Königsberg
Königsberg foi la capital de Prusia Oriental dende la Baxa Edá Media hasta 1945, cuando foi tomada polos soviéticos y renombrada como Kaliningráu, capital del actual óblast de Kaliningráu. Fundada pola Orde Teutónica, foi una importante ciudá portuaria asitiada nun enclave na desaguada del ríu Pregel, que desagua na llaguna del Vístula, comunicáu de la mesma col mar Bálticu pol estrechu de Baltiysk.
 Königsberg | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| Estáu desapaecíu | Reich alemán | ||
| Estáu desapaecíu |  Reinu de Prusia | ||
Provincia (es)  | Prusia Oriental (es) | ||
| Tipu d'entidá | xacimientu arqueolóxicu | ||
| Nome llocal | Königsberg (de) | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 54°42′41″N 20°30′34″E / 54.71147°N 20.50931°E | ||
  Königsberg Königsberg (Rusia europea) | |||
| Altitú | 48 m | ||
| Más información | |||
| Fundación | 1255 | ||
 | |||
El significáu lliteral del nome antiguu de la ciudá ye 'Monte del Rei'. Nel dialeutu baxu alemán local, faláu por munchos de los sos antiguos habitantes alemanes, el nome yera Königsbarg (pronunciáu [kʰyˑnɪçsbɒɐç]). Otros nomes inclúin rusos "Кёнигсберг" vieyos prusianos: Kunnegsgarbs, Königsberg, lituanu: Karaliaučius, polacu: Królewiec, y el nome oficial de Rusia y la corriente moderna, Kaliningráu.
Königsberg foi fundada en 1255 nel sitiu de l'antigua vieya Twangste, asentamientu prusianu de los caballeros teutónicos mientres les Cruzaes del Norte, y foi nomáu n'honor al rei Ottokar II de Bohemia. Con un puertu nel Mar Bálticu, la ciudá convirtióse darréu na capital de la so estáu monásticu y a partir de 1525 foi la capital del Ducáu de Prusia hasta que la capital treslladar a Berlín en 1701. A partir d'entós y hasta 1945, foi la capital de la rexón de la Prusia y darréu d'Alemaña, provincia de Prusia Oriental.
Siendo una ciudá universitaria, sede de la Universidá Albertina (fundada en 1544), Königsberg convertir nun importante centru intelectual y cultural d'Alemaña, y foi la residencia de Simon Dach, Immanuel Kant, Käthe Kollwitz, E. T. A. Hoffmann, David Hilbert, Agnes Miegel, Hannah Arendt, Michael Wieck, Karl August Burow ente otros.
Ente los sieglos XIII y XX, los habitantes falaben predominantemente alemán, pero la ciudá multicultural tamién tuvo una fonda influencia nes cultures lituana y polaca. La ciudá yera un centru editorial de la lliteratura en llingua polaca y del luteranismu polacu. La primer traducción al polacu del Nuevu Testamentu foi impresa na ciudá en 1551. Amás, el primer llibru n'idioma lituanu y el primer catecismu luteranu fueron impresos en Königsberg en 1547. Sol réxime nazi, les minoríes xudíes y polaques fueron clasificaes como subhumanas y escorríes poles autoridaes. La ciudá allugó a miles de persones internaes de fe xudía que se vieron obligaes a realizar xeres nes condiciones más deplorables mientres la Segunda Guerra Mundial. La ciudá tamién allugó a prisioneros de guerra rusos.
Pal final de la guerra, Königsberg foi gravemente estropiada polos bombardeos aliaos en 1944 y mientres el so asediu en 1945. La ciudá foi prindada y anexada pola Xunión Soviética. La so población alemana foi espulsada, y la ciudá repoblar con rusos y otros de la Xunión Soviética. De volao rusificado como Kyonigsberg (Кёнигсберг), que pasó a llamase "Kaliningráu" en 1946 n'honor del líder soviéticu Mijail Kalinin. Agora ye la capital de la rexón de Kaliningráu de Rusia, un área dafechu aisllada per tierra del restu de Rusia.
Historia
editar
Kaliningráu foi fundada col nome de Königsberg en 1255 pol rei Ottokar II de Bohemia, qu'allegó n'ayuda de los caballeros de la Orde Teutónica mientres la conquista y cristianización de la rexón histórica de Prusia, ocupada polos pueblos bálticos. Mientres gran parte de la Edá Media foi miembru de la Lliga Hanseática. El nome provién de König = rei y Berg = monte, puede dicise que significa "Monterreal" o "Monterrey", n'alemán; anque la traducción lliteral sería "Monte del Rei". Mientres el sieglu XIX y bien entráu'l sieglu XX, n'ediciones académiques se latinizaba Königsberg, capital de la Prusia Oriental, como Regimonte.[1]
Königsberg foi posesión prusiana hasta la unificación d'Alemaña, de la que pasó a formar parte. Tres la Primer Guerra Mundial, el territoriu prusianu, xunto con Königsberg (Prusia Oriental), quedó aislláu d'Alemaña pol corredor polacu de Danzig.
Mientres la Segunda Guerra Mundial, sobremanera mientres la ofensiva del Vístula-Óder ente xineru y abril de 1945, llibráronse duros combates pela redolada de la ciudá ente l'Exércitu Coloráu y fuercies defensores alemanes, que remataron cola derrota alemana y la captura de casi 100 000 soldaos alemanes, incluyendo cuatro xenerales, na batalla de Königsberg.
Demografía
editarLa gran mayoría de la población pertenecía a la Ilesia Luterana y otres denominaciones protestantes.
Númberu d'habitantes, per añu:
- 1900: 189.483 (incluyíos los militares), ente los cualos yeren 8.465 los católicos y los xudíos 3.975.
- 1905: 223.770, ente los que s'atopaben 10.320 católicos, 4415 xudíos y 425 polacos.
- 1925: 279.930, ente los cualos taben los católicos 13.330, 4.050 xudíos y aproximao 6.000 otros.
Cultura y sociedá
editarKönigsberg foi'l llugar de nacencia del matemáticu Christian Goldbach y l'escritor Hoffmann, según la casa del filósofu Immanuel Kant, que vivió ellí tola so vida y nunca viaxó más de diez milles (16 km) de distancia de la ciudá. Kant entró na universidá de Königsberg a los 16 años y foi nomáu catedráticu de metafísica en 1770, a la edá de 46. Mientres trabayaba ellí publicó'l so Crítica de la razón pura (argumentando que la conocencia surde de l'aplicación de conceutos innatos a la esperiencia sensorial) y la so metafísica de la moral que sostién que la virtú adquirir pol cumplimientu del deber pol so propiu bien. En 1736, el matemáticu Leonhard Euler usó la disposición de les pontes y de les islles de la ciudá como base pal problema de los siete pontes de Königsberg, lo que llevó a les cañes matemátiques de la topoloxía y teoría de grafos. Nel sieglu XIX Königsberg foi'l llugar de nacencia del matemáticu David Hilbert.
El dialeutu faláu pola mayoría de los ciudadanos yera prusianu, agora una llingua morrebunda. Sigue habiendo xente que lo fala, pero son persones d'edá avanzada y atópase en víes de desapaición.
Na Königstrasse (Cai del Rei) ta l'Academia de les Artes con una coleición de más de 400 pintures, de les cualos cerca de 50 obres son de maestros italianos y dalgunes son pintures holandeses. Nel Königstor (Puerta del Rei) punxéronse estatues del rei Ottokar I de Bohemia, Alberto de Prusia y Federico I de Prusia. Königsberg tuvo un magníficu cambéu (completáu en 1875) con belles vistes del puertu. Tamién cunta con Bahnhofsstraßy ("La Cai de la estación de Ferrocarril") que fueron les oficines de la famosa Real Obra d'Ámbare, que foi nomada como la "Mariña del Ámbare". Tamién hubo un observatoriu forníu pol astrónomu Friedrich Bessel, un xardín botánicu y un muséu zoolóxicu. El "Physikalisch", cerca del Heumarkt, contenía coleiciones botániques y antropolóxiques y antigüedaes prehistóriques. Dos grandes teatros construyíos mientres la dómina guillermina fueron el Stadt (ciudá) y el Teatru Apolo.
El Castiellu de Königsberg yera una de les estructures más notables de la ciudá. L'antigua sede de los Grandes Maestres de los Caballeros Teutónicos y los duques de Prusia, que contenía la Schlosskirche, o Palaciu de la Ilesia, onde Federico I foi coronáu en 1701 y Guillermu I en 1861. Tamién contenía l'ampliu Moscowiter-Saal, una de les sales más grandes del Reich alemán, y un muséu d'historia de Prusia.
Königsberg convertir nun gran centru d'educación na Universidá Albertina que foi fundada pol duque Alberto de Prusia en 1544. La universidá taba asitiada al llau norte y al este de la Catedral de Königsberg. L'eruditu lituanu Stanislovas Rapalionis, unu de los padres fundadores de la universidá, foi'l primer profesor de teoloxía.
De resultes de la Reforma Protestante, les órdenes de la ilesia de Prusia 1525 y posteriores llamaes p'apurrir lliteratura relixosa nos idiomes falaos polos destinatarios. El Duque Albrecht llapada asina nuna imprentadora llibro Danzig (Gdansk), Hans Weinreich, quien foi llueu acompañáu por otros imprentadores de llibros, publicar lliteratura luterana non yá n'alemán sinón tamién en letón, lituanu, polacu y antiguu prusianu. L'audiencia yeren habitantes del ducáu, refuxaos relixosos, y los luteranos na vecina Ermland (Warmia), Lituania y Polonia, según sacerdotes luteranos de Polonia y Lituania llamaos pol Duque.
Königsberg polo tanto convertir nun centru d'impresión de llibros alemanes y d'otros idiomes: En 1530, el primer llibru polacu de traducción de Catecismu Menor de Lutero foi publicáu por Weinrich. En 1545, Weinreich publicaron dos ediciones prusianes vieyes del catecismu, que son les segundes más antigües, de llibros impresos y nesi idioma dempués del "diccionariu Elbing" escritu a mano del sieglu XIV. El primer llibru n'idioma lituanu, Catechismvsa prasty szadei, makslas skaitima raschta yr giesmes por Martynas Mažvydas, tamién foi impresu en Königsberg, publicáu por Weinreich en 1547. Otres impresiones polacu-lituanu-relixoses y non relixoses siguiéronlu. Unu de los primeros periódicos en llingua polaca publicar en Königsberg ente los años 1718-1720 llamáu Poczta Królewiecka.
Había una torre Bismarck pela rodiada de Königsberg, na Galtgarben, el puntu más altu de la península Sambian. Foi construyida en 1906 y destruyida poles tropes alemanes en dalgún momentu en xineru de 1945 por cuenta de que los rusos averáronse.
Deporte
editarHubo dellos clubes deportivos que xugaron en Königsberg incluyíos VfB Königsberg y SV-Prusia Samland Königsberg. Lilli Henoch, el posesor del récor mundial nel discu, llanzamientu de pesu, y 4 × 100 metros en pruebes de relevos que foi asesináu polos nazis, nació en Königsberg. Segelclub RHE, el más antiguu club de vela d'Alemaña, foi fundáu en Königsberg en 1855 . El club inda esiste, y agora tien la so sede en Hamburgu.
Cocina
editarKönigsberg yera conocíu dientro d'Alemaña pola so cocina rexonal única. Un platu popular de la ciudá yera Königsberger Klopse, qu'inda se fai anguaño en dellos restoranes d'especialidaes en Kaliningráu y l'Alemaña actual.
Otros alimentos y bébores orixinaria de la ciudá inclúi:
- Königsberger Mazapán.
- Kopskiekelwein, un vinu ellaboráu a partir de bruseles negros o bruseles.
- Bärenfang.
- Ochsenblut, lliteralmente "sangre de güe", un cóctel de xampán-burdeos entemecíu nel pub Blutgericht popular, que yá nun esiste.
Fortificaciones
editarLes fortificaciones de l'antigua capital de Prusia Oriental Königsberg (güei Kaliningráu) consten de numberoses muralles, fuertes, baluartes y otres estructures. Componen el Primeru y la Segunda Petrina Defensiva, construyíu en 1626-1634 y 1843-1859, respeutivamente. Los 15 metros d'espesura de la Primer Petrina foi alzáu por cuenta de la vulnerabilidá de Königsberg mientres les guerres polacu-suecu. La Segunda Petrina construyir en gran midida nel llugar de la primera, que taba nun mala traza. La nueva petrina incluyida doce baluartes, trés revellines, siete banco d'escombros y dos fortaleces, taba arrodiáu per un foso d'agua. Diez puertes de lladriyu sirvieron como entraes y pasaxes al traviés de les llinies defensives y taben forníos con pontes móviles.
Persones destacaes
editarNa ciudá de Königsberg nacieron, ente otros, el filósofu Immanuel Kant, el físicu Gustav Kirchhoff, el matemáticu David Hilbert y l'escritor y compositor alemán E. T. A. Hoffmann.
Otros nomes
editarEsta ciudá, de bien rica hestoria por cuenta de la diversidá cultural producida por pertenecer a distintos países, foi variando'l so nome según quien exerciera soberanía sobre'l territoriu:
| Idioma | Nome |
|---|---|
| Antiguu húngaru | Königsberg |
| Antiguu polacu | Królewic |
| Idioma | Nome |
|---|---|
| Rusu | Kaliningrad - Калининград |
| Polacu | Kalingrad |
| Inglés | Kaliningrad |
| Idioma | Nome |
|---|---|
| Portugués | Kaliningráu |
| Español | Kaliningráu |
| Croata | Kalinjingrad |
| Serbiu | Kaljinjingrad (Каљињинград) |
| Lituanu | Karaliaučius |
| Yiddish | Kenigsberg (קעניגסבערג) |
| Baxu saxón | Keunigsbarg |
| Neerlandés | Koningsbergen |
| Alemán | Königsberg |
| Húngaru | Kalonyingrád |
| Checu | Královec |
| Húngaru | Kalonyingrád |
Ver tamién
editarNotes y referencies
editar- ↑ «Topónimos estranxeros históricos». Archiváu dende l'orixinal, el 11 de febreru de 2009. Consultáu'l 17 d'ochobre de 2008.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Königsberg.- Mapa interactivo con semeyes de Königsberg y agora Kaliningráu Archiváu 2013-07-29 en Wayback Machine
Datos: Q4120832- Multimedia: Königsberg