Francu suizu

Francu suizu
País	Suiza y Liechtenstein
Entidá emisora	Bancu Nacional Suizu
Primer emisión	1848
Símbolu	Fr
Códigu ISO 4217	CHF

El francu (n'alemán: Franken, francés y romanche: franc, ya italianu: franco) ye la moneda oficial de Suiza y Liechtenstein. Tamién ye de cursu llegal nos enclaves italianu y alemán de Campione d'Italia y Büsingen am Hochrhein, onde circula xunto al euru. El Bancu Nacional Suizu ye l'encargáu d'emitir los billetes, y la Swissmint federal acuña les monedes.

El francu suizu ye la única moneda denomada en francos que queda n'Europa. Estremar en 100 céntimos (n'alemán: Rappen, en francés: centime, n'italianu: centesimo, y en romanche: rap). El so códigu ISO 4217, utilizáu pola mayoría de los bancos ya instituciones financieres, ye CHF, anque l'abreviatura Fr. tamién s'emplega de manera menos oficial.

Historia

Antes de 1798, cerca de 75 entidaes acuñaben moneda en Suiza, ente les que s'incluyíen 25 cantones y semicantones, 16 ciudaes, abadíes... lo que dio como resultáu cuasi 860 tipos distintos de monedes en circulación, con distintos valores, denominaciones y sistemes monetarios. Ente estes monedes atopaben los táleros de Berna, Zúrich, Basilea, Xinebra, el florín de Friburgu, etc.

Franco de la República Helvética, 1798-1803

En 1798, la República Helvética introdució un nuevu sistema monetariu basáu nel tálero de Berna, estremáu en 10 batzen o 100 rappen. El francu suizu equivalía a 6 gramos y trés cuartos de plata puro, o 1½ francu francés. Esti francu emitir hasta'l final de la República Helvética en 1803, pero sirvió como modelu pa les monedes de munchos cantones de la reformada Confederación Suiza.

Dalgunes d'estes monedes fueron el francu d'Argovia, Appenzell, Basilea, Berna, Xinebra, Zurich, Lucerna, Friburgu, Glaris, Tesinu y un llargu etcétera.

Franco de la Confederación Helvética, 1850-

Anque alredor de 22 cantones y semicantones emitieron moneda propia ente 1803 y 1850, menos del 15% del dineru en circulación en Suiza en 1850 producir de manera local, siendo'l restu moneda estranxera, principalmente del dineru que traíen de vuelta los mercenarios. Amás, dellos bancos privaos empezaron a emitir los primeros billetes, polo qu'a la fin hubo cerca de 8000 monedes y billetes distintos circulando al empar, faciendo del sistema monetariu daqué complexu.

Pa solucionar el problema, la nueva Constitución Federal suiza de 1848 especificaba que'l Gobiernu Federal sería la única entidá autorizada pa emitir dineru en Suiza. Dos años más tarde siguió-y la primer llei federal monetaria, aprobada pola Asamblea Federal el 7 de mayu de 1850, qu'introducía'l francu como unidá monetaria de Suiza. El francu introducióse al par col francu francés. Sustituyó a les distintes monedes de los cantones suizos, munchos de los cualos tuvieron utilizando'l francu (estremáu en 10 batzen o 100 rappen) y qu'equivalía a 1½ francu francés.

En 1865, Francia, Bélxica, Italia y Suiza crearon la Unión Monetaria Llatina, na qu'alcordaron afitar les sos monedes nacionales a una base de 4,50 gramos de plata o 0,290322 gramos d'oru. Anque mientres la década de 1920 la unión empezó a esmorecese y remató los sos alcuerdos de manera oficial en 1927, el francu suizu siguió calteniendo la mesma tasa de cambéu hasta 1936, cuando sufrió la so única devaluación el 27 de setiembre mientres la Gran Depresión. La moneda devaluóse un 30% tres les devaluaciones de la llibra esterlina, el dólar d'Estaos Xuníos y el francu francés. En 1945, Suiza sumar a los Alcuerdos de Bretton Woods y afitó el francu al dólar con una tasa de cambéu de 4,30221 CHF por dólar. Esta tasa camudó a 4,375 CHF en 1949.

Ente mediaos de 2003 y 2006, la tasa de cambéu del francu col euru caltúvose estable alredor de 1,55 CHF por euru, polo que'l francu suizu cayó y xubió xunto al euru frente al dólar y otres divises. En marzu de 2008 camudar por primer vegada a 1 dólar.

Históricamente, el francu suizu consideróse una moneda segura con una inflación virtual de cero y un requisitu llegal nel que puede ser sofitáu por menos del 40% de divises estranxeres. Sicasí, la so fixación al oru, que data dende los años 20, terminó'l 1 de mayu de 2000 dempués d'un referendu. En marzu de 2005, tres un programa de venta d'oru, el Bancu Nacional Suizu tenía 1.290 tonelaes d'oru en reserves, qu'equivalíen al 20% de los sos recursos.

En setiembre de 2011, ante la fuerte demanda del francu como valor abellugo por cuenta de la crisis del sistema financieru, el bancu central suizu decide acutar el tipu de cambéu del francu frente al euru, imponiendo una tasa de cambéu mínima de 1,20 francos per euru. La razón argumentada ye'l riesgu que suponía pa la economía suiza una escesiva sobrevaloración de la so moneda.^[1] Dende la fecha de la introducción de dichu llende na tasa de cambéu, este permaneció alredor de dichu valor con llixeres variaciones.

El 15 de xineru de 2015, el Bancu Nacional de Suiza abandonó la tasa de cambéu mínima de 1,20 francos per euru, cortando los tipos d'interés de los depósitos bancarios hasta'l -0,75% dende'l -0,25%.^[2] El francu xubió hasta 0,8052 por euru (o más de 30%) antes de baxar hasta 1,059 francos per euru'l mesmu día.^[3]

Monedes

República Helvética

Ente 1798 y 1803 acuñáronse monedes de vellón en denominaciones de 1 rappen, ½ batzen y 1 batzen. Tamién s'emitieron monedes de plata de 5, 10, 20 y 40 batzen. Esta última moneda tamién podía atopase denomada como de 4 francos. En 1800 acuñáronse monedes d'oru de 16 y 32 francos.

Confederación Helvética

En 1850, introduciéronse monedes en denominaciones de 1, 2, 5, 10, 20 céntimos, ½, 1, 2 y 5 francos, siendo les de 1 y 2 céntimos de bronce, les de 5, 10 y 20 céntimos de vellón, y el restu en plata de 900 milésimes. Ente 1860 y 1863 la cantidá de plata amenorgar a 800 milésimes, primero que s'adoptara l'estándar francés en 1875 de 835 milésimes sacante nes monedes de 5 francos. En 1879, el vellón foi sustituyíu pol cuproníquel nes monedes de 5 y 10 céntimos, y pol níquel nes de 20 céntimos.

Los dos guerres mundiales tuvieron un escasu efeutu nel sistema monetariu suizu, emitiéndose de manera temporal monedes en latón y cinc. En 1931, el tamañu de les monedes de 5 francos amenorgar de los 25 gramos a los 15, y el conteníu en plata tamién s'amenorgó a 835 milésimes. Al añu siguiente, el níquel sustituyó al cuproníquel nes monedes de 5 y 10 céntimos.

A finales de la década de 1960, por cuenta de la fixación col dólar d'Estaos Xuníos, los precios de los aranceles crecieron de manera significativa. El material utilizáu p'acuñar les monedes entepasaba en demasía del valor facial, y munches monedes taben emplegándose pa fundiles y vender el metal, lo que llevó al gobiernu a declarar estes práutiques illegales.

Les monedes de 1 céntimu siguiéronse acuñando hasta 2006 en pequeñes cantidaes, yá que nun xugaben nengún papel importante na economía suiza dende'l postreru cuartu del sieglu XX. La xente que podía xustificar l'usu de les monedes de 1 céntimu por motivos monetarios podía llograles col so valor facial. Sicasí'l restu, como coleicionistes, tendríen que pagar 4 céntimos más por moneda pa cubrir los gastos de producción, qu'entepasaren el valor facial de la moneda dende faía enforma tiempu. A finales de la década de 1970 la moneda cayó en desusu. Sicasí, nun se retiró de la circulación hasta'l 1 de xineru de 2007. La moneda de 2 céntimos nun s'acuña dende 1974, y se desmonetizó el 1 de xineru de 1978.

La moneda de 5 céntimos sigue n'usu y sigue siendo de cursu llegal a pesar de que'l costu de producción de la mesma ye de 11 céntimos. Una de les principales razones del gobiernu pa nun desfacer d'esta moneda ye qu'inda s'usa a la de poner el preciu de bienes y servicios, como por casu los sellos de 85 céntimos. El serviciu de correos suizu ta estudiando la posibilidá d'amontar el preciu, o bien esaniciar esti tipu de serviciu de segunda clase.

Los diseños de les monedes cuasi nun variaron dende 1879. Ente los cambeos más notables atópense los nuevos diseños de monedes de 5 francos de 1888, 1922, 1924 y 1931. Dende 1948 utilízase un nuevu diseñu pa les monedes de bronce. En 1983 modificóse'l númberu d'estrelles qu'apaecen nes monedes, que pasaron de 22 a 23.

Les monedes de 10 céntimos acuñaes dende 1879 hasta'l día de güei (quitando los periodos entendíos ente 1918-1919 y 1932-1939) tienen el mesmu diseñu, tamañu y composición, ya inda pueden atopase en circulación. Toles monedes suices tienen les lleendes inscrites en llatín.

Amás d'estes monedes xenerales pa la circulación, acuñáronse delles series conmemorativas, tantu bimetálicas, como n'oru o en plata. Anque estes monedes nun son de cursu llegal, pueden camudase pol so valor facial nes oficines de corréu o nes sedes del Bancu Nacional.

Denominación	Metal	Cantar	Diámetru (mm)	Pesu (g)	Grosez (mm)	Anverso
5 Céntimos	Cu+Al+Ni	Llisu \| align="left" \|17,15	1,80	1,25	Helvetia - CONFŒDERATIO HELVETICA - añu d'acuñamientu	5 - Cañes de parra
10 Céntimos	Cu+Ni	Llisu \| align="left" \|19,15	3,00	1,45	Helvetia - CONFŒDERATIO HELVETICA - añu d'acuñamientu	10 - Cañes de carbayu
20 Céntimos	Cu+Ni	Llisu \| align="left" \|21,05	4,00	1,65	Helvetia - CONFŒDERATIO HELVETICA - añu d'acuñamientu	20 - Cañes de parra
½ Franco	Cu+Ni	Estriáu \| align="left" \|18,20	2,20	1,25	Helvetia - Estrelles	½ Fr. - Caña de carbayu - añu d'acuñamientu
1 Franco	Cu+Ni	Estriáu \| align="left" \|23,20	4,40	1,55	Helvetia - Estrelles	1 Fr. - Caña de carbayu - añu d'acuñamientu
2 Francos	Cu+Ni	Estriáu \| align="left" \|27,40	8,80	2,15	Helvetia - Estrelles	2 Fr. - Caña de carbayu - añu d'acuñamientu
5 Francos	Cu+Ni	Llisu \| align="left" \|31,45	13,20	2,35	Guillermo Tell - CONFŒDERATIO HELVETICA	5 FR - Escudu de Suiza - Cañes d'edelweiss

Billetes

En 1907 el Bancu Nacional Suizu fíxose cargu de la emisión de los billetes qu'hasta la fecha veníen imprimiendo los cantones y otros bancos privaos. Introdució los primeros billetes de 50, 100, 500 y 1.000 francos. En 1911 añadiéronse los de 20, siguíu de la denominación de 5 en 1913. Un añu más tarde, l'Ayalga Federal emitió papel moneda en denominaciones de 5, 10 y 20. Estos billetes imprimir en tres idiomes: alemán, francés ya italianu. El Bancu Estatal de Préstamos tamién emitió billetes de 25 francos esi mesmu añu. En 1952, el Bancu Nacional dexó d'emitir billetes de 5 francos ya introdució los de 10 en 1955. En 1996, introducióse'l billete de 200 francos, ente que cesaba la emisión del billete de 500.

El Bancu Nacional emitió ocho series de billetes, seis de les cualos hanse impresu pa usu xeneral ente'l públicu. La sesta serie, de 1976, diseñar Erns y Ursula Hiestand, y nella apaecen personaxes del mundu de la ciencia. Esta serie foi sustituyida y va perder tol so valor facial el 1 de mayu de 2020. Llegáu'l 2006 inda hai un gran númberu de billetes d'esta serie que nun se camudó, a pesar de nun tar en cursu llegal dende 2001.

La séptima serie imprimir en 1984 y caltiénse como una "serie de reserva", preparada pa utilizala en casu de que les series actuales sían falsificadas. Cuando'l Bancu Nacional Suizu decidió desenvolver nueves midíes de seguridá y abandonar el conceutu de les series de reserva, les carauterístiques y detalles de los billetes de la séptima serie fueron revelaos y los billetes impresos destruyéronse.

La octava serie, circulando na actualidá, diseñar Jörg Zintzmeyer y ente les sos temes apaecen numberosos artistes. Amás, del nuevu diseñu, esta serie tien otres carauterístiques que les anteriores, como por casu la sustitución del billete de 500 francos per unu de 200. Los colores predominantes de los billetes son similares a los de la serie anterior, sacante nel de 20, que se camudó d'azul a colloráu pa evitar el tracamundiu col billete de 100; y el de 10 pasó de colloráu a mariellu. El tamañu de los billetes tamién camudó, pasando a tener toos el mesmu altor (74 mm), ente que l'anchor amontar en proporción al valor del billete (a mayor valor, más llargu ye). La nueva serie contién munches más midíes de seguridá, de les que la mayoría son visibles.

Tolos billetes tán escritos nos cuatro idiomes oficiales de Suiza. Nun llau van n'alemán y romanche, y pol otru en francés ya italianu.

Denominación	Color predominante	Dimensiones	Anverso	Aviesu
10 Francos	Mariellu \| align="left" \|126 x 74 mm	10 - Dix Francs - Dieci Franchi - Le Corbusier - BANQUE NATIONALE SUISSE - BANCA NAZIONALE SVIZZERA	10 - Zehn Franken - Diesch Francs - SCHWEIZERISCHE NATIONALBANK - BANCA NAZIUNALA SVIZRA
20 Francos	Coloráu \| align="left" \|137 x 74 mm	20 - Zwanzig Franken - Ventg Francs - Arthur Honegger - SCHWEIZERISCHE NATIONALBANK - BANCA NAZIUNALA SVIZRA	20 - Ving Francs - Venti Franchi - BANQUE NATIONALE SUISSE - BANCA NAZIONALE SVIZZERA
50 Francos	Verde \| align="left" \|148 x 74 mm	50 - Fünzig Franken - Tschuncanta Francs - Sophie Taeuber-Arp - SCHWEIZERISCHE NATIONALBANK - BANCA NAZIUNALA SVIZRA	50 - Cinquante Francs - Cinquanta Franchi - BANQUE NATIONALE SUISSE - BANCA NAZIONALE SVIZZERA
100 Francos	Azul	159 x 74 mm	100 - Cent Francs - Cento Franchi - Alberto Giacometti - BANQUE NATIONALE SUISSE - BANCA NAZIONALE SVIZZERA	100 - Hundert Franken - Tschient Francs - SCHWEIZERISCHE NATIONALBANK - BANCA NAZIUNALA SVIZRA
200 Francos	Marrón	170 x 74 mm	200 - Deux Cents Francs - Duecento Franchi - Charles Ferdinand Ramuz - BANQUE NATIONALE SUISSE - BANCA NAZIONALE SVIZZERA	200 - Zweihundert Franken - Duatschient Francs - SCHWEIZERISCHE NATIONALBANK - BANCA NAZIUNALA SVIZRA
1.000 Francos	Violeta \| align="left" \|181 x 74 mm	1000 - Tausend Franken - Milli Francs - Jacob Burckhardt - SCHWEIZERISCHE NATIONALBANK - BANCA NAZIUNALA SVIZRA	1000 - Mille Francs - Mille Franchi - BANQUE NATIONALE SUISSE - BANCA NAZIONALE SVIZZERA

Cuando los billetes de la quinta serie perdieron el so valor n'abril de 2000, el númberu de billetes ensin camudar representaba un valor de cerca de 244,3 millones de CHF. Acordies cola llei suiza, toa esta cantidá de dineru foi a parar al fondu suizu d'emerxencia pa les perda ensin asegurar en casu de desastres naturales.

En febreru de 2005 anuncióse un concursu pal diseñu d'una novena serie, entamada pa emitise en 2010 y sol lema de "Una Suiza abierta al mundu". La resultancia anunciar en payares de 2005, pero los diseños escoyíos fueron bien criticaos pola población.

Tasa actual de cambéu de CHF
En Google Finance:	AUD CAD CNY EUR GBP HKD JPY USD
En Yahoo! Finance:	AUD CAD CNY EUR GBP HKD JPY USD
En XE.com:	AUD CAD CNY EUR GBP HKD JPY USD
En OANDA:	AUD CAD CNY EUR GBP HKD JPY USD

Referencies

↑ «Suiza actúa pa devaluar el francu y frenar el so papel de moneda abellugo». El País. 7 de setiembre de 2011. https://elpais.com/diario/2011/09/07/economia/1315346401_850215.html. Consultáu'l 8 de mayu de 2012.
↑ «Suiza llibera la so divisa pa tornar la desemeyada política monetaria global». El País. 15 de xineru de 2015. http://economia.elpais.com/economia/2015/01/15/actualidad/1421325575_308767.html. Consultáu'l 2 de marzu de 2015.
↑ «bancu central-suizu-venceyo-con-l'euru.html Francu suizu xube n'abandonando'l bancu central suizu venceyu col euru». elEconomista.es. 15 de xineru de 2015. http://www.eleconomista.es/empresas-finanzas/noticias/6393144/01/15/Francu-suizu-xube-n'abandonando-el bancu central-suizu-venceyo-con-l'euru.html. Consultáu'l 2 de marzu de 2015.

Ver tamién

SARON

Enllaces esternos

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Francu suizu.
Fotogalería de los billetes (n'inglés) (n'alemán) (en francés)
Cotización respeuto al euru (castellán)
Francu suizu - billetes (n'inglés) (n'alemán) (en francés)

[1] «Suiza actúa pa devaluar el francu y frenar el so papel de moneda abellugo». El País. 7 de setiembre de 2011. https://elpais.com/diario/2011/09/07/economia/1315346401_850215.html. Consultáu'l 8 de mayu de 2012.

[2] «Suiza llibera la so divisa pa tornar la desemeyada política monetaria global». El País. 15 de xineru de 2015. http://economia.elpais.com/economia/2015/01/15/actualidad/1421325575_308767.html. Consultáu'l 2 de marzu de 2015.

[3] «bancu central-suizu-venceyo-con-l'euru.html Francu suizu xube n'abandonando'l bancu central suizu venceyu col euru». elEconomista.es. 15 de xineru de 2015. http://www.eleconomista.es/empresas-finanzas/noticias/6393144/01/15/Francu-suizu-xube-n'abandonando-el bancu central-suizu-venceyo-con-l'euru.html. Consultáu'l 2 de marzu de 2015.

[1]

[2]

[3]