Idioma nepalés
El nepalés[1] ye l'idioma oficial de Nepal, anque ye faláu tamién en delles zones del norte de la India. Esta llingua pertenez a la caña indo-irania de la familia indoeuropea. Según munchos de los idiomes del sur d'Europa (como l'italianu, l'español, el francés, el portugués, etc.) desenvolver a partir del idioma llatín y ésti del indoeuropéu, de la mesma manera munchos de los idiomes del norte d'India (ente ellos el nepalés) desenvolver a partir del sánscritu, qu'anguaño nun ye una llingua muerta (contrariamente a munches creencies, anque güei tan solo tien alredor de 200 000 falantes), y orixinalmente tamién provién del indoeuropéu).
 नेपाली / Nepālī' | |
|---|---|
| Faláu en |  Nepal India Bután
|
| Rexón | Subcontinente indiu |
| Falantes | 17 000 000 (2007) |
| Puestu | 59º (Ethnologue 1996) |
| Familia | Indoeuropéu Indo-iraniu |
| Alfabetu | Devanágari |
| Estatus oficial | |
| Oficial en | Nepal India (en Sikkim)
|
| Reguláu por | Academia de la llingua de Nepal |
| Códigos | |
| ISO 639-1 | ne
|
| ISO 639-2 | nep
|
| ISO 639-3 | nep
|
 Estensión del nepalés | |
El vocabulariu provién na so mayor parte del sánscritu, anque tien delles pallabres emprestaes del árabe y del persa (que-y llegaron al traviés del hindi y del urdú). Apocayá aumentáronse los préstamos del idioma inglés.
El nepalés escribir en alfabetu devanágari; por casu: नेपाल राज्य que significa 'estáu de Nepal'.
El so tipoloxía ye Suxetu Oxeto Verbu.
Fonoloxía
editarVocales
editar| Anterior | Central | Posterior | |
|---|---|---|---|
| Zarrada | i ĩ | o ũ | |
| semicerrada | y ẽ | o | |
| Semiabierta | ʌ ʌ̃ | ||
| Abierta | a ã |
Diptongos
editarPlantía:Harvcoltxt reconoció diez diptongos:
| Diptongos | Exemplu | Glosa | Ortografía |
|---|---|---|---|
| /ui/ | /dui/ | 'dos' | दुई |
| /iu/ | /dziu/ | 'cuerpu' | जीउ |
| /ei/ | /sʌnei/ | 'trompeta' | सनै |
| /eu/ | /euʈa/ | 'unu' | एउटा |
| /oi/ | /sriman/ | 'home' | श्रीमान |
| /ou/ | /dʱou/ | '¡llava!' | धोऊ! |
| /ʌi/ | /kʌile/ | 'cuando' | कैले |
| /ʌo/ | /dzʌo/ | 'cebada' | जौ |
| /ai/ | /bʱai/ | 'hermanu menor' | भाइ |
| /au/ | /au/ | '¡ven!' | आऊ! |
Consonantes
editar| Billabial | Dental | Alveolar | Retroflexa | Palatal | Velar | Glotal | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nasal | m | n | ŋ | |||||||||||
| Oclusiva | p pʰ |
b bʱ |
t tʰ |
d dʱ |
ts tsʰ |
dz dzʱ |
ʈ ʈʰ |
ɖ ɖʱ |
k kʰ |
ɡ ɡʱ |
||||
| Fricativa | s | ɦ | ||||||||||||
| Vibrante | r | |||||||||||||
| Aproximante | (w) | l | (j) | |||||||||||
Muestra de testu
editarDe siguío preséntase una muestra de testu del Artículu 1º de la Declaración Universal de los Derechos Humanos.
En nepalés
सबै मनुष्यहरू लाई गौरव बढी अधिकारहरूको मामलामा जन्मजात स्वतन्त्रता र समानता प्राप्त छ । उनलाई बुद्धि र अंतरात्माको देन प्राप्त छ र परस्पर उनलाई भाईचारेको भावले बर्ताव गर्नु पर्छ ।
Sabai vyaktiharū janmajāt svatantra hun tī sabaikō samān adhikār ra mahatva cha. Nijaharūmā vicāraśakti ra sadvicār bhaēkōlē nijaharūlē āpastmā bhrātr̥tvakō bhāvanābāṭ vyavahār garanu parcha.
N'español
Tolos seres humanos nacen llibres ya iguales en dignidá y derechos y, dotaos como tán de razón y conciencia, tienen de portase fraternalmente los unos colos otros.
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: nepalés
- ↑ 2,0 2,1 Plantía:Harvcoltxt
- ↑ Plantía:Harvcoltxt
- ↑ Plantía:Harvcoltxt
- ↑ Plantía:Harvcoltxt
Bibliografía
editar- Acharya, Jayaraj (1991). A descriptive grammar of nepali and an analyzed corpus. (n'inglés). United States of America: Georgetown University Press. ISBN 0-87840-282-9. Consultáu'l 26 de xineru de 2014.
Enllaces esternos
editar
Consulta la edición de Wikipedia n'idioma nepalés.- Nepali alphabet, pronunciation and language (n'inglés)
Datos: Q33823
Multimedia: Nepali language