José Tomás Ovalle
José Tomás Ovalle y Bezanilla (21 d'avientu de 1787, Santiagu – 21 de marzu de 1831, Santiagu)[2] foi un abogáu, políticu y Presidente Provisional de Chile que gobernó'l país dende 1829 a 1830 y de 1830 a 1831, foi la primer persona n'ostentar el títulu de Presidente de la República en finar nel cargu.
José Tomás Ovalle | |||
|---|---|---|---|
 | |||
1r abril 1830 - 8 marzu 1831 ← Francisco Ruiz-Tagle - Fernando Errázuriz Aldunate → | |||
| Vida | |||
| Nacimientu | Santiagu, 21 d'avientu de 1787[1] | ||
| Nacionalidá |
 España  Chile | ||
| Muerte | Santiagu, 21 de marzu de 1831[1] (43 años) | ||
| Sepultura |
Catedral Metropolitana de Santiago (es)  | ||
| Causa de la muerte | valor desconocíu | ||
| Familia | |||
| Casáu con |
Rafaela Bezanilla Bezanilla (es) | ||
| Fíos/es | |||
| Estudios | |||
| Estudios | Real Universidá de San Felipe | ||
| Llingües falaes | castellanu | ||
| Oficiu | abogáu, ministru | ||
| Creencies | |||
| Relixón | catolicismu | ||
| Partíu políticu |
Pelucones (es) | ||
 | |||
Biografía
editarNació en Santiago de Chile mientres pertenecía al Imperiu español el 21 d'avientu de 1787, al día de nacer foi bautizáu pola Ilesia católica na Catedral Metropolitana de Santiago, fíu de Vicente María de Ovalle Guzmán y María del Rosario Bezanilla y Noriega, proveniente d'una importante familia de la dómina. Foi padre del ministru Francisco Javier Ovalle Bezanilla y de los diputaos Rafael Ovalle Bezanilla y Joaquín Ovalle Bezanilla.
Cursó los sos estudios nel Convictorio Carolín y algamó el so doctoráu en Lleis na Real Universidá de San Felipe nel añu 1809, perteneciente al bandu patriota, amás de l'abogacía, Ovalle dedicar a l'agricultura y al manexu de les sos faciendes.
El 1 d'abril de 1812[2] casóse cola so tida Rafaela Bezanilla Bezanilla, media hermana de la so madre, con quien tuvo once fíos.[3]
Dende mozu Ovalle cumplió importantes roles políticos naquellos caudalosos años de la República, unu d'estos foi ser Diputáu en 1823 suplente pa volver a la Cámara baxa ente 1824 y 1825, cabo destacar que suplió nel senáu en 1824, la so cercanía na política llevar a ser Vicepresidente de l'Asamblea Provincial de Santiago y ser Vicepresidente del Congresu de Plenipotenciarios.
La so cercanía al congresu averar tempranamente al apostáu poder executivu de la dómina, perteneciente al bandu pelucón al españíu de la guerra civil de 1829-1830 Ovalle llogró esguilar nel congresu hasta algamar la presidencia d'una xunta de reconciliación que presidía'l país, el 24 d'avientu de 1829 empecipiándose'l so primer mandatu.
Primer Gobiernu (1829-1830)
editarTres l'alcuerdu mientres la guerra civil de 1829-1830 denomináu Pactu de Ochagavía, nómase una Xunta provisional de gobiernu destinada a acabar cola Acefalia del Executivu, Presidida por José Tomás Ovalle y compuesta por Isidoro Errázuriz y Pedro Trujillo Zañartu, sicasí Trujillo arrenunciu a pocos díes de formada la xunta, lo que la fai taramellar, na so remplazo asume José María Guzmán. La xunta asume'l 24 d'avientu de 1829, sicasí l'acción de los exércitos pasar a segundu planu quedando ensin autoridá bultable, ente les obres de la xunta, cunten la formación d'un Congresu de Plenipotenciarios que realizó la Reforma de la Llei Eleutoral y El nombarmiento d'un Poder Executivo provisional que reemplazara a la Xunta de Gobiernu Provisional pa poner a Freire al poder, sicasí Ovalle dexóse llevar pola so militancia y llogró faer que la so reemplazante fuera'l tamién pelucón Francisco Ruiz-Tagle de quien sería Vicepresidente, esto causó grandes hostilidaes.
La Xunta de Gobiernu
editar| Cargu | Nome |
|---|---|
| Presidente | José Tomás Ovalle |
| Miembru | José María Guzmán |
| Miembru | Isidoro Errázuriz Aldunate |
| Secretariu Xeneral | Juan Francisco Meneses |
Vicepresidencia
editarEl 17 de febreru el Congresu escueye nuna especie d'elección direutorial a Francisco Ruiz-Tagle Portales col Cargu de Presidente Provisional de la República, y a Ovalle como Vicepresidente (si Ruiz-Tagle se imposibilitaba Ovalle recibiría'l cargu col nome de Presidente Provisional de la República), Ovalle dexa'l cargu de Presidente y asume como Vicepresidente'l 18 de febreru de 1830.
Ruiz-Tagle, sicasí tien conflictos internos col xeneral José Joaquín Prieto, y el bandu pelucón empieza a pidir l'arrenunciu de Ruiz-Tagle y que Ovalle presidiera'l país, yá que yera más dondu a los pidimientos de los pelucones. El primu del Presidente, Diego Portales encargar de convencelo pa dimitir, finalmente, este dexa amás por problemes de salú.
Finalmente Ovalle queda como Presidente.
Segundu Gobiernu (1830-1831)
editar
El 1 d'abril de 1830 José Tomás Ovalle asume la Presidencia de Chile, ésti, el primer gobiernu absolutamente pelucón foi asesoráu por Mariano Egaña nel Ministeriu del Interior y Rellaciones Esteriores, Bartolomé Mujica nel Ministeriu de Guerra y Marina y el presbíteru Juan Francisco Meneses nel Ministeriu de Facienda.
El mozu Ovalle, nun tenía les enganíes de poder que teníen los políticos de la dómina, gociaba de l'agricultura y el parllamentu, sicasí asumió la xefatura d'Estáu más como un deber y una obligación y que la so única meta foi restaurar l'afaráu país.
Artifice de distintos decretos, Ovalle removió del so cargu al Comandante en Xefe del Exércitu de Chile, Ramón Freire y reemplazar pol xeneral pelucón José Joaquín Prieto, esti decretu violó'l Pactu de Ochagavía y causó que los pipiolos fueren los opositores más ferriales a Ovalle mientres el so mandatu.
Los ministros Egaña y Mujica, nun teníen el deséu d'exercer los sos cargos y quixeron caltenese como dimisionarios, por esti motivu, el 6 d'abril de 1830 nomó Ministru del Interior, Rellaciones Esteriores, Guerra y Marina al so amigu Diego Portales, figura preponderante y principal líder del periodu conservador.
El 17 d'abril d'esi añu, los pelucones (bandu de Ovalle) y los pipiolos, enfrentar na Batalla de Lircay, esti fechu bélicu consolidaría la permanencia de Ovalle nel poder y gatillaría la permanencia de los conservadores nel gobiernu hasta 1861, el trunfu de los pelucones fizo que Ovalle dictara'l decretu del 17 d'abril, dándose de baxa 136 soldaos revolucionarios, la mayoría veteranos de la Guerra de la Independencia, el gobiernu consideró qu'anque la midida paecía ingrata colos patriotes, foi necesaria pa formar l'Estáu que Ovalle deseyaba.
Amás los cabezaleros lliberales y los que se negaron a reconocer el gobiernu de José Tomás Ovalle, fueron exiliaos y unviaos mayoritariamente a Lima, ente estos líderes atopaben los ex gobernantes, Francisco Antonio Pinto, Francisco de la Lastra y el redactor de la constitución José Joaquín de Mora.
El 22 d'abril, los derrotaos pipiolos comandados por Benjamín Viel empiecen a reagrupase y tómense la ciudá de Melipilla, al saber esto Ovalle y Portales unvien una fuercia gubernamental a toralos, los exércitos nun s'atopen, y nesta caótica posible secuela de la guerra, el gobiernu recibe facultaes estraordinaries del congresu y apuerta a depurar l'exércitu y los bandos políticos. Finalmente'l 17 de mayu los bandos atópense y ellaboren el Tratáu de Cuz-Cuz, el tratáu que remató la guerra oficialmente, foi refugáu pol Ministeriu de Guerra y Marina y el gobiernu de Ovalle nun lu reconoció.
Tres esta situación, Ovalle dictó diversos decretos que fixeron recuperar la institucionalidad nacional, centralizándose'l país y dependiendo tou de la capital, Santiago, amás siguióse cola depuración y la reorganización de fundaciones encabezaes por Portales.
El 14 de xunu el gobiernu ratificó'l decretu que controló duramente a la imprenta contraria de la dómina, dicía que si un funcionariu públicu yera atacáu pola prensa, tenía de notificar darréu al gobiernu, si nun yera asina, sería cesáu de les sos funciones, la censura foi inminente, los diarios pipiolos fueron zarraos y el gobiernu inauguró'l so diariu voceru, el Araucanu.
El gobiernu de Ovalle, interesáu nel saneamientu económicu, apurrió los estancos a Diego Portales y Chile algamó a ser el cuartu productor de Cobre mundial, Manuel Rengifo, artífiz de midíes austeres, la reforma tributaria y d'aduanes, encargar del Ministeriu de Facienda de Chile y la so política empezó a dar frutos al curtiu plazu, n'avientu de 1830.
El país reorganizáu pola dupla de Ovalle y Portales, encabezó un programa de salobridá qu'ordenó la vacunación de los habitantes y del exércitu, ésti programa evitó una epidemia de viruela, qu'amenaciaba al país, l'exércitu con agora meyores condiciones empezó a recuperar de manera lenta l'enfotu del Presidente.
Mientres el so gobiernu, el 20 d'agostu, parte de numberosos decretos, foi oficializáu'l decretu que regulariza la facienda pública y que llinda'l pagu de les finances públiques solamente al Ministeriu de Facienda de Chile, esti control de les finances daría como resultáu un superávit en 1831.
En setiembre foi llamáu pa fomentar la investigación sobre Chile, l'afamáu naturalista Claudio Gay encargáu a realizar un fondu estudiu d'historia física y xeográfica de Chile, pa esto'l naturalista tuvo de realizar un viaxe de trés años, obra d'esti estudiu, Ovalle nun algamar a ver terminada.
Esi mesmu mes, oficializaríense les rellaciones del gobiernu cola Ilesia católica, considerada un verdaderu aliáu pol ideal conservador, y diose la devolución de tolos sos bienes, confiscados nos gobiernos anteriores, ésti decretu averaría a la Ilesia col Estáu hasta 1856.
Ente ochobre y payares, el ministru Diego Portales reorganiza la Guardia Cívica y contabilízase l'exércitu, Ovalle esmolecer nesos meses de restablecer l'orde moral del país y empiécense a apangar los intentos de cuartelazo.
Sol gobiernu de Ovalle, los cabildo recuperaron el so estatutu de voz del pueblu y presentaron ante'l gobiernu un pidimientu de reforma constitucional, Ovalle aceptó la derogación de la lliberal Constitución de 1828, anque Portales nun tuvo acordies cola creación d'una nueva, en febreru Ovalle llamó a la creación d'una Gran Convención que tenía d'entamase y axuntase n'ochobre de 1831.
Restablecíu l'orde, el gobiernu empezó a dar los sos primeros frutos de bonanza, por esti motivu Ovalle empezó a xestar una reorganización institucional. L'exércitu yá depuráu dio pasu a la inauguración del Batallón Cívicu en marzu.
Resultáu de les reformes institucionales, a Ovalle ye presentáu'l proyeutu pa la creación d'una nueva ciudá na Provincia de Coquimbo, Ovalle acepta y el gobiernu financia'l proyeutu, ésta sería ensin dulda la obra magna de l'alministración de Ovalle.
Ministros d'Estáu
editar del Gobiernu interín de José Tomás Ovalle Bezanilla | ||
|---|---|---|
| Ministeriu !Titular | Periodu | |
| Ministeriu del Interior y Rellaciones Esteriores | Mariano Egaña Diego Portales |
1830 1830 - 1831 |
| Ministeriu de Guerra y Marina | Bartolomé Mujica Diego Portales José María de la Cruz Bartolomé Mujica (solo Guerra) José Manuel Calderón (solo Marina) Diego Portales |
1830 1830 1830 - 1831 1831 1831 1831 |
| Ministeriu de Facienda | Juan Francisco Meneses José Raymundo Del Río Manuel Rengifo |
1830 1830 1830 - 1831 |
Muerte
editarDende'l 5 de marzu, Ovalle empezó a sentir los síntomes d'una grave enfermedá, acelerada pola tensión que-y provocaba gobernar, esi día presenta arrenunciar ante la mirada plasmada del congresu y ye aceptada esta'l 8 de marzu, esti foi'l so primer arrenunciu esitosu, yá que Ovalle siempres suañara dimitir.
El poder recái en José Joaquín Prieto, pero esti imposibilitáu dexa'l cargu y asumir por fuercia el Vicepresidente Provisional y líder indiscutido del congresu Fernando Errázuriz Aldunate.
La enfermedá de Ovalle entá non esclariada fizo que rápido, el 21 de marzu de 1831 a los nueve de la mañana, a los cuarenta y tres años d'edá finara.
El fallecimientu de Ovalle causó real inestabilidá, Errázuriz siguidor de la so llinia de gobernar, fracasó en siguir la fórmula de Ovalle y nun se presentaba tan donda a la de siguir los conseyos portalitanos, polo que'l ministru arrenunció. El 21 d'abril de 1831 inaugúrase la ciudá d'Ovalle, n'honor al fináu Presidente, en que'l so mandatu empezar a construyir.
El vicepresidente Errázuriz llamó a eleiciones y tomó posesión el 18 de setiembre, José Joaquín Prieto, so esti gobiernu remataríen toles obres de Ovalle y el so suañu d'Estáu que yera: Favorecer la esistencia d'un réxime firme y brengoso, que nun cayera n'escesos de rigor.[4]
Empecipiada yá la etapa oficial de la república conservadora, Ovalle ganóse la popularidá de los socesores de partíu y quedó estampada la so figura nes siguientes pallabres:
Teoríes sobre'l so fallecimientu
editarMagar la versión oficial de la so muerte foi por causa de tuberculosis, dellos historiadores afirmaron que la so temprana muerte deber a un ataque al fégadu. Benjamín Vicuña Mackenna dicía qu'esti supuestu ataque al fégadu producir por unos versos escritos por José Joaquín de Mora, que yera un rival políticu de Ovalle y el so gabinete, titulaos L'Unu y l'Otru qu'agafaron fuertemente a Ovalle.
Nel añu 2005 tres una restauración a la Catedral Metropolitana de Santiago, los sos restos fueron atopaos xunto colos de Diego Portales. Estos atopábense ende porque en 1845, el so cadabre fuera treslladáu dende'l Campusantu Xeneral de Santiago, hasta la catedral.[5]
L'UNU Y EL OTRU
- L'unu xubió al poder
- cola intriga y la maldá;
- L'otru ensin saber como, :sentar
onde ta.
- L'unu cubiletea
- y l'otru robla non más;
- l'unu llámase Diego, :y l'otru
José Tomás.
- L'unu fai los pasteles
- col so pimienta y el so sal;
- l'otru hasta nos rebuznos
- tien cierta gravedá.
- L'unu ye barbilampiño, :pero l'otru ye mustafá;
- l'unu llámase Diego, :y l'otru
José Tomás.
- L'unu tien na so bolsa :
amenorgáu'l so caudal;
- y l'otru tien unes vaques;
- y un pergrande sandial...
- L'unu va salir a galopie :
y l'otru va quedase;
- l'unu llámase Diego :
y l'otru José Tomás.
- L'unu ye sutil y flacu
- que paez filo de olán;
- l'otru cola so barriga :
tien daqué de monacal.
- L'unu especula en grande, :
l'otru cobra'l mensual;
- l'unu llámase Diego, :
y l'otru José Tomás.
- D'unu y otru riremos
- primero que llegue San Juan;
- unu y otru naquel tiempu :
sabe Dios onde van tar.
- Quitar el sombreru, :
vamos glayar al par:
abur don José Tomás.
- felices nueches don Diego, :
| Predecesor: - Acefalia del Executivu |
Presidente de la Xunta de Gobiernu 24 d'avientu de 1829 - 18 de febreru de 1830 
|
Socesor: Francisco Ruiz-Tagle Portales Presidente Provisional |
| Predecesor: Francisco Ruiz-Tagle Portales Presidente Provisional |
Vicepresidente de Chile 1 d'abril de 1830 - 21 de marzu de 1831
|
Socesor: Fernando Errázuriz Aldunate Vicepresidente Accidental |
Referencies
editar- ↑ 1,0 1,1 Afirmao en: Diccionario biográfico español. Identificador DBE: 136133/jose-tomas-ovalle-y-bezanilla. Apaez como: José Tomás Ovalle y Bezanilla. Editorial: Real Academia de la Historia. Llingua de la obra o nome: castellanu. Data d'espublización: 2011.
- ↑ 2,0 2,1 Genealog.cl, Familia Ovalle
- ↑ Guzmán, Rev. P. José Javier (1836). «leición ochenta», historia+topogr%C3%A1fica+-+jos%C3%A9+javier+guzm%C3%A1n&source=bl&ots=FqACytCi_x&sig=AEVjKxdC8I34-syuRJVVjO382gue&hl=es&ei=EegrTaqFF4P98AaY3eXmCQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CBUQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false El chilenu instruyíu na historia topográfica, civil y política del so país 2. Santiago, Chile: Imprenta Araucana, páx. 669. Consultáu'l 11 de xineru de 2011. «De la so esposa doña Rafaela Bezanilla y Bezanilla dexó seis fíos homes y cinco muyeres»
- ↑ 4,0 4,1 Icarito, Biografía de José Tomás Ovalle
- ↑ Hallazgo de los Restos de Ovalle y Portales en Wikinews
- ↑ Hernández Ponce, Roberto: Diego Portales, Vida y Tiempu. 1974, editorial Orbe
Enllaces esternos
editar- Biografía de José Tomás Ovalle na Biblioteca del Congresu Nacional de Chile (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
- Biografía de José Tomás Ovalle en Biografíes y Vides
Datos: Q1709663
Multimedia: José Tomás Ovalle