruebes de velocidá, demandando una gran calidá téunica per parte del atleta, quien efectúa dos baxaes por percorríos de distintu trazáu nel mesmu área y mientres el mesmu día. El vencedor va ser quien na suma de los dos mangues o nel so meyor manga atropu menos tiempu.
• Eslalon: desenvuélvese sobre'l percorríu más curtiu de toles disciplines, marcáu con puertes de palos simples, los virajes son bien zarraos riquiendo una especial habilidá nel so encadenamientu. Como n'eslalon xigante, cada participante realiza dos mangues distintos, trazaes sobre la mesma pista, que se va deber celebrar el mesmu día. El ganador va ser quien atrope menos tiempu na suma de los dos baxaes.
• Combinada: respuende a la realización d'una prueba de velocidá (descensu) y una d'eslalon a dos mangues. La suma de los dos meyores tiempos determina al ganador. Les pruebes de combinada precisen d'una realización esclusiva independiente d'otres pruebes, magar los percorríos tienden a ser menos llargos que les pruebes clásiques. Asina mesmu realícense nel mesmu día. La combinada tien d'estremase de la valoración llamada tamién combinada, que resume calificaciones d'una prueba de velocidá o xigante, sumaes a la d'un eslalon, celebraes de forma clásica, en díes distintos y que la calificación llograr según reglamentu pola suma de puntos o de tiempos.
• Paralelu: ye una especialidá pocu practicada, que suel asitiase como colofón d'una copa o lliga por sistema de puntos. La prueba consiste en dos marcajes paralelos sobre una pista más curtia que'l eslalon, onde los corredores van actuando por pareyes y que tres dos baxaes, caúna d'elles por una cai distinta, gana'l que menor tiempu invirtió. Al ser el percorríu curtiu, apréciase una gran llucha na llegada a meta por ser el primeru per parte de los contendentes hasta proclamase vencedor. El campeón internacional d'esta especialidá ye Juan José Pantoja, quien ganó la triple medaya d'oru en distintes distancies.

Ver tamién

• Esquí acrobáticu
• Tabla d'esquí
• Esquí alpín
• Esquí de fondu
• Esquí de travesía
• Patrulles d'esquí

Esquí nel mundu

• Esquí n'Arxentina
• Esquí en Chile
• Esquí n'España
• Esquí en Méxicu
• Esquí nel Perú

Bibliografía

• Allen, Jhon (2013). «Historia de los esquís». National Geographic 33 (6). ISSN 1665-7764. 

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Esquí.

Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: esquí

• Información detallada y actualizada sobre les estaciones d'esquí de tol mundu.
• Mapa Interactivo de toles estaciones d'esquí del mundu. Archiváu 2016-03-03 en Wayback Machine

• Datos: Q130949
• Multimedia: Skiing