Larache

Larache
Alministración
Monarquía constitucional	Marruecos
Rexón	Tánger-Tetuán-Alhucemas (es)
Provincia	Provincia de Larache
Tipu d'entidá	conceyu de Marruecos
Nome oficial	العرائش (ar); El araich (fr)
Nome llocal	‫العرائش‬ (ar); ⵍⵄⵔⴰⵢⵛ (tzm)
Códigu postal	92000
Xeografía
Coordenaes	35°11′N 6°09′W / 35.18°N 6.15°O
	Larache Larache (Marruecos)
Demografía
Población	133 731 hab. (2024)
Porcentaxe	26.21% de Provincia de Larache
Viviendes	30 400 (2014)
Más información
Estaya horaria	Hora de Europa Occidental (es)
Llocalidaes hermaniaes	Almuñécar y Compiègne
	laracheenelmundo.com

Larache (en bereber: Leɛrayec, árabe: العرايش) ye una ciudá portuaria alcontrada nel noroeste de Marruecos. Ye capital de la provincia epónima. Allugada dientro de la rexón Tánger-Tetuán, ta a unos 85 km de Tánxer y a 105 km de Tetuán. Asítiase na mariña atlánticu, na marxe izquierda del estuariu del ríu Lucus.

Tien una población de 107 371 habitantes (acordies col censu de 2004). Na so redoma (na vera izquierda del estuariu del Lucus) atópense les ruines de Lixus, un asentamientu feniciu y darréu cartaxinés que más tarde se convirtió en colonia romana y parte de la provincia romana de Mauritania Tinxitana.

Clima

Larache beneficiar d'un clima mediterraneu. Les temperatures son templaes pel branu y nidies pel hibiernu. Larache tien de permediu ente 700 y 800 milímetros d'agua al añu. Tocantes a les temperatures, ente 6 °C y 10 °C pel hibiernu, y ente 27 °C y 35 °C pel branu.

Historia

Antigua ciudá de Lixus (fenicia y cartaxinesa). La lleenda quier asítiase en Larache, el míticu "Xardín de les Hespérides", onde s'atopaben les mazanes d'oru guardaes pol dragón Ladón. La ciudá considérase como un allongamientu xeográficu y histórica natural de l'antigua Lixus,^[2] que ta a tres quilómetros.

Ruines de Lixus

Larache foi fundada nel sieglu VIII, concretamente nel añu 828 según unes fontes, en que'l príncipe idrisí Mohámmed apurrir pal so gobiernu al so hermanu Yahia ibn Idrís, cuando combatientes árabes instalaos en Lixus estendieron los sos campamentos sobre la otra vera del ríu Lucus. En 1471, los portugueses establecíos en Arcila y Tánxer remontaron la ría del Lucus y algamaron un peaxe non lloñe de la ciudá, onde edificaron xunan fortaleza, pero nun llegaron a terminala, porque fueron espulsaos polos cabileños y l'exércitu magrebín mandáu por Muley Nácer (dinastía wattásida), qu'ordenó construyir unes muralles y un fuerte llamáu "Al-Fath", o llamáu tamién "Castiellu de San Antonio" o "Leqbibat", coles mires de protexer Larache dende'l mar y evitar más incursiones pel ríu.

El sultán saadita Áhmed Mansur Adahbi en 1578 constrúi un castiellu nes contornes de la medina pela parte del campu, dándo-y de nome "An-Nasr" (La Victoria), conocíu más tarde polos españoles como'l "Castiellu de La nuesa Señora d'Europa" o popularmente como'l de "Les Cigüeñes". En 1610, el sultán Muley Sayj, ganáu pol so rival Muley Zaydán, dio la ciudá al monarca español Felipe III en cuenta de la so ayuda pa recuperar el tronu saadita. La ciudá volvió ser puertu comercial y abellugu de pirates. Larache, col nome de San Antonio de Alarache, permaneció en poder español hasta 1689, cuando foi conquistada pol segundu sultán alauí, Ismaíl de Marruecos.

Nel reináu de Muley Mohámmed ibn Abdel·lah Larache conoció un desenvolvimientu urbanístico y comercial bien importante. Ameyoró les infraestructures, ampliando y forniendo el zoco de la ciudá, llamáu popularmente "Zoco Chicu" o "Sok Sguer" n'árabe. Rehabilitó la primer mezquita de Larache. En 1820, la ciudá conoció un castigu y bombardéu pola flota austriaca, y en 1860 por unos buques españoles con motivu del conflictu que desaguó na Guerra d'África, surdíu ente España y Marruecos.

En 1860, Larache tenía unos 3500 habitantes, la mayoría musulmanes, yá que d'ellos namái 200 yeren hebreos y 20 europeos, españoles, la mayoría.

Trenta años más tarde, el 8 de xunu de 1911 desembarcaron les tropes españoles en Larache, dempués de 222 años d'ausencia. Foi nesti llugar onde morrió heroicamente el militar español Rafael Valenzuela Urzaiz, teniente coronel que perteneció a la Lexón Española y que participó na Guerra del Rif.

El Protectoráu Español de Marruecos establecer de 1911 a 1956, tiempu nel que la imaxe de Larache camudó enforma en tolos aspeutos, urbanísticos y arquiteutónicos, como la plaza de la Lliberación, antigua plaza d'España, el Balcón Atlánticu, les nueves aveníes y arteries de la ciudá.

A partir de 1956 hasta nestos momentos, Larache empieza a perder munches de les alquisiciones que tenía, como capital de provincia y rexón del Lucus. Tienen llugar la desapaición de la llinia ferroviaria Larache-Alcazarquivir, la marxinación del so puertu, la desapaición paulatina del legáu hispanomarroquí y la non metamorfosis de la ciudá.

La Medina

A la ciudá apuértase al traviés de la cai Mohámed V, antigua Reina Victoria, principal arteria de la ciudá española, que llega hasta Plaza España, güei plaza de la Lliberación, centru neurálxicu de la ciudá, onde se xunen la medina antigua y l'enanche. Plaza d'España construyir cola idea de crear una conexón ente la ciudá vieyo y nuevo; ye de forma elíptica, pa amoldarse a les muralles de la medina, ta arrodiada de guapos edificios al estilu tradicional.

La ciudá antigua en forma triangular estender ente'l castiellu d'El-Kebibat, el de La Cigüeña y el puertu, na antigüedá cercada, güei bien poblada y mal caltenida, precisando d'urxente restauración.

Entrando pola plaza España crucia la guapa puerta de Bab Barra o de la Medina reformada mientres el protectoráu, aportando a una guapa plaza porticada, el Zoco Chicu (XVIII) o souk sgher, centru neurálxicu del zoco, antigua plaza d'armes, güei zoco con arquerías restauraes polos españoles, presidir la mezquita Mayor, que se llevantó nel sieglu XVIII.

A la izquierda del Zoco Chicu atópase la Madraza (sieglu XVIII), antiguu fóndac, con ampliu patiu central, al pie d'ella la puerta del barriu de Kebibat (XIX) que pola antigua calle Hospital, termina nel castiellu del mesmu nome, tamién llamáu Castiellu de San Antonio construyíu polos saadíes nel sieglu XVI como fortaleza pa la defensa de la ciudá. Cierta fortaleza defensiva, foi habilitada polos españoles en 1911 como hospital provincial.

Si siguimos dende'l Zoco Chicu en direición norte, atopamos l'antigua Puerta de Mar en cantu fluvial, antiguu varaderu, güei urbanizáu cola construcción d'una nueva avenida y terrenes portuarios. En direición este, cerca de l'antigua muralla, atopamos la mezquita Nasaría (XVIII), l'antiguu barriu xudíu, coles sos guapes cases d'amplios balcones, l'antigua ilesia de San José (1909), d'estilu neogóticu con guapa torre, güei en ruines, saliendo de la medina pela puerta del muelle (XVII), les antigües Atarazanas del sieglu XVIII, con arcos de ferradura, tán inda n'usu, y l'antiguu hospital de la Media Lluna Colorada, cola so pequeña ilesia.

A la derecha del Zoco atópase la puerta de la Alcazaba (s XV), cola so fonte, una de les principales puertes de la ciudá nos sieglos XV-XVI. Esta puerta da accesu a la cai Alcazaba, siguiendo por ella escontra l'este pasar pola plazuela y mezquita d'Anwar sieglos con altu minarete octogonal. Esti edificiu asítiase probablemente nun antiguu conventu y campusantu cristianu de San Francisco.

Cerca, na plaza del Majzén, onde s'acolumbren arrogantes vistes del puertu y la llomba de Lixus, asítiense dellos edificios notables. El primitivu alcázar (antigua Comandancia Xeneral), cola torre del reló reformada por García de la Herrán, ye obra fundamental del estilu neoárabe que florió nel protectoráu; güei ye conservatoriu de música. Nel so interior, bellamente decoraos, destaquen el patiu y les escaleres. Al pie d'esta antigua comandancia tópase'l Castiellu de la Cigüeña, tamién conocíu comno "El-Laqaliq" (y otrora "La nuesa Señora d'Europa"), construyíu nel s. XVI polos Saadíes. La so forma triangular y altu muralles recuerden a los baluartes ceutíes; ta arrodiáu pol llamáu "Xardín de les Hespérides." Frente a estos edificios, y en cantu de la fastera qu'apodera'l puertu, la defensiva "Torre del Xudíu" (s. XV), ostenta'l blasón de los Austrias y ye na actualidá muséu arqueolóxicu; el so xardín estender hasta les muralles colindantes.

La sablera

Ta asitiada na otra vera de la desaguada del ríu Lukus. Pa llegar a ella, puede travesase el ríu en barca (cerca del puertu municipal) o dir en coche, nel que se tien que percorrer unos 10 km pa llegar a la sablera.

Sablera de Larache.

El puertu

La disposición xeográfica y la bayura d'oportunidaes d'esplotación piscícola en Larache favoreció la construcción d'un estelleru en 1950 que sigue funcionando a día de güei, siendo l'últimu estelleru artesanal de tol país (Noticia El País). Fundáu nos sos entamos pol ebanista y calafate autodidacta Conrado de Sousa González, favoreció a la ciudá marroquina una importante espansión económica y llaboral. O, como diz personalmente, “fui un gran creador d'emplegu en Marruecos”. Tamién diz “nunca bebí y nunca fumé, y por eso soi una fiera”.

Na actualidá, la so descendencia direuta caltién el negociu a flote, qu'agora tien rellaciones comerciales col grande asiáticu. Gracies al fomentu del emplegu y la espansión económica que favoreció Conrado, Larache ye archiconocida nacionalmente pola calidá del so pexe (Khay Ahmed TripAdvisor).

La tercer xeneración Conrado (n'árabe dialeutal, Kurrado) atópase anguaño en diáspora ente Sevilla, Málaga, Denver, Ceuta y Granada. La so nieta Dalila Sousa Dahbi ye la primera larachense en pertenecer a la seleición nacional de fútbol femenín marroquina (Noticia Lions de l'Atles (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).), polo que foi reconocida na ciudá col premiu de l'Asociación de Deporte de Larache. La so nieta Laura Sousa Navarro ye una xagaz entamadora de diversos negocios artísticos, ente los cualos tópase fundar la primer sala de baille de tangu del norte de Marruecos. El so nietu Agustín de Sousa García ye unu de los primeros artistes PROI que vendió una de les sos acuareles na inauguración de la Sala d'Usos Múltiples de la Biblioteca Pública Adolfo Suárez de Ceuta (Artículu El Faru (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).).

Cultura

Entidá culturales

En Larache atópase la sede de l'Asociación d'Escritores Marroquinos en Llingua Española. Tamién s'atopa na ciudá la casa-muséu de Mohamed Sibari, unu de los escritores marroquinos n'español más importantes.

Deporte

Mientres la dómina del protectoráu esistieron na ciudá equipos de fútbol tal como'l Larache Club de Fútbol y la O.D. Les Navas.

Hermanancies

Almuñécar, España

Nes artes y la cultura popular

Larache ye'l llugar nel que se ambienta la mayor parte de la lliteratura de Mohamed Sibari. El so llibru Rellatos de les Hespérides toma'l nome del xardín de les Hespérides de Larache y tolos rellatos incluyíos nel llibru tán ambientados na ciudá.