Bison bison
Esti artículu o seición necesita un ameyoramientu no que cinca a la redaición, la gramática o la ortografía. |
El bisonte americanu[2] (Bison bison) ye una especie de gran mamíferu artiodáctilu de la familia de los bóvidos (Bovidae).[3] Poblaba les planicies de toa Norteamérica dende'l norte de Méxicu, interior d'Estaos Xuníos, y hasta Canadá en grandes menaes, tomando dende'l Gran Llagu del Esclavu hasta Méxicu y dende l'este d'Oregón hasta los Montes Apalaches.[4] En referencia a esta especie, el términu "búfalu," que data de 1635, tien más historia que'l conceutu "bisonte," rexistráu en 1774.[5]
Bison bison bisonte americanu  | ||
|---|---|---|
| Rangu temporal: Holocenu-Recién | ||
 | ||
 | ||
| Estáu de caltenimientu | ||
 Cuasi amenazáu (IUCN)[1] | ||
| Clasificación científica | ||
| Reinu: | Animalia | |
| Filu: | Chordata | |
| Clas: | Mammalia | |
| Orde: | Artiodactyla | |
| Suborde: | Ruminantia | |
| Familia: | Bovidae | |
| Subfamilia: | Bovinae | |
| Xéneru: | Bison | |
| Especie: |
B. bison (Linnaeus, 1758) | |
| Distribución | ||
 | ||
| Subespecies | ||
| ||
| Consultes | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
Reintroducióse al bisonte americanu nes planicies del norte de Méxicu, esperando una puesta recuperación de la especie onde pastiaba en sieglos anteriores.[6]
Sistemática
editarDescritu como Bos bison por Linneo en 1758 hai autores qu'entá lo denominen d'esa forma.[7]
Describiéronse dos subespecies:[7] bisonte de planicie (B. b. bison) y bisonte de monte (B. b. athabascae) de Canadá.
Carauterístiques
editar 
Los bisontes tienen una pelame de color marrón escuru mientres el iviernu, y unu más llixeru de color marrón claro mientres el branu. Lleguen a midir hasta 1,60 m d'altu y 3 m de llargu, y pesen de 450 a 1350 kg. Tanto'l machu como la fema tienen pequeños cuernos curvos, que usen pa lluchar en dómina de celu y como defensa.[8]
Historia natural
editarEl bisonte americanu ye herbívoru; come yerbes y xuncos. El bisonte apariar n'agostu y setiembre; ye polígamu. El so periodu de xestación dura ente 260 y 280 díes, tres el cual naz una sola cría que ye curiada mientres un añu. Los bisontes lleguen al so maduror a los 3 años de vida, y el so permediu de vida ye de 18 a 22 años.
Estos animales constituyíen la principal fonte d'alimentación pa los indíxenes americanos de les Grandes Llanures.
L'hábitat del bisonte americanu constituyir los valles fluviales, les praderíes y les llanures. L'hábitat más típicu son les praderíes abiertes o semiabiertas, según l'artemisa, les tierres semiáridas y les carbes. Delles árees llixeramente arbolaes tamién son históricamente conocíes por haber sirvíu de llar al bisonte. Los bisontes tamién pastien nes zones montascoses onde les fasteres nun son empinaes. Anque nun son conocíos especialmente como animales de gran altitú, el fatáu de bisontes del Parque Yellowstone atópase frecuentemente n'elevaciones percima de los 2.000 metros.
El bisonte americanu na cultura nativa
editar
Hasta'l sieglu XVII, el bisonte americanu rondó folgosa y abondosamente los territorios del norte del continente norteamericanu. El búfalu, yera veneráu por munches de les tribus natives de Norteamérica. En delles naciones indíxenes, la caza d'esti animal yera acompañada d'un gran respetu, almiración poles sos cualidaes y agradecimientu por tolos beneficios qu'apurría. Dizse que al momentu de la muerte del bisonte, el cazador amerindiu averar a esneldar el so últimu aliendu como forma d'absorber espiritualmente les sos virtúes. Foi conocíu como "Dador de vida", pos tou d'esti ser yera utilizáu. Los usos incluyíen alimentación, abrigu, ropa relixosa, combustible (ensugábense les deyecciones al sol) y materiales de construcción.
El bisonte albín o búfalu blancu ye una deidá, entá presente nel sieglu XXI; por casu, ente la xente siux y lakota, los líderes espirituales tán sollertes pa escluyilo de la cacería, pos ye un ser respetáu, veneráu y almiráu acordies cola lleenda de " Muyer Búfalo", de Dakota del Sur.
A la llegada de los españoles a América, yera tal la cantidá de bisontes o cíbolos que los conquistadores atoparon nes grandes praderíes norteamericanes, que llamaron a la estensa rexón llindada polos Montes Rocosos al oeste, y los montes Apalaches al este, «Llanos de Cíbola», y foi a esa rexón a la que se dirixó Francisco Vázquez de Coronado en busca de les mítiques Siete ciudaes de Cíbola.
Matanza del bisonte y posterior recuperación
editar
La cacería del bisonte americanu bastióse dempués de la llegada de los ingleses a la mariña este del continente, pos el valor de les pieles yera bastante eleváu y funcionó como un catalizador pa la matanza de miles d'animales. Cuando munches de les naciones natives, incluyendo la Miami, Shawnee y Potawatomi, fueron movíes, el bisonte americanu foi cazáu cuasi hasta la so estinción nel sieglu XIX, quedando solo 750 exemplares escontra 1890.[1] El Zoolóxicu del Bronx, n'Estaos Xuníos, caltuvo una de les menaes sobrevivientes, de la cual foi restablecida la población nel Parque Nacional Yellowstone y otres reserves naturales. L'actual población de bisontes americanos ye d'aproximao 350 000 exemplares, cuando la población anterior ta envalorada en 60-100 millones antes de la llegada de los europeos a América[ensin referencies].
Anguaño, más de 250 000 de los 350 000 bisontes restantes son criaos pa consumu humanu. La so carne tien menos grasa y colesterol que la carne vacuno, lo que llevó al desarrollu del beefalo.
En 2009 el gobiernu de los Estaos Xuníos donó críes y dellos exemplares al gobiernu mexicanu pa reintroducilos a la so vida selvaxe; fueron 23 bisontes (20 femes y 3 machos) provenientes de Dakota del Sur y de Colorado destinaos a les reserves naturales mexicanes de L'Unu en Janos, Chihuahua. Hasta esti momentu, ye la única reserva que yá cunta con bisontes en completa llibertá de les cualos 43 críes yá nacieron na reserva.[9] El 13 de mayu de 2010 nació la primer cría en territoriu chihuahuense d'aquellos exemplares donaos pol gobiernu de Dakota del Sur.
El bisonte americanu ye'l mamíferu emblema del estáu estauxunidense de Wyoming.
Diferencies col bisonte européu
editarAnque son similares, el bisonte européu y l'americanu exhiben una serie de diferencies físiques y de comportamientu. El bisonte americanu adultu ye llixeramente más pesáu en permediu por cuenta de la so estructura menos ancha, y tien piernes más curties. El bisonte americanu tiende a pastiar más y migra menos que los sos parientes europeos. Comparáu col focico del bisonte americanu, el de la especie europea atópase más palantre que la frente cuando'l pescuezu atopar nuna posición neutral. El cuerpu del bisonte americanu ye más peludo, anque la so cola tien menos pelo que'l del bisonte européu. Los cuernos del bisonte européu apunten escontra alantre, faciéndolo más adepto a la llucha. El bisonte americanu ye más bono d'adomar que l'européu, y reproduzse más fácilmente col ganáu doméstico.
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ 1,0 1,1 Gates, C. & Aúne, K. (2008). «Bison bison» (inglés). Llista Roxa d'especies amenazaes de la UICN 2010.3. Consultáu'l 20 de setiembre de 2010.
- ↑ URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.
- ↑ (2005) Wilson, Don: Mammal Species of the World, 3ª (n'inglés), Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2 vols. (2142 pp.). ISBN 978-0-8018-8221-0.
- ↑ «Bison bison range map; American Bison». Archiváu dende l'orixinal, el 24 de xunetu de 2009.
- ↑ The American Heritage Dictionary of the English Language, Fourth Edition
- ↑ Tornen los bisontes a Chihuahua.
- ↑ 7,0 7,1 Groves, C. P. et al. (2011). «Family Bovidae (Hollow-horned rumiants)», in: Wilson, D. E. & Mittermeier, R. A. eds (2011). Handbook of the Mammals of the World Vol II. Hoofed Mammals (n'inglés). Barcelona: Lynx edicions, páx. 477-478. ISBN 978-84-96553-77-4.
- ↑ The Penny Cyclopædia of the Society for the Diffusion of Useful Knowledge por Society for the Diffusion of Useful Knowledge (Gran Bretaña), publicáu por C. Knight, 1835
- ↑ Lliberen bisontes en Janos, Chihuahua.
Bibliografía
editar- Sistema Integráu d'Información Taxonómica. «Bison bison (TSN 180706)» (inglés).
- Fagan, Brian. Ancient North America. 2005. Thames and Hudson
- Koller, Larry. Fireside Book of Guns. 1959 Simon and Schuster
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Bison bison.
| Wikispecies tien un artículu sobre Bison bison. |
- American Bison
- Asociación Nacional Bison
- Buffalo Field Campaign
- Perfil de la especie: American bison por The Nature Conservancy
- Bison safety information at Yellowstone National Park del National Park Service
- The Extermination of the American Bison, by William T. Hornaday from Project Gutenberg
- Wild Bison Reference Project -Collaborative Bibliography for the Conservation, Management and Advocacy of Wild Bison
- American Prairie Foundation
- Papers, 1871–1917 and undated, of buffalo hunter John Wesley Mooar in the Southwest Collection, Special Collections Libraries at Texas Tech University
- Watch the NFB documentary The Great Buffalo Saga
Datos: Q82728- Multimedia: Bison bison
Especies: Bison bison