Reinu Xuníu de Gran Bretaña ya Irlanda

	estáu desapaecíu
Bandera del Reinu Xuníu	escudu del Reinu Xuníu
Himnu nacional	God Save the King;
Alministración
Nome oficial	United Kingdom of Great Britain and Ireland (en)
Capital	Londres
Forma de gobiernu	estáu unitariu ; Monarquía parllamentaria
Monarca del Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda (es)	Xurde V del Reinu Xuníu (dende 6 mayu 1910)
Llingües oficiales	inglés
Rellaciones diplomátiques	ver República Riograndense (es) ; República Popular Ucraína ; Reinu de Mosquitia ; ;
Miembru de	ver Sociedá de Naciones ; ;
Xeografía
Coordenaes	51°30′26″N 0°07′39″W / 51.507222°N 0.1275°O
Superficie	315093 km²
Demografía
Población	45 370 530 hab. (1911)
Densidá	143,99 hab/km²
Xentiliciu	británicu
Economía
Moneda	llibra esterlina

Pa ver el territoriu actual, Reinu Xuníu.

El Reinu Xuníu de Gran Bretaña ya Irlanda foi formáu pola unión del Reinu de Gran Bretaña (yá una unión de los reinos d'Escocia ya Inglaterra en 1707) y el Reinu d'Irlanda en 1800. La unión foi facilitada pola decisión del Parllamentu Irlandés en College Green, Dublín, n'agostu de 1800, de votar a favor de la unión aprobando'l Acta d'Unión de 1800.

So los términos de la unión, Irlanda sería representada por más de 100 miembros del parllamentu nel parllamentu xuníu, que axuntaríase nel Palaciu de Westminster. Una parte del tratáu sería la emancipación católica. Sicasí, esta condición foi bloquiada pol Rei Xurde III, quien sostuvo que la emancipación de los católicos traicionaría'l so xuramentu de coronación.

Delles xeneraciones de líderes irlandeses promovieron campañes pa la formación d'un gobiernu llocal n'Irlanda. Daniel O'Connell llogró forzar al gobiernu británicu pa garantizar finalmente la emancipación católica en 1829. Sicasí, la so campaña pa 'repeler' l'actu d'unión foi un fracasu. Líderes posteriores, tales como Charles Stewart Parnell, realizaron campañes pa la creación d'un gobiernu propiu n'Irlanda sol nome de Home Rule (gobiernu propiu), que permanecería siendo miembru del Reinu Xuníu.

En 1919, miembros del parllamentu irlandés electos pa Westminster formaron un parllamentu independiente irlandés illegal llamáu Dáil Éireann, col poder ejectutivo centráu nel Presidente de Dáil Éireann, Éamon de Valera. Una Guerra anglu-irlandesa tuvo llugar ente 1919 y 1921. D'últimes n'avientu de 1922, ventiséis de los condaos irlandeses arrenunciaron al Reinu Xuníu de Gran Bretaña ya Irlanda y formaron un Estáu Independiente Irlandés. Seis condaos, conocíos como Irlanda del Norte, permanecieron sol gobiernu del Reinu Xuníu, que foi rebautizado como Reinu Xuníu de Gran Bretaña ya Irlanda del Norte en 1927, como parte d'una rectificación fundamental de títulos de dominiu, estáu y realeza. Como parte del cambéu, el rei dexó de ser monarca nos diversos dominios (cada unu de los cualos yera vistu como inferior al Reinu Xuníu) pa convertise en monarca de cada dominiu en forma individual, convirtiéndose en Rei d'Irlanda, Rei d'Australia, Rei de Canadá, Rei de Nueva Zelanda, etc., reemplazando asina'l conceutu d'una corona compartida pol d'un monarca de mancomún pa corones separaes.

Historia

Unión

Irlanda ganó un grau d'independencia na década de 1780 gracies a Henry Grattan. Mientres esti tiempu los efeutos de les lleis penales sobre la población católica mayoritaria amenorgar, y a dellos propietarios católicos concedióse-yos la franquicia en 1794; sicasí, entá taben escluyíos de ser miembros de la Cámara de los Comunes irlandesa. Esti curtiu periodu d'independencia llindada llegó al so fin dempués de la rebelión irlandesa de 1798, que se produció mientres la guerra de Gran bretaña contra la Francia revolucionaria. El mieu del gobiernu británicu d'un revestimiento independiente d'Irlanda contra ellos cola ayuda francesa dio llugar a la decisión de xunir a los dos países. Esto foi provocáu pola llexislación nos parllamentos de dambos reinos y entró a valir el 1 de xineru de 1801.

Guerres Napoleóniques

Mientres la guerra de la Segunda Coalición (1799-1801), Gran Bretaña ocupó la mayor parte de les posesiones d'ultramar de Francia y Holanda, los Países Baxos convirtiérense nun estáu satélite de Francia en 1796, pero les enfermedaes tropicales cobráronse la vida de más de 40.000 soldaos. Cuando'l Tratáu de Amiens punxo fin a la guerra, Gran Bretaña alcordó devolver la mayor parte de los territorios que prindara. En mayu de 1803, declaróse la guerra otra vegada. Los planes de Napoleón pa invadir Gran Bretaña fallaron, principalmente por cuenta de la inferioridá de la so armada, y en 1805 Lord Nelson y la Marina Real ganen decisivamente a los franceses y españoles en Trafalgar, que foi la última aición naval importante de les guerres napoleóniques.

Simultáneamente coles Guerres Napoleóniques, disputes comerciales y himpases británicos con marineros d'Estaos Xuníos llevó a la guerra de 1812 colos Estaos Xuníos. Un acontecimientu central na historia d'América, que dio poco ecu en Gran Bretaña, onde se centra tola atención na llucha con Francia. Los británicos pudieron dedicar pocos recursos pal conflictu hasta la cayida de Napoleón en 1814.

Wellington en Waterloo

En 1815 el duque de Wellington llogra acabar col imperiu napoleónicu na decisiva Batalla de Waterloo.

Xurde IV y Guillermu IV

Gran Bretaña remaneció de les Guerres Napoleóniques un país bien distintu de lo que fuera en 1793. A midida que la industrialización avanzaba, la sociedá camuda, cada vez más urbanu y menos rural. La posguerra vio una depresión económica, les males colleches y l'inflación causen malestar social xeneralizáu. Europa dempués de 1815 taba en guardia contra una torna de xacobinismu, ya inclusive los lliberales británicos vieron el pasaxe de los Fechos de seis en 1819, que proscribe les actividaes radicales.A finales de la década de 1820, xunto con una recuperación económica xeneral, munches d'estes lleis represives fueron derogaes y en 1828 una nueva llexislación garantiza los derechos civiles de los disidentes relixosos.

El rei Xurde IV dexó que los sos ministros tomen la carga completa de los asuntos de gobiernu, xugando un papel enforma menor que'l so padre, Xurde III. Los sos gobiernos, con poca ayuda del rei, presidieron la victoria nes guerres napoleóniques, axustaron l'alcuerdu de paz, y trataron de faer frente al malestar social y económico que lu siguió. foi asocedíu pol so hermanu menor Guillermu IV (1830-1837) , pero foi pocu arreyáu na política. El so reináu vio delles reformes: la llei de probes actualizóse, el trabayu infantil acutáu, la esclavitú abolida en casi tol Imperiu Británicu, y, lo más importante, la Llei de Reforma de 1832. Remocicó'l sistema eleutoral británicu.

Nun hubo grandes guerres, hasta la Guerra de Crimea (1853 a 1856). Mientres Prusia, Austria y Rusia, como monarquíes absolutes, trataron de suprimir el lliberalismu uquier qu'asoceda, los británicos llegaron a un alcuerdu coles nueves idees. Gran Bretaña intervieno en Portugal en 1826 pa defender a un gobiernu constitucional ellí y reconocer la independencia de les colonies americanes d'España en 1824. comerciantes británicos y financistas y constructores ferroviarios más tarde, xugaron un papel importante nes economíes de la mayoría de les naciones llatinoamericanes.

Yera victoriana

Victoria na so coronación.

La era victoriana foi'l periodu de la reina Victoria ente 1837 y 1901, que significó l'altor de los británicos Revolución Industrial y el puntu mas álgido del Imperiu británicu. La era foi precedida pola era de la rexencia y asocedíu pol periodu eduardiano. Victoria convirtióse en reina en 1837 a los 18 años. El so llargu reináu vio Bretaña algama'l cenit del so poder económicu y políticu, cola introducción de los barcos de vapor, los ferrocarriles, la fotografía y el telégrafu. Gran Bretaña caltener de nuevu na so mayoría inactiva na política continental.La segunda metá del sieglu 19 vio una enorme espansión del imperiu colonial de Gran Bretaña, la mayoría n'África.

Gran Bretaña tuvo que defender tol so imperiu y facer con un exércitu de voluntarios, la única gran potencia n'Europa en nun tener el serviciu militar obligatoriu. Dalgunos cuestionaron si'l país taba sobrecargado.

L'ascensu del Imperiu alemán dende la so creación en 1871 plantegó un nuevu retu, yá que (xunto con Estaos Xuníos), amenació con usurpar el llugar de Gran Bretaña como potencia industrial más importante del mundu. Alemaña adquirió un númberu de colonies n'África y el Pacíficu, pero'l canciller Otto von Bismarck Yera victoriana ésitu nel llogru de la paz polo xeneral al traviés de la so estratexa d'equilibriu de poder.

La dómina victoriana ye famosa poles normes victorianes de la moral personal. Los historiadores suelen coincidir en que les clases medies caltienen altos estándares morales personales (y polo xeneral siguiéronlos), pero aldericaron si les clases trabayadores siguieron el so exemplu.Los moralistes nel sieglu 19 como Henry Mayhew denunciaron los barrios baxos pa los sos supuestos altos niveles de la cohabitación ensin matrimoniu y nacencies illexítimes. Sicasí, la nueva investigación usando xuegu computarizado d'archivos de datos amuesa que les tases de convivencia entós yeren bastante baxu per debaxo del 5% pa la clase obrera y los probes.

Imperiu británicu en 1886

Yera eduardiana

La reina Victoria morrió en 1901 y el so fíu Eduardu VII convertir en rei, inaugurando la era eduardiana, que se caracterizó poles pantalles de riqueza grandes y fachendosos en contraste con visiegu de la era victoriana. Cola llegada del sieglu 20, les coses tales como películes, automóviles y aviones veníen n'usu. El nuevu sieglu carauterizar por una sensación de gran optimismu. Les reformes sociales del sieglu pasáu siguió nos 20 col Partíu Llaborista. Eduardo morrió en 1910, pa ser asocedíu por George V, que reinó dende 1910 hasta 1936. Llibre d'escándalos, trabayador y popular, George V yera'l monarca británicu que, cola reina María, estableció'l modelu modernu de conducta exemplar pa la realeza británica, basada nos valores de la clase media y virtúes. Entendió l'Imperiu estranxeru meyor que cualesquier de los sos primeros ministros y utilizó la so memoria escepcional pa les figures y los detalles, yá sía de los uniformes, la política o les rellaciones, con bones resultancies pa llegar na conversación colos sos súbditos.

La era prósperu, pero les crisis polítiques siguieron n'aumentu y fora de control. Dangerfield (1935) identificó la "estraña muerte d'Inglaterra lliberal", como les múltiples crisis que cuten simultáneamente en dende 1910 hasta 1914, con grave inestabilidá social y política derivada de la crisis irlandesa, conflictividá llaboral, los movimientos de sufraxu de les muyeres, y les lluches partidista y constitucional en Parllamentu. Nun hai solución a la vista cuando apaeció'l biltu inesperáu de la Gran Guerra en 1914 punxo los asuntos domésticos n'espera. McKibben sostién que'l sistema de partíos políticos de la era eduardiana atópase en delicáu equilibriu na viéspora de la guerra en 1914. Los lliberales taben nel poder con una alianza progresista de Trabayu y, de xemes en cuando, los nacionalistes irlandeses. La coalición comprometióse col llibre comerciu (en contraposición a los altos aranceles a los conservadores buscaben), la llibre negociación coleutiva pa los sindicatos (colos conservadores en contra), una política social activa que foi forxando l'estáu de bienestar y la reforma constitucional p'amenorgar el poder de la Cámara de los Lores. La coalición escarecía d'un plan al llargu plazu, yá que foi improvisáu de les arrayadures de la década de 1890.

La Gran Guerra

Dempués d'un empiezu difícil Gran Bretaña so David Lloyd George movilizó con ésitu la so mano d'obra, la industria, les finances, l'imperiu y la diplomacia, n'alianza colos franceses y los norteamericanos, pa ganar a les potencies centrales. Un segmentu de los nacionalistes irlandeses tracen una rebelión en 1916.La economía creció alredor del 14% 1914-18 a pesar de l'ausencia de munchos homes nos servicios; pela cueta la economía alemana contráxose un 27%. La gran guerra producióse un descensu nel consumu de civil y con una reasignación importante de municiones.La guerra obligó a Gran Bretaña a utilizar les sos reserves financieres y pidir emprestáu grandes sumes de los EE.XX.

L'escosamientu y cansanciu de la guerra crecíen peor en 1917, como los combates en Francia siguió ensin un final a la vista. Les ofensives de primavera alemanes de 1918 fracasaron, y cola llegada de los americanos pel branu a un ritmu de 10.000 al día los alemanes dieron cuenta de que taben siendo acorviaos. Alemaña alcordó un armisticiu - en realidá una rindición - el 11 de payares de 1918. La guerra fuera ganada por Gran Bretaña y los sos aliaos, pero a un tarrecible costu humanu y económicu, la creación d'un sentimientu de que les guerres nunca tienen de ser combatíes de nuevu.

Guerra d'independencia Irlandesa

La situación europea, combinada cola amenaza de la conscripción (que tuviera operando en Gran Bretaña, pero nun fuera introducíu n'Irlanda), camudó más el clima políticu. Nes eleiciones xenerales irlandeses d'avientu de 1918, el Partíu Parllamentariu Irlandés (IPP) perdió toos menos seis de los sos asientos en favor del partíu nacionalista más radical, el Sinn Féin. En xineru de 1919 formóse unilateralmente un parllamentu irlandés independiente en Dublín, conocíu como'l primera "Dáil Éireann", con un executivu sol Presidente de la Cámara de Representantes, Eamon de Valera, líder del Alzamientu de Pascua d'abril de 1916, qu'evitara la execución por cuenta de la so nacencia en Nueva York. Anque De Valera nunca reclamó la ciudadanía d'Estaos Xuníos, los británicos, que lluchaben metanes la Gran Guerra, nun podía dexase'l luxu d'alloñar de los Estaos Xuníos, que nun entró formalmente na guerra hasta abril de 1917.

La Guerra de la Independencia llibrar ente 1919 y 1922, en gran parte empobináu por Michael Collins, qu'emplega táctiques de guerrilla y contra intelixencia pocu ortodoxes que infligieron graves daños tantu na policía llocal (la Policía Real d'Irlanda, o RIC), como a los axentes d'intelixencia británicos en Dublín, minando la moral británica. Un tratáu ente'l gobiernu británico y representante de la Dáil Éireann alcordóse finalmente en 1922, dando llugar a la partición de la islla d'Irlanda'l 3 de mayu 1921, so la Llei de 1920 del Gobiernu irlandés, en dos distintes rexones autónomes del Reinu Xuníu: Irlanda del Norte y l'efímera Irlanda del Sur.

En colloráu la seición qu'abandonó'l Reinu Xuníu en 1922.

Fin de la Unión

El 6 d'avientu de 1922, esautamente un añu dempués del Tratáu Anglo-Irlandés foi robláu, tola islla d'Irlanda dixebrar con eficacia dende'l Reinu Xuníu de Gran Bretaña ya Irlanda, la formación d'un nuevu dominiu del Imperiu Británicu, l'Estáu Llibre d'Irlanda. Como yera d'esperar, la zona conocida como "Irlanda del Norte" (seis condaos del Ulster), darréu exerció'l so derechu en virtú del Tratáu Anglo-Irlandés d'optar pol nuevu estáu. El 7 d'avientu de 1922, el día dempués del establecimientu del Estáu Llibre d'Irlanda, el Parllamentu d'Irlanda del Norte fixo un discursu ante'l rei George V d'optar pol Estáu Llibre d'Irlanda, que'l rei aceptó. La Unión de Gran Bretaña con parte d'Irlanda siguió al ser llamáu'l "Reinu Xuníu de Gran Bretaña ya Irlanda" hasta 1927, cuando pasó a llamase "Reinu Xuníu de Gran Bretaña ya Irlanda del Norte" pola Real acta parllamentaria de títulos de 1927, nome pol cual ye conocíu'l país nel tiempu presente.

La bandera de la unión

L'actual bandera del Reinu Xuníu entá caltién la cruz de San Patriciu representando a Irlanda

La bandera creada pa la unión de los reinos de Gran Bretaña ya Irlanda nel añu 1800 sigue siendo la bandera del Reinu Xuníu. La bandera, llamada n'inglés Union Jack, ye combinación de les banderes d'Inglaterra y Escocia cola bandera de San Patriciu d'Irlanda. La cruz colorada, la cruz de San Jorge, representa a Inglaterra. El fondu azul, sobre'l cual apaez la cruz de San Andrés (en forma d'una 'X' blanca), representa a Escocia, ente que la 'X' colorada que se superpone a la 'X' blanca ye conocida como la cruz de San Patriciu y representa a Irlanda.

Notes y referencies

Bibliografía

Ferguson, Niall (2004). Empire, The rise and demise of the British world order and the lessons for global power. Basic Books. ISBN 0-465-02328-2.
Jenkins, Brian (2006). Irish Nationalism and the British State: From Repeal to Revolutionary Nationalism. Montreal & Kingston, ON: McGill-Queen's University Press. ISBN 9780773577756. Consultáu'l 9 de xunu de 2013.