Reinu de Bornu
El reinu o imperiu de Bornu (1380-1893) foi un estáu africanu asitiáu no qu'anguaño ye'l nordeste de Nixeria ente 1380 y 1893. El reinu de Bornu foi unu de los territorios que constituyiríen más tarde l'imperiu de Bornu-Kanem, y cuando esta entidá sumió'l reinu de Bornu siguió esistiendo mientres delles décades más tarde.
| ||||
|---|---|---|---|---|
| estáu desapaecíu | ||||
| ||||
| Alministración | ||||
| Capital |
Ngazargamu (es)  | |||
| Xeografía | ||||
| Coordenaes | 13°02′50″N 12°13′40″E / 13.047222°N 12.227778°E | |||
 | ||||
| Superficie | 50000 km² | |||
| Demografía | ||||
| Población | 5 000 000 hab. (1892) | |||
| Densidá | 100 hab/km² | |||
 | ||||
Como tal el reinu de Bornu surdió como la continuación del reinu de Kanem fundáu sieglos antes pola dinastía Sayfawa. Col tiempu l'imperiu de Bornu-Kanem basáu principalmente en -y territoriu de Bornu llegó ser mayor que'l reinu de Kanem, y nel so apoxéu incluyó partes de lo qu'anguaño son Chad, Níxer y Camerún.
Orixe y fundación
editarExilio de Kanem
editarTres décades de conflictu internu, rebeliones y la invasión dende Bulala, la n'otru tiempu poderosa dinastía Sayfawa foi espulsada de Kanem y volvió al estilu de vida nómada qu'abandonara sieglos antes. Escontra 1380, los kanembu finalmente impunxéronse a grupos árabes, bereberes y ḥauses y formaron un nuevu estáu estable en Bornu. Col tiempu, y por aciu los matrimonios interétnicos de los kanembu y los bornu formóse una nueva identidá étnica, los kanuri.
Periodu inicial
editarInclusive en Bornu, los problemes de la dinastía Sayfawa siguieron. Mientres los primeros trés cuartos de sieglu XV, por casu, 15 mais ('reis') distintos ocuparon el tronu. Pero, alredor de 1455, el mai Alí Dunamami ganó a los sos rivales y empezó l'afitamientu de Bornu. Construyó una capital fortificada en Ngazargamu (anguaño en Nixeria), al oeste del llagu Chad. Esta foi la primer sede permanente d'un mai Sayfawa. Poco dempués el mai Ali Gaji (1455-1487) foi capaz de ganar a los bulala y recuperar la ciudá de Njimi, l'antigua capital de Kanem. Sicasí, entá dempués de recuperar esta ciudá, los líderes de Bornu, permanecieron en Ngazargamu porque les sos tierres yera más granibles dende'l puntu de vista agrícola y más fayadices pa criar ganáu.
Periodu Kanem-Bornu
editarCol control sobre los dos capitales Njimi y Ngazargamu, la dinastía Sayfawa algamó'l cumal del so poder. Los dos estaos Kanem y Bornu fueron fundíos nuna única entidá, anque l'autoridá política siguió asitiada en Bornu. L'imperiu de Bornu-Kanem algamó la so máxima estensión sol mai Idris Alooma (c. 1571-1603).
Idris Alooma
editarIdris Alooma ye recordáu pola so habilidá militar, les sos reformes alministratives y la so piedá relixosa. Los sos principales adversarios fueron los estaos ḥausas nel oeste, los tuareg y los Tubu en -y norte y los bulala nel este. Les sos reformes incluyeron l'empléu de cuarteles militares fixos (arrodiaos de murios), asedios permanentes y la so táctica "tierra quemada", onde los soldaos quemaben cualquier cosa nel so camín. Tamién usó caballeros y caballos con armadures, según camellos bereberes, mnarineros kotoko, y mosqueteres provistos de cascos metálicos entrenaos por asistentes militares otomanos.[1] La so diplomacia foi bien activa y estableció rellaciones con Trípoli, Exiptu y l'imperiu otomanu, qu'unvió una llegación diplomática de 200 miembros al traviés del desierot hasta la corte de Alooma en Ngazargamu. Alooma tamién robló lo que probablemente foi'l primer tratáu robláu d'alto'l fueu de la historia de Chad.
Alooma introdució un ciertu númberu de reformes llegales y alministratives basaes nes sos creencies relixoses y la llei islámica (xaria). Patrocinó la construcción de numberoses mezquites y fixo una pelegrinación (hajj) a la Meca, onde axustó'l establecimineto d'un alojamineto que sería usáu polos pelegrinos procedentes del so reinu. Como otros políticos reformadores, los sos llogros lleváronlu a buscar aliaos y asesores lleales y competentes. Alooma regularmente buscaba l'asesoramientu d'un conseyu formáu polos xefes de los clanes más importantes. Amás pidía a les figures polítiques más prominentes que vivieren na corte, y promovió aliances polítiques por aciu matrimonios fayadizos. El mesmu Alooma yera fíu d'un padre kanuri y una madre bulala.
Referencies
editar- ↑ Lange, Chronicle, 38.
Bibliografía
editar- Brenner, Louis: The Shehus of Kukawa, Oxford 1973.
- Cohen, Ronald: The Kanuri of Bornu, New York 1967.
- Hughes, William (2007). A class-book of modern geography (Paperback). Whitefish, MT: Kessinger Publishing, páx. 390 Pages. ISBN 1-4326-8180-X.
- Lange, Dierk: -y Dīwān des sultans du Kanem-Bornu, Wiesbaden 1977.
- -- A Sudanic Chronicle: The Borno Expeditions of Idris Alauma (1564-1576), Stuttgart 1987.
- -- "Ethnogenesis from within the Chadic state", Paideuma, 39 (1993), 261-277.
- Nachtigal, Gustav: Sahara und Sudan, Berlin, 1879-1881, Leipzig 1989 (Nachdruck Graz 1967; engl. Übers. von Humphrey Fisher).
- Oliver, Roland & Anthony Atmore (2005). Africa Since 1800, Fifth Edition. Cambridge: Cambridge University Press, páx. 405 Pages. ISBN 0-521-83615-8.
- Urvoy, Yves: L'empire du Bornou, Paris 1949.
- Zakari, Maikorema: Contribution à l'histoire des populations du sud-est nigérien, Niamey 1985.
Enllaces esternos
editar
