O le Ao o le Malo
O le Ao o le Malo ye'l nome pol que se conoz al Xefe d'Estáu de Samoa, magar una traducción más exacta del términu podría ser la de «xefe del gobiernu», yá que ao ye un títulu reserváu xeneralmente a los xefes y malu significa «gobiernu».[1][2] Recibe'l títulu de La so Alteza.
| O le Ao o le Malo | |
|---|---|
| cargu | |
| xefe d'Estáu | |
 | |
 | |
| Titular | Vaaletoa Sualauvi II dende 21 xunetu 2017 |
| Xurisdicción | Samoa |
| Estáu | Samoa |
| Creación | 1r xineru 1962 |
 | |
El cargu ta reguláu na Parte III de la Constitución de Samoa del añu 1960.[3] Nel momentu que adoptóse la Constitución antemanóse que los xefes d'estáu futuros seríen escoyíos d'ente los cuatro xefes» reales (Tama-a-Aiga). Sicasí, esti requisitu nun apaez testualmente na Constitución y, por esi motivu, Samoa podría considerase de facto como una república en llugar d'una monarquía electiva y constitucional que ye lo que ye de iure.
El Secretariu de Prensa gubernamental describe'l cargu de O le Ao o le Malo como'l d'un presidente ceremonial». Na actualidá, el cargu ocupar Vaʻaletoʻa Eti Sualauvi II, que foi escoyíu pa un mandatu de 5 años el 21 de xunetu de 2017.[4]
Historia
editarCuando Samoa algamó la so independencia nel añu 1962, los que nesi momentu yeren consideraos los dos xefes tribales más importantes[5] de los cuatro esistentes, Malietoa Tanumafili y Tupua Tamasese Mexaʻole, fueron escoyíos conxuntamente pal cargu y de manera vitalicia, y asina foi recoyíu na Constitución de 1960. Cada unu, respeutivamente, representaben a los Malietoa y los Tupua, tribus que fueron descrites como «los dos principales llinaxes familiares» de Samoa.[6] Conocíase-yos conxuntamente como O Ao o le Malo ya individualmente como O le Ao o le Malo.[3]
Sicasí, Tupua Tamasese Mexa’aole morrió un añu dempués, en 1963, dexando a Malietoa Tanumafili como l'únicu xefe d'Estáu de Samoa hasta la so muerte en 2007, a los 94 años d'edá.[7][8]
Nel so llugar, Tuiatua Tupua Tamasese Efi foi escoyíu, el 16 de xunu de 2007, pola Asamblea Llexislativa de Samoa como nuevu O le Ao o le Malo y pa un mandatu de 5 años qu'empezó'l 20 de xunu de 2007. Tupua Tamasese Tupuola Tufuga Efi sirviera yá en dos causes como Primer Ministru de Samoa y ye'l fíu mayor de Tupua Tamasese Mexaʻole.
Requisitos
editarDe conformidá col artículu 18 de la Constitución de Samoa, les persones qu'ocupen el cargu de O le Ao o le Malo tienen de cumplir los siguientes requisitos:
- Tar cualificaos pa ser escoyíos Miembros del Parllamentu.
- Tener les cualificaciones que l'Asamblea Llexislativa de Samoa determine por aciu resolución.
- Nun ser quitaos primeramente del cargu de Xefe d'Estáu por mala conducta o enfermedá.[3]
Duración del cargu
editarLa duración del cargu ye por cinco años, y esiste la posibilidá de reeleición. Les esceiciones a esta norma fueron Malietoa Tanumafili y Tupua Tamasese Mexa'ole, que recibieron el cargu de manera vitalicia por mandamientu espreso del artículu 19 de la Constitución.[3]
Per otru llau, una persona puede ser estremada del cargu de manera antemanada por trés víes:
- Arrenunciu.
- Cese per decisión de l'Asamblea y baxu motivos de mala conducta o enfermedá.
- Aprobación por dos tercios de l'Asamblea Llexislativa d'una resolución de cese nel cargu que fuera propuesta y sofitada por siquier un cuartu de los sos miembros, teniendo de trescurrir siquier 14 díes dende la moción y se alderique na Asamblea.[3]
Deberes y poderes
editarLa posición del O le Ao o le Malo ye similar al d'un xefe d'estáu d'una monarquía constitucional, entrín y non se trata d'un xefe d'estáu con bien poques competencies, más de calter ceremonial o formal que reales. El poder real osténtalo el Primer Ministru de Samoa, magar ye l'O le Ao o le Malo quien formalmente noma a ésti por orde de l'Asamblea. Sicasí lo anterior, l'O le Ao o le Malo podría eslleir el parllamentu en cualquier momentu, y ye l'encargáu de sancionar les lleis aprobaes nél.[9] Tamién tien el derechu de conceder indultos.[10]
Xefes d'Estáu (O le Ao o le Malo) dende 1962
editar| № | Nome |
Gobiernu | Imaxe | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Empiezu | Final | ||||
| 1 | Tanumafili II (1913–2007) |
1 de xineru de 1962 | 11 de mayu de 2007 | ||
| Mexaʻole (1905–1963) |
5 d'abril de 1963 | ||||
| 2 | Efi (1938–) |
20 de xunu de 2007 | 21 de xunetu de 2017 |  | |
| 3 | Sualauvi II (1947-) |
21 de xunetu de 2017 | Presente | ||
Referencies
editar- ↑ Samoalive dictionary
- ↑ Websters Online Dictionary
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 «Constitution of the Independent State of Western Samoa 1960». University of the South Pacific. Archiváu dende l'orixinal, el 8 de xunetu de 2007. Consultáu'l 28 d'avientu de 2007.
- ↑ Samoa Planet
- ↑ Hassall, Graham and Saunders, Cheryl (2002). Asia-Pacific Constitutional Systems. Cambridge University Press, páx. 41. ISBN 0521591295.
- ↑ New Zealand Herald. «Name says it all for Samoa's new leader». Consultáu'l 28 d'avientu de 2007.
- ↑ «Samoan king dies at the age of 94». The Sydney Morning Herald. 2007-05-13. http://www.smh.com.au/news/World/Samoan-king-dies-at-the-age-of-94/2007/05/13/1178994972370.html. Consultáu'l 13 de mayu de 2007.
- ↑ NZ Herald
- ↑ Kogan Page, World of information (2003). Asia and Pacific Review 2003/04, 21st edition. Essex, England: Walden Publishing Ltd., páx. 41. ISBN 0749440635.
- ↑ eDiplomat.com. «Samoa». Archiváu dende l'orixinal, el 28 de payares de 2015. Consultáu'l 28 d'avientu de 2007.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre O le Ao o le Malo.- Páxina oficial de la Xefatura d'Estáu de Samoa
- Páxina oficial del Xefe d'Estáu de Samoa
Datos: Q1258128- Multimedia: O le Ao o le Malo of Samoa