Golfu de Penas
El golfu de Penas[Nota 1] ta asitiáu nel océanu Pacíficu na rexón austral de Chile ente'l cabu Trés Montes pel norte y el cabu Mogotes pel sur; esta boca tien un anchu de 50 nmi. Internar nel continente en direición xeneral NE por 60 nmi.
| Golfu de Penas | |
|---|---|
| Situación | |
| País |  Chile |
| Rexón | Rexón d'Aisén del General Carlos Ibáñez del Campo |
| Tipu | badea |
| Parte de | Océanu Pacíficu |
| Coordenaes | 47°13′00″S 74°50′00″W / 47.2166667°S 74.8333333°O |
  Golfu de Penas Golfu de Penas (Chile) | |
| Datos | |
 | |
Les sos carauterístiques principales son los continuos y violentos temporales que nél s'esperimenten, la mar gruesa que provoquen los vientos reinantes y la esistencia d'una fuerte corriente procedente del oeste.
Alministrativamente pertenez a la provincia de Capitán Prat, na Rexón Aysén del Xeneral Carlos Ibáñez del Campo.
Dende hai aproximao 6.000 años les sos mariñes fueron habitaes pol pueblu kawésqar. A empiezos del sieglu XXI esti pueblu fuera práuticamente escastáu pola aición del home blancu.
Allugamientu
editarEstender ente les siguientes llendes:
- Pel norte: el cabu Trés Montes, el golfu Trés Montes, la península Forelius y el golfo San Esteban.
- Pel este: la isla Javier, el abra Kelly, el senu Xesuita, l'estuario Boca de Canales y les islles Ayautau.
- Pel sur: la mariña norte del archipiélagu Guayaneco, la badea Tarn y la entrada de la canal Messier.
- Pel oeste: l'océanu Pacíficu.
Allugáu ente'l cabu Trés Montes pel norte y el cabu Mogotes, estremidá occidental de la isla Byron del archipiélagu Guayaneco pel sur, paralelos 46° 59' y 47° 40' de latitud sur. Esta boca tien un anchu de 50 nmi. Internar nel continente en direición xeneral NE por 60 nmi.[1]
Xeoloxía y orografía
editarData de la dómina terciaria y surdiría pola mesma causa xeolóxica que fizo apaecer la cordal de la Mariña y depués la de los Andes. Darréu, na edá glacial, tomó'l so aspeutu actual. Ye d'orixe ígneu pola clase de roca que contién y pol so relieve irregular.[2]
La mariña continental ye alta y barrancosa, acantilada, bien recortada y con senos de grandes dimensiones como son el senu Xesuita y el Boca de Canales. Na mariña continental hai altores notables tales como'l monte Catedral nel senu Xesuita y el monte Triangular en Boca de Canales.[3]
Climatoloxía
editarMientres tol añu prevalecen les males condiciones xenerales del clima.[Nota 2] Solo hai dos estaciones: branu ya iviernu. El branu empieza en setiembre en que'l vientu reinante pel hibiernu dende'l NO empieza a rolar escontra'l SO, los díes empiecen a allargar y apaez el sol. Dende ochobre hasta febreru, el vientu sopla del SO dacuando con gran intensidá, llueve frecuentemente anque ensin la intensidá del iviernu. En marzu empieza l'iviernu y el vientu rola al 4° cuadrante y les agües son enchentes acompañaes de pedriscaes qu'escurecen el cielu produciéndose cerrazones bien peligroses pal navegante.[4]
Oceanografía
editarLa corriente oceánica va d'oeste a este sobre'l paralelu 50°S; al atopar el continente estremar en dos, una diríxese escontra'l norte percorriendo les mariñes de Chile y Perú, ye la que se conoz como corriente de Humboldt; la otra dirixir escontra'l siguiéndose les mariñes de los archipiélagos que van dende'l Madre de Dios escontra'l sur y llega hasta l'océanu Atlánticu. Cerca del golfu de Penas, la primer caña de la corriente oceánica tira con muncha fuercia escontra la mariña; ente'l golfu y el paralelu 50°S esperiméntase una corriente escontra l'este que los navegantes tienen de tener bien en cuenta.
El vientu ye'l fenómenu atmosféricu que más inflúi sobre les marees y les corrientes. Les marees afecten principalmente nos archipiélagos patagónicos. Reparóse que na rexón patagónica l'amplitú de la marea ye mayor nes nocherniegues que nes diurnes.
Nel golfu de Penas la menor fondura atopada foi de 75 metros. Nel sector norte la fondura media ye de 150 metros y na parte sur ye de 70 metros, sacante na badea Tarn en qu'algama los 200 metros. Na rexón nun s'atopen de cutiu baxos fondos de sable, casi siempres son de roca y toos ellos señalizaos por sargazos. Como regla pal navegante nun tendrá de pasar enxamás metanes sargazos.[5]
Flora y fauna
editarLa mariña mariniega ya islles son predreses d'orixe volcánicu ensin capa vexetal na que crecen liquen y mofos sobre una masa esponxoso, pero nes fasteres y fondalaes crez un monte tupiu nel que s'atopen carbayos, ciprés de les Guaitecas y mañios de porte medianu pero an dellos llugares pueden atopase rectu d'hasta ocho metros d'altor. Tamién hai comestibles como canelu, haya, tepú y leñadura. Ente los arbustos atopen el arrayán, el mechai, calafate, la murtilla, l'apiu montés y la fuccia montesa.
El reinu animal ye escasu y de poques especies. Huemul, foín, llobos marinos y llondres. Ente les aves terrestres el cóndor, el martín pescador, el tordu, el malvís y el picatueru. Ente les aves acuátiques el cisne, el coríu, el canquén, la gavilueta y el quetro o coríu a vapor. Ente los pexes atopamos el róbalo, el pejerrey, el blancucu y la vieya. Ente los mariscos y crustáceos la centolla, el corcuspín, la jaiba y el choro[6]
Historia
editarA cuntar de 1520, col descubrimientu del estrechu de Magallanes, poques rexones fueron tan esploraes como la de les canales patagóniques. Nes cartes antigües la rexón de la Patagonia, ente los paralelos 48° y 50° Sur, apaecía ocupada casi puramente por una gran islla denomada “Campana” separada del continente pela canal de la nación Calén”, nación que se supunxo esistió hasta'l sieglu XVIII ente los paralelos 48° y 49° de latitud sur.
Dende mediaos del sieglu XX eses canales son percorríos con seguridá por grandes naves de toles naciones, gracies a les numberoses reconocencies y trabayos hidrográficos efectuaos neses peligroses mariñes.
Por más de 6.000 años estes canales y les sos mariñes fueron percorríes polos kawésqar, indíxenes, nómades canoeros. Hai dos hipótesis sobre la so llegada a los llugares de poblamientu. Una, que procedíen del norte siguiendo la ruta de les canales chilotes y que travesaron escontra'l sur cruciando l'ismu d'Ofqui. La otra ye que procedíen dende'l sur y qu'al traviés d'un procesu de colonización y tresformamientu de poblaciones cazadores terrestres, procedentes de la Patagonia Oriental, poblaron les islles del estrechu de Magallanes y xubieron peles canales de la Patagonia hasta'l golfu de Penas. A empiezos del sieglu XXI esti pueblu fuera práuticamente aniquiláu pola aición del home blancu.[7]
Espediciones y trabayos hidrográficos
editarEl comandante Pringle Stokes del HMS Beagle en 1828 tuvo trabayando nel golfu de Penas dende mediaos d'abril hasta fines de xunu, pocu más de dos meses y mientres esi tiempu esperimentó escesivu mal tiempu, frecuentes y enllargaos temporales ya incesante agua y pedriscaes.
A mediaos d'abril de 1828 el comandante Stokes col Beagle inspeccionó'l archipiélagu Guayaneco onde atopó soterráu nel sable'l bao de carbayu inglés d'una nave de gran tamañu, polo que supunxo que se trataba de la fragata HMS Wager que naufragara na zona en 1741. Tamién atoparon los restos de trés wigwams que fueren abandonaos diba tiempu, yeren esautamente iguales a los atopaos nel estrechu de Magallanes.
Stokes dirixir al cabu Trés Montes, esaminó la mariña esterior hasta'l paralelu 47°S llende asignáu al so llevantamientu. Tornó al sur y fondió en puertu Barroso, al que bautizó como Otway, y trabayó nel llevantamientu de la zona. Permaneció fondiáu en puertu Barroso dende'l 30 d'abril hasta 9 de mayu deteníu por fuertes temporales. El 10 de mayu camudó de fondeadero al senu Hoppner. Stokes acompañáu pol teniente Skyring y cinco marineros travesó a pie la península que xune la península de Taitao col Trés Montes algamando hasta'l cabu Ráper.
El 19 de mayu zarpó de puertu Barroso y saleó el golfu Trés Montes hasta algamar la isla Javier, llevantó la mariña del golfo San Esteban y de la bahía San Quintín. Depués dirixióse al senu Kelly, saleó la canal Cheap llegando hasta la entrada del estuario Boca de Canales onde soportaron furiosos temporales. El Beagle permaneció en puertu Barroso dende'l 12 de xunu per enfermedá de gran parte de la dotación, hasta'l 29 de xunu fecha en que'l médicu informó que la tripulación taba lo suficientemente sana pa desempeñar les sos funciones ensin riesgu.
N'avientu de 1829 la goleta Adelaide, sol mandu de teniente Skyring, zarpó dende Chiloé al golfu de Penas pa llevantar les partes ensin trabayar pol Beagle. Aportó al cabu Trés Montes el 14 d'avientu y esa mesma tarde fondió en puertu Barroso. Hasta'l 19 de xineru de 1830 percorrió en bote'l ríu San Tadeo y afayó el ríu Negru, llevantó'l senu Xesuita y depués la Boca de Canales y dirixiéronse a les Guayaneco y siguieron cumpliendo les sos xeres escontra'l sur.[8]
Descripción del sector norte
editarPenínsula de Taitao
editarAsitiada ente l'estremu sur del archipiélagu de los Chonos y l'estremu norte del golfu de Penas. Dirixir escontra NO dende l'estremu SO de la laguna San Rafael. Mide alredor de 65 nmi en direición NO-SE per 8½ nmi de NE-SO. Les sos llendes constituyir la punta Seal nel estremu NO, la punta Rees pel estremu oeste, el cabu Trés Montes pel S y la punta Cochrane pel estremu SE.
Ye alta y montascosa destacar, ente otres, nel so estremu sur cumes de 786 y 784 metros, al NE del cabu Raper el cuetu La Incla de 1.066 metros y na so parte norte otru cuetu de 1.063 metros en puertu Abellugo.
La so mariña ye endentada y bien retayada por numberoses penínsules más pequeñes, tales como les penínsules Gallegos y Skyring nel so sector NO xunto a la bahía Anna Pink y la península Duende al sur de les anteriores. Nel estremu NE atópase la península Sisquelán, nel estremu SO la península Tres Montes y nel estremu SE la península Forelius.
Nel so interior hai dellos llagos y llagunes: Llagu Presidente Ríos que tien seis brazos de llongures ente 9 y 12 nmi cada unu Ente ellos álzase una cume de 1.036 metros. Lago Elena, al SO del llagu Presidente Ríos. Tien 17 nmi de llongura en direición NO-SE.[9]
Península Tres Montes
editarLes sos coordenaes según el Carreru son: L:46°51'00” S. G:75°24'00” W. Ye l'estremu suroeste de la península de Taitao. Les sos estremidaes constituyir pel NE la punta Morru, pel sureste'l cabu Stokes y pel sur el cabu Trés Montes.
Ye un macizu altu con cantiles nel que se formen dellos esteros y badees. Nel so estremu NO álzase'l cuetu Picacho de 685 metros d'altor, nel so llau oeste hai un altor de 705 metros, l'el llau sur otru cume de 762 metros y nel sector nordés otru cuetu de 762 metros.[10]
Cabu Trés Montes
editarLes sos coordenaes según el Carreru son: L:46°59'00” S. G:75°25'00” W. Ye l'estremu sur de la península Tres Montes.
Ye un puexu bien notable de 396 metros d'altor. Nel so alredor hai roques afogaes hasta una distancia de 2 cables. Ye un bon puntu de recalada. Tien de tenese especial atención coles corrientes de fluxu que tiren con fuercia escontra l'este.[11]
Golfu Trés Montes
editarTa emplazado ente'l llau este de la península Tres Montes, el costáu suroeste de la península Taitao, el costáu oeste de la península Forelius y la mariña oeste de la isla Purcell. Mide 24 nmi d'anchu ente'l cabu Stokes y la islla Purcell por 15 nmi de sacu en direición xeneral norte.
Nes sos mariñes quebraes ya irregulares fórmense senos d'estensión considerable, tales como los senos Holloway, Hoppner y Newman. Tamién hai delles islles que formen el grupu Chaicayan tamién conocíu como islles Marines.
Toa nave qu'enfuse al golfu va atopase llibre de la fuerte marexada qu'hai nel golfu de Penas.[12]
Península Forelius
editarYe l'estremu SE de la península de Taitao a la que ta xunida polos ismu de Thule y de Riavel, dambos bien baxos y bien angostos, el primeru tien 250 metros de llargu y el segundu 70 metros. Llenda al occidente col ismu de Thule y estiéndese escontra l'este por 16 nmi. El so mayor anchu ye de 4 nmi en direición N-S.
Ye montascosa y ta cubierta d'un monte trupu. De los montes baxen numberosos regueros. Los sos cumes principales son: nel estremu oeste'l monte Capuleto de 256 metros d'altu; los cuetos Benjamín y Saúl de 221 y 390 metros d'altu respeutivamente, de siguío na parte central los cuetos Esmeralda, Fuécares y Forelius de 176, 315 y 401 metros y na parte oriental los cuetos Doble Picu de 279 metros y Miraflores de 225 metros.[13]
Isla Purcell
editarAsitiada nel sector NE del golfu de Penas al sur de la península Forelius ente los golfos Trés Montes y San Esteban. Mide 1½ nmi de llongura en direición N-S por igual magnitú a 90°. Ye bien montiega y d'altor moderáu, 172 metros ye'l so mayor altor. Ta arrodiada de delles islla pequeñes y bien cercanes. Na so mariña este hai un bon surgidero, abrigáu del vientu y mar del 3° y 4° cuadrantes.[14]
Golfo San Esteban
editarAsitiáu nel sector NE del golfu de Penas ente la isla Purcell y la mariña sur de la península Forelius pel so costáu oeste y la parte norte de la isla Javier y la mariña continental pel este. Mide 9 nmi de boca por 8½ de sacu. Na mariña continental ente la desaguada del ríu San Tadeo hasta la punta norte de la entrada del abra Kelly hai una llarga sablera de sable na cual ruempe la mar permanentemente con gran violencia .[14]
Descripción del sector esta Isla Javier
editarLes sos coordenaes según el Carreru son: L:47°07'00” S. G:74°24'00” W. Allugada nel sector NE del golfu de Penas, a 7 nmi de la entrada al abra Kelly y al oeste del senu Xesuita.
Mide 12 nmi de llongura en direición NE-SO por 5 nmi d'anchu. Cubierta de vexetación con cumes que van dende los 365 hasta los 425 metros d'altu. La so mariña occidental ye inabordable pola marexada, pero nel llau este hai dos surgideros de condiciones regulares; el de más al norte, el surgidero Javier y el de más al sur, surgidero Ignacio. En dambos puédese fondiar en fondures de 20 a 25 metros con fondu de sable. Ta dixebrada de la mariña continental pela canal Cheap de 3 nmi d'anchu na so parte más angosta.[15][16]
Canal Cheap
editarCuerre ente la isla Javier y el continente. Mide 17 nmi de llongura por 5 nmi d'anchu. Ye fondu y na so parte más angosta tien 3 nmi d'anchu. Ye azotáu pola marexada casi permanente qu'hai nel golfu de Penas.[16]
Abra Kelly
editarLes sos coordenaes según el Carreru son: L:46°59'00” S. G:74°07'00” W. Abre nel territoriu continental nel sector NE del golfu de Penas darréu de siguío de la llarga sablera de sable que tien el golfo San Esteban.
Ye una badea que tien dos brazos, el brazu norte llamáu badea Kelly col tenedero del mesmu nome y otru brazu en direición sur. La entrada al abra atopar ente la punta Blanca del continente y la punta norte d'una islla ensin nome que s'atopa al sur. Ta arrodiada de montes de 400 a 600 metros d'altor. Nel so llau norte ve'l gran ventisquero San Quintín, escelente puntu de referencia pa reconocer l'abra dende una 25 nmi de distancia.[17]
Senu Xesuita
editarLes sos coordenaes según el Carreru son: L:47°11'00” S. G:74°16'00” W. Abre na mariña continental ente les puntes Julia pel norte y Anita pel sur, l'anchu d'esta boca ye de 5 nmi y metanes ella ta la islla Maldonado de 3 nmi de llargu y delles otres más pequeñes.
Na mariña sur del senu abrir escontra l'este de la punta Anita el puertu San Salvador que tien un sacu de 2 nmi en direición SE más un esteru que sigue por 3 nmi en direición SSO. A 2½ nmi de la punta Anita y na mariña sur abre'l estero San Salvador que cuerre 10 nmi en direición sur, ta arrodiáu pelos montes Ximielgos de 954 metros y Partíu de 1.316 metros d'altor. Depués escontra l'este y a 7 nmi de la punta Anita abrir en direición SSE l'esteru Julián de 10 nmi de llargu y arrodiáu per cuetos de más de 1.000 metros d'altu. Finalmente, a 7½ nmi de la punta Anita empieza l'esteru Benito que s'estiende por 11 nmi en direición NE terminando cerca del abra Kelly.
Na mariña norte del senu, frente al esteru Julián, esiste'l meyor surgidero, abrigáu de los vientos del 3° y 4° cuadrantes, puede fondiase en 20 a 40 metros d'agua.[18]
Estuario Boca de Canales
editar{{VT|Estuario Boca de Canales Asitiáu na mariña este del golfu de Penas, 20 nmi al norte de la badea Tarn. Ye un gran estuariu que s'interna nel continente en direición xeneral ESI por 11 nmi, puntu nel que s'estrema en dos brazos, unu dirixir escontra l'este por 15 nmi y l'otru escontra'l sur por 11 nmi.L'estuariu abrir ente'l cabu Machado y la punta Tianitau.
Les sos mariñes son quebraes, altes y serrapatoses. Nun ufierten abrigu. Nun hai nél nengún tipu de recursos, nin siquier pesca o caza. Na so mariña norte destaquen los montes Stokes y Triangular de 800 metros d'altu. 3 nmi al interior del estuariu tán les islles Hazard onde puede atopase un pésimu fondeadero.[19]
Islles Ayautau
editarLes sos coordenaes según el Carreru son: L:47°36'00” S. G:74°45'00” W. Son dos islles mayores, una de 228 metros d'altu y delles pequeñes. La islla mayor mentada ye un escelente puntu de referencia pa tomar la canal Messier o dirixise a la badea Tarn viniendo dende'l norte. Les canales ente les islles y el continente tán semaos de roques. El baxu Sakkarah atopar al SSO de les islles y a 3 nmi.[20]
Descripción del sector sur
editarArchipiélagu Guayaneco
editarTa formáu por dos islles principales, Wager y Byron más les islles San Pedro y Schröder y numberosos castros y roques. Wager y Byron tán dixebraes pel pasu Rundle en que'l so estremu NO atópase la badea Speedwell.[21]
Badea Tarn
editarLes sos coordenaes según el Carreru son: L:47°40'00” S. G:74°45'00” W. Allugada nel sector sur del golfu de Penas, ente'l continente, la entrada norte de la canal Messier y les islles Guayaneco. Tien 15 nmi d'anchu.[22]
Descripción del sector oeste
editarVer tamién
editarNotes
editar- ↑ 1.- Encamiéntase lleer esti artículu teniendo a la vista un atles y/o les cartes de navegación de les zones que se menten. 2.- La so descripción fíxose de norte a sur y d'oeste a este
- ↑ P'apreciar el mal tiempu reinante nesta zona copiamos delles anotaciones que'l comandante Stokes del HMS Beagle fixo na so bitácora sobre la tema:
- “L'escesivu mal tiempu detúvonos nesti fondeadero. Dende'l momentu de la nuesa llegada, na tarde del 21, hasta la medianueche del 22 llovió en riegues, ensin parar un solu minutu. El vientu yera fuerte y aturbolináu del O, ONO, y NON.”
- “Otru día y nueche d'agua incesante. Na mañana del 25 tuvimos delles pedriscaes y cola lluz del día atopamos qu'una capa de xelu, de la grosez d'un dólar, formárase sobre les superficie de tol puertu. L'agua nel nuesu fondeadero yera agua duce a la media marea, lo qu'ensin dulda favoreció la so rápida conxelación."
- "...y pocu dempués fondiamos en venti braces, protexíos por una islla escontra l'oeste pero con castros predresos que nos arrodiaben por toes direiciones, sacante del SE, dalgunos de los cualos taben a menos d'un cable de distancia de nós (esti grupu foi llamáu dempués islles Hazard). Equí tuvimos deteníos hasta'l 10 de xunu pol peor tiempu que nunca esperimentara; tábamos fondiaos con trés fondies y los masteleros trincados;..."
<ref> en <references> tien un conflictu col atributu de grupu "".Referencies
editar- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 57.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 37,38.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 37.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 40.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 47-52.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 38,39.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 25.
- ↑ King, 1839, «XI», páxs. 173-188.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 342,343.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 360,361.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, p. 361.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, p. 362.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, p. 367.
- ↑ 14,0 14,1 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 368.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 376,377.
- ↑ 16,0 16,1 Institutu Hidrográficu, 1982, p. 59.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 375,376.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 57,58.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 59,60.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 60-62.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 63.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 60.
Bibliografía utilizada
editar- Institutu Hidrográficu (1974). Atles Hidrográficu de Chile. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. Primer edición.
- Institutu Hidrográficu (1981). Carreru de la Mariña de Chile Volume II. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. 5ª edición.
- Institutu Hidrográficu (1982). Carreru de la Mariña de Chile Volume III. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. 5ª edición.
- FitzRoy, Robert, ed., Narrative of the surveying voyages of His Majesty's Ships Adventure and Beagle between the years 1826 and 1836, describing their examination of the southern shores of South America, and the Beagle's circumnavigation of the globe. Proceedings of the first expedition, 1826-30, under the command of Captain P. Parker King, R.N., F.R.S., I, London: Henry Colburn, http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F10.1&viewtype=text&pageseq=1
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre les islles de Chile.
- Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre la flora de Chile.
- Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre la fauna de Chile.
- Directemar - Armada de Chile
- Reglamentu de practicaje y pilotaje - Armada de Chile. (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
- Revista Mar Lliga Marítima de Chile.
- Oceanografía xeolóxica UCV
Datos: Q1536356- Multimedia: Gulf of Penas