Salamanca

Salamanca
	escudo de Salamanca (es)
Alministración
País	España
Autonomía	Castiella y Lleón
Provincia	provincia de Salamanca
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de Salamanca	Carlos Manuel García Carbayo
Nome oficial	Salamanca (es)
Nome llocal	Salamanca (es)
Códigu postal	37001–37009
Xeografía
Coordenaes	40°57′54″N 5°39′51″W / 40.965°N 5.6642°O
	Salamanca Salamanca (España)
Superficie	39.56 km²
Altitú	798 m
Llenda con	Santa Marta de Tormes, Carbajosa de la Sagrada, Arapiles, Aldeatejada, Carrascal de Barregas, Doñinos de Salamanca, Villamayor, Villares de la Reina y Cabrerizos
Demografía
Población	143 954 hab. (2023); - 65 359 homes (2019); - 78 869 muyeres (2019)
Porcentaxe	0% de provincia de Salamanca
Densidá	3638,88 hab/km²
Xentiliciu	salamanquín (masculín singular); salamanquina (femenín singular); salamanquino (xéneru neutru); salamanquinos (masculín plural); salamanquines (femenín plural)
Más información
Prefixu telefónicu	923
Estaya horaria	UTC+01:00
Llocalidaes hermaniaes	Coímbra, Nîmes, Wurzburgu, Bruxes, Buenos Aires y Les Palmes de Gran Canaria
	salamanca.es

La ciudá de Salamanca^[4] ye la capital de la provincia de Salamanca. Tien una población de 143 954 habitantes (2023)^[5]^[6] censaos y al rodiu de 25.000 estudiantes non recoyíos nel censu.

A los habitantes de la ciudá conozse-yos como salamanquinos n'asturianu o salmantinos o charros en castellanu.

Xeografía

Ta asitiada a la vera del ríu Tormes, a 802 metros d'altitú, nuna superficie de 29,8 quilómetros cuadraos. Alcuéntrase a unos 212 km de Madrid.

Historia

Edificiu históricu de la Universidá de Salamanca.

Él más grande fechu na historia de la ciudá ye la fundación de la so universidá pol rei lleonés Alfonsu IX en 1218. Foi la primer universidá en suelu lleonés, creada col envís de que los lleoneses nun salieren a estudiar a Castiella.

Na fala lleonesa del sieglu XVII conséñase Sallamanca.^{[ensin referencies]}

Prehistoria

Ensin dulda l'home prehistóricu habitó les fasteres salamanquines. Cuarcites tallaes a xeitu d'ayalgues, atópense nes márxenes del Huebra-Yeltes con una antigüedá superior a 100.000 años. Xacimientos del Achelense Antiguu en Castraz de Yeltes: “Mesa Grande”, “El Lombo”. Hai tamién restos del Paleolíticu na vega del ríu Águeda.

Del Neolíticu ya primera Edá de los Metales hai dellos afayamientos: machaos de piedra apolazada ya variedá d'oxetos en cobre o bronce (pex. Xacimientu de “Cabeza Gejo” en Barruecupardu). Ye valoratible tamién la esistencia de dólmenes (Mata de Ledesma, Piedras Hitas, Torreciellas..) ya mesmamente menhires como'l de “Los Regalados” en Fuenteguinaldo; o túmulos megalíticos como'l de “El Turrión” (Navamorales).

Na Edá del Fierro esistieron fortificaciones tipu castros, siendo un d'estos lo que güei día ye la propia Ciudá de Salamanca. Otros castros hebo en Bermellar, Barruecupardu, Ecla, Las Uces, etc.

La cuasi entera provincia salamanquina tuvo dientro de les fasteres dominaes polos vetones (“cultura de los verracos”), pueblu prerromanu d'orixe non nidiu, pue que celta, anque otros historiadores opinen que taben nesti territoriu enantes qu'allegaren los propios celtes. Ciudaes vetones foron Salmántica (Helmántica), Miróbriga (Ciudad Rodrigo), Bletissa (Ledesma), Oronia (nel téminu de Fuenteguinaldo).

Les guerres ente vetones (d'economía ganadera) ya los sos vecinos los vaceos (d'economía agrícola-cerealista) arrequexó a los primeros a les fasteres del sur.

Historia antigua

Nel añu 218 aporten a Salamanca les tropes d'Hanibal Barca, que conquistaren estes tierres ensin malpenes llucha.

Vencíos los cartaxineses por Roma na figura d'Emilio Escipión, la península ibérica (Hispania) pasu ente pasu foi conquistada polos romanos. Estos xuniéronse pacíficamente na edá del fierru (-180 a –121) los distintos pueblos y tribus, sacante Salamanca dientro de la provincia romana de Lusitania con capital n'Emérita Augusta (Mérida). Munches pontes, fontes ya calzaes foron axeitaes n'aquella dómina. La vía equinea o calzada de la Plata ya la ponte romana de la ciudá de Salamanca son exemplos nidios.

Nel sieglu V vándalos, alanos ya suevos pasaron a Hispania calteniéndose los suevos nel nordeste de la península incluída la cuasi totalidá de la provincia salamanquina. Más avante'l Reinu Visigodu venció al Suevu nel 585, tomando Toledo les riendes de la so historia.

Nel añu 711 el rei godu Rodrigu perdió escontra los sarracenos nes batalles de Guadalete ya Segoyuela (na Sierra de Francia de Salamanca) entamando dempués la Hispania musulmana.

Edá Media

Na Alta Edá Media, Salamanca foi “tierra de naide” o “faxa fronteriza” amplia fastera despoblada en gran midida. Nel añu 763 Alfonsu “el Católicu” (739-747) reconquistara'l norte salamanquín (Letesma y Salamantica) mas esta nun fora mui duradera. Dizse que dalgunes antigües ciudaes vetones continuaron poblaes nesos sieglos escuros.

Nel 863 Ordoñu I (850-866) d'Asturies reconquista Salamanca, anque pocu dempués tien d'añoxala.

Alfonsu III (866-910) pon la capital del Reinu en Lleón emprincipiando'l Reinu de Lleón dafechu. La raya-frontera será dempués el ríu Dueru. A lo llargo del so reináu tuvo Salamanca dientro les llendes lleoneses.

Nel 929 independízase Castiella, dixebrándose del reinu de Lleón.

El Reinu Lleonés na domina de Ramiru II (931-950) reconquista tol norte de la provincia salamanquina (939) y da-y nome a un pueblu del Abadengu llamáu Guadramiru. D'otra miente repuebla Ledesma, Vitigudino, Guadramiru, Dallamanca ya Peñaranda de Bracamonte. Considérase Ramiru II como ún de los meyores reis del Regnum Legionense.^{[ensin referencies]}

Dempués de décades de señardá, de traiciones de condes gallegos, ya castellanos en connivencia munches vegaes col enemigu sarracenu --Abu’Amir-Al Mansur ,“el victoriosu” (940-1002)-- que fraya enforma Zamora, Astorga, Coimbra, Lleón, ya l'estáu de guerra civil que cuasi son a destruyir el reinu lleonés.

Coles polítiques d'intervención de Sanchu III el Mayor de Navarra muerre'l rei de Lleón de la dinastía Asturiana Bermudu III na batalla de Tamarón (1028-1037). El so cuñáu Fernandu I rei de Castiella foi tamién rei consorte de Lleón. En morriendo Fernandu ye Alfonsu VI (1065-1109) rei de Lleón. Ye dempués cuando la independencia del Reinu Lleonés ta amenazada pola campaña militar de Sanchu de Castiella que muerre nel asediu de Zamora (1072) gracies al héroe lleonés Vellido Dolfos.

Ye Alfonsu VI ún de los reis más importantes pa Salamanca yá que fai repoblación de la provincia. Encamienta repoblar Salamanca a D. Fruela de León ya D. Raimundu de Borgoña, y al Conde Rodríguez Girón fai lo mesmu respeutu Ciudad Rodrigo. Alfonsu VI da-y Fueros a Salamanca, Ledesma, Ciudad Rodrigo, ya nes fasteres d'anguaño, Portugal a Castelo Rodrigo, Moreira, Trancoso, Guarda, Valhelhas y Tauro. Son los nomaos Fueros Lleoneses.

Nos tiempos d'Alfonsu VII “imperator” entama la construcción de la Catedral Vieya de Salamanca, reconquístase Alba de Tormes, Béjar ya Candelario. A semeyanza d'otros llugares de la Extrema-Durii da-y a Alba de Tormes un Fueru lleonés. Nesti tiempu va independízase Portugal.

Fernandu II de Lleón ( 1157-1188), fiyu del «imperator», repuebla de nuevu Ciudad Rodrigo ya Ledesma, ampliando los Fueros. Tamién foi esti rei quien nomara Ciudad Rodrigo como sede obispal ya dio-y el títulu de “civitas”. Pue que fuere'l rei más importante pa esta ciudá del sureste de Salamanca. nel so reináu Salamanca foi tomada momentáneamente pol rei de Portugal.

Alfonsu IX de Lleón (1188-1230) foi, quiciabes, el rei más importante pa la provincia de Salamanca ya pa la propia capital. Nun ye bilordiar l'aporfiar que Salamanca ye lo que ye anguaño gracies a la so política porque alrodiu de 1218 fundó l'Estudiu Xeneral de la Universidá que dio-y tanta fama universal. Al entamu les “cátedres” tuvieron asitiaes na Ilesia Catedral de Sta. María. Tamién hebo de repoblar una vegada más Alba de Tormes. Ye perfamosu Alfonsu IX por convocar nel primer añu del so reináu (1188) les primeres Cortes “democrátiques” d'Europa na que participaren representantes del tercer estáu: los representantes de les ciudaes, y la burguesía -Salamanca ente elles-.

Fernandu III, fiyu d'Alfonsu IX, va nomase Rei de Lleón, de Castilla y de Toledo. Confirmara la Universidá de Salamanca. De Salamanca allueñase la fontera col islam ya enxamás tornaría a manes sarracenes.

Los Fueros Lleoneses foron vixentes fasta'l reináu d'Alfonsu X (1252-1284), mas les Cortes Lleoneses u taba incluyida Salamanca, taríen dixebraes de les de Castiella abondo tiempu.

Alfonsu XI (1312-1349) ye l'únicu rei que ñaciera en Salamanca, llamáu “el Xusticieru” foi'l segundu de los historiadores, el más enérxicu ya grande de tolos Alfonsos, anque, de xuru, nun fadría solombra a Alfonsu IX.

La vida salamanquina siguió dientro del Reinu de Lleón estableciendo rellaciones fondes con Asturies ya Estremadura per aciu del camín mozárabe a Santiagu Compostela, la Ruta la Plata ya les cañaes ganaderes orientaes norte-sur; exes perimportantes estos de la comunidá de cultura, vezos y folclor de les rexones que pertenecieron a la corona Lleonesa.

Edá Moderna. L'antiguu réxime

Nos sieglos XVI, XVII ya XVIII, Salamanca alcuéntrase dientro del llamáu Reinu de Lleón, Primeru “los Austries” hasta Carlos II ya dempués “los Borbones” nun van privilexar a Salamanca de mou especial. La vida de Salamanca medra alrodiu de la so Universidá que xurdieron tantos frutos en toles estayes del saber, ya tantos sabios conoció.

Edá Contemporánea

El sieglu XIX principia n'España cola collaboración con Francia que darréu tornóse na invasión francesa ya nuna guerra d'independencia onde va sufrir muncho menoscabu la provincia y Salamanca capital qu'alcontró gran destrucción en vides ya monumentos (yera llamada entós “Roma la chica”). Tamién Ciudad Rodrigo caltuvo la guerra. Destacáronse guerrilleros comu Julián Sánchez “el charru” ya los sos llanceros. La batalla de los Arapiles a curtia distancia de la capital va ser crucial pa la derrota de los franceses.

Nel 1833, añu nel que muerre Fernandu VII cola división de los reinos d'España fórmase la provincia de Salamanca d'anguaño que xunto con Zamora y Lleón formen les tierres del Reinu de Lleón. El decretu del ministru Javier de Burgos allugase na rexencia de María Cristina, ma de Sabela II que cuntaba con trés años d'edá. Salamanca según esti decretu de 1833, inda vixente, pertenez al Reinu de Lleón, anque la cadarma autonómica amestólu, escontra la lletra la Constitución, esti territoriu históricu a provincies de Castiella la Vieya (sacadas Santander y Logroño) nel añu 1983 (Gobiernu de Leopoldo Calvo Sotelo) magar les denuncies de partíos políticos, persones particulares ya asociaciones rexonalistes.

El sieglu XXI

No que cinca al momentu actual, Salamanca, con plasmu retrocede poblacional ya económicamente; frayense puestos de trabayu ya amenorgase'l pesu específicu na so Universidá; torgandose, sicasí nuna dómina afayadiza, xida perfeuta, pal progresu xeneral deles provincies dientro de les Autonomíes d'España.

La población salamantina en 2006 amenorgóse en más de 11.000 presonas respeutu al año 1994 . Ye significativu comprobar que Salamanca caltién un alto índiz de población avieyada respeutu a los datos nacionales.

Monumentos ya llugares d'interés

Catedral de Salamanca

Plaza Mayor

La ciudá vieya de Salamanca foi declará Patrimoniu de la Humanidá pola UNESCO nel añu 1985. Los monumentos más representativos de la ciudá son los que siguin:

Catedrales: Salamanca tien dos catedrales, la Vieya, del sieglu XII, d'estilu románicu, ya la Nueva, muncho más grande, del sieglu XVI y d'estilu góticu. Un prestosu ya abondu desconocíu requexu de Salamanca ye’l llugar u xúnense les ilesias catedralas vieya ya nueva, nomáu'l Patiu Chicu. Magar que la construcción de la catedral nueva supusiera l'esbarrumbamientu d ún de los brazos de la nave’l cruceru la catedral vieya, hai que dicir que nel Patio Chico, el románicu ya’l góticu remexen nuna armoniosa plaza. Dende’l Patiu Chicu ye posible acolumbrar el magnu cimborriu románicu la Catedral Vieya, nomáu Torre’l Gallu, col techu d'escames. Mui averáu d'ahí tá'l Guertu de Calistu ya Melibea, onde dalgunos dicen que s'asitiara la trama la novela La Celestina de Fernando de Rojas, y restos de la muria romana.
Plaza Mayor: d'estilu barrocu, dicese que ye una de les plazes más fermoses qu'esisten, diseñá polos arquiteutos Alberto ya Nicolás Churriguera. Les obres emprimaren nel 1729, y ye conocida como "'l cuartu de tar de los salamantinos". Una de les sos esnales tá anguaño ocupá pola casa conceyu. Una de les salides de la plaza, la que va a la "Cai Mayor", tien un requexu (la pequeña plaza del Corrillu) de bayura de guapura y siempres con muncho baruyu. A manzorga tá la ilesia románica de San Martín y a mandrecha una serie de cases con soportales formaos por colunes de piedra rematades en zapates amosando los díes de la selmana (una lluna pal llunes, un Marte pal martes, etcétera).

Fachada de les Escueles mayore de la Universidá de Salamanca

Universidá: conxuntu d'edificios que componíen l'antigua Universidá de Salamanca, qu'incluye les Escueles Mayores, les Escueles Menores ya l'Hospital d'Estudiu (rectoráu d'anguaño). La fachada de les Escueles mayores ye d'estilu platerescu. El rectoráu ye góticu. Les Escules Menores abeyugen el Muséu de la Universidá, ún de los sos mayores atractivos ye’l frescu qu'antañu taba na bóveda de la biblioteca (tres la fachada plateresca), nomáu "El cielu de Salamanca" (sieglu XV). Estos edificios afítanse alredor de la plaza nomada Patiu de les Escueles. Nesta mesma plaza tá la cai'l melicu Álvarez Abarca un de los melicos de la Reina (sieglu XV). Fachada gótica con detalles renacentistes. Güei Muséu de Salamanca.

Colexu d'Anaya o Colexu Mayor de San Bartolomé (tamién coñocíu pol pueblu comu Pallaciu d'Anaya): fundáu nel sieglu XV por don Diego d'Anaya. L'edificiu d'anguaño, d'estilu neoclásicu, foi construyíu ente los años 1760 y 1768, pa sustituir l'antiguu.Anguaño ye la Facultá de Filoloxía. Averáu alcuéntrase l'edificiu la Hospedería, construyíu por Churriguera en 1715, u destaquen les antigues caballerizes, Gúey un popular chigre.

Colexu d'Anaya

Cúpula la Catedral de Salamanca

Ca les Conches

Colexu Mayor Fonseca o de los Irlandeses: construyíu nel 1525, entamada la obra por Xuan d'Ibarra ya Continuolu Diego de Siloé, ye un perguapu edificiu con un patiu central d'estilu renacentista. Fundolu l'arzobispu Alonsu III de Fonseca del que rescibe’l nome, yá que’l so nome oficial yera Colexu de Sanyagu (Fonseca yera por entos Arzobispu de Sanyagu). Esti santu surde representáu enriba la puerta. Na capiella hai un retablu d'Alonsu Berruguete. Dizse de los irlandeses porque yera frecuentáu polos estudiantes irlandeses que getaben una educación católica cuando la ocupación inglesa de la islla prohibió la formación de curas católicos. Anguaño empléase como residencia universitaria ya p'actos culturales. Anexu alcuéntrase l'edificiu l'antigua Hospedería, edificiu barrocu dedicáu a Centru de Posgráu de la Universidá de Salamanca.
Colexu de San Ambrosio (1719): Anguaño ye archivu de la Guerra Civil. Caltién documentos ya oxetos incautaos polas tropas nacionales ya los sos aliaos . Sicasí nel cursu de tola posguerra'l so finxu básicu yera caltener la información rellacionada con muérganos ya indivíduos potencialmente a la escontra del réxime franquista, poro en aquella dómina, utilizabase tala información con fines represores. Dende’l regresu la democracia esti edificiu convirtióse n'unu de los archivos más importantes que taban n’España a la hora d'investigar la domina histórica de la Segunda República. Munchos de los documentos y oxetos qu'aínda permanecen nel archivu tán venceyaos cola masonería, pente ellos diversos muebles colos que foi reconstruída una loxia masónica.
Colexu Trilingüe: fundáu en 1554 pal enseñu del llatín, griegu ya hebreo. Consérvase una seición del patiu orixinal, refechu a partir de 1829, comu la Facultá de Física.
Clerecía: Anguaño sede la Universidá Pontificia. Entamó a construyise nel añu 1617 y terminó 150 años dempués comu Colexu Real del Espritu Santu, de la Compañía de Xesús. Ye d'estilu barrocu. Estrémanse'l colexu, con un interesante claustru, ya la ilesia, con una impresionante fachada de tres cuerpos. El nome de Clerecía debese a que perteneció a la Real Clerecía de San Marcos tres la espulsión de los xesuitas.
Conventu de San Esteban, de los pás dominicos (sieglu XVI): la fachada plateresca, cola so forma d'arcu de triunfu, ye una auténtica algaya del Renacimientu salamantinu. Tamién ye bultable'l claustru, góticu ya renacentista.
Colexu o Seminariu Calatrava: construyíu nel XVIII con un proyeuto principiáu nel 1717 de Xoaquín Churriguera, cuyos adornos barrocos foron esaniciaos poles idees neoclasicistes de Francisco Ibáñez de Corbera, rector del colexu cuando se consagró nel 1790. Anguaño ye del obispáu.Na Guerra de la Independencia despaecieron los llienzos de Goya de los retablos.
Pallaciu de Monterrei: construyóse nel sieglu XVI y ye d'estilu platerescu. Pertenez a la ca d'Alba. Destacen les sos torres y las sos fumeres.
Ca les Conches: construyóse a lo caberu del sieglu XV. D’estilu góticu civil, la so fachada tá decorada con alredor de 350 conches de vieira, distintivu de la orden de Sanyagu. Tamién son importantes les rexas gótiques de les ventanes. Anguaño alberga una biblioteca pública.
Ca de Doña María La Brava: edificiu góticu del sieglu XV, prototipu de les mansiones nobles de la dómina. La so propietaria, María de Monroy, foi la tiesta de ùn de los dos "bandos" nos que dixebróse la ciudá nel sieglu XV. Corto-y la tiesta a los asesinos de sos fiyos. Asitiada na Plaza los Bandos.
Torre del Clavero (sieglu XV): restu d'un pallaciu. El cuerpu d'abaxu ye cuadrangular mentantu el superior ye octogonal adornáu con ochu torrecillas cilíndrices. El so nome tómase de la profesión del so propietariu que yera Clavero Mayor de la Orden d'Alcántara.
Torre del Aire: ye lu únicu que resta del pallaciu de los duques de Fermoselle, construyíu nel sieglu XV. Tien enforma guapes ventanas góticas. Anguaño ye una residencia d'estudiantes.
Fonda Veracruz: patiu con galerías de madera a modu de caleya ensin salida. Güei en dia ye escola d'hostelería.
Ca de la Tierra (s. XV): portalón con arcu de mediu puntu, ventana de tracería gótica. Sede de la Cámara de Comerciu ya Industria de Salamanca.
Ca les Vieyas (s. XVII): antiguu asilu pa probes, anguaño sede de la Filmoteca Rexonal de Castiella ya LLeón. Esposición permanente d'aparatos rellacionáus col cine la so historia, propiedá del cineasta salmantino Basilio Martín Patino.
Ca les Muertes (principios del s. XVI): construyida por Xuan d'Álava, ya nomada asina polas calaveres que decoren la fachada.

Ca les Muertes

Ca del Rexidor Ovalle (s. XVIII): En ella morrió Miguel d' Unamuno.
Ca de Santa Teresa (s. XVI): Equí tomó posada la santa cuando visitó Salamanca en 1570 pa fundar un conventu y equí escribio'l poema "Vivo sin vivir en mí".
Casa-museu Unamuno (s. XVIII): antigua casa los rectores de la Universidá. Consérvase como la tenía Miguel de Unamuno cuando ocupó esti cargu.
Casa Lis: palacete modernista de 1905 con fachada de fierru. Construyíu enriba la muria. Alberga les coleiciones de "art nouveau" ya "art decó" donaes por Manuel Ramos Andrade.
Palaciu la Salina (1546): renacentista, obra de Rodrigu Gil d'Hontañón. Sede de la diputación provincial dende 1884. Débese’l so nome a que foi estancu de sal.
Palaciu d'Orellana (s. XVI): edificiu d'arquiteutura clasicista con influencies manieristes. Destaca el patiu con forma de "L" y la subidoria.
Palaciu d'Abrantes (s. XV): antigua casa señorial d'estilu góticu civil na que destaca la ventana ah.imezada ya’l patiu de tres llaos. Demientres unos años foi la sede del Institutu d'Estudios d'Iberoamérica ya Portal de la Universidá de Salamanca.
Palaciu de Rodríguez de Figueroa (1545): posee interesantes fachades a les cais Conceyu. Güei Casinu de Salamanca.
Palaciu de Castellanos (s. XV-XVI): El Pallaciu de los Marqueses Castellanos enprimose a construyir a finales del sieglu XV, sicasí la so fachada data de fines del XIX, no que cinca al estilu ye góticu ya neoclásicu. Con un potente patiu góticu interior.
Palacio de Solís (s. XV): En esti pallaciu celebróse la boda ente Felipe II ya María de Portugal en 1543. Güei en dia ye sede de Telefónica.
Palaciu d'Arias Corvelle (sieglu XV): fachada mui asemeyada a la de San Boal. Alberga la Escola de Nobles ya Bellas Artes de San Eloy.
Palaciu de San Boal (s. XV): fachada decorada . Foi Escola y albergó'l Conservatoriu de Música de Salamanca; agora ye Centru Cultural Hispano-Xaponés de la Universidá de Salamanca. Na mesma plaza allúgase la Ilesia de San Boal (s. XVII).
Palaciu de Garci Grande (s. XVI): portada renacentista ya ventanas achaflanaes na esquina, únicas na ciudá. Sede de la Caxa d'Aforros (Caxa Duero)).
Conventu las Dueñas (sieglu XV): Bultable ye'l claustru renacentista de planta irregular.
Conventu les Úrsulas: fundáu pol arzobispu Fonseca en 1512. Destaca l'ábside esterior d'estilu góticu. Retablu barroco.
Capiella de la Veracruz: Templu barroco con portada renacentista, sede de la cinco vegadas centenaria Cofradía de la Vera Cruz de Salamanca. Alberga bayura d'obras d'arte.
Conventu de las Agustinas ya Ilesia la Purísima (s. XVII): na ilesia hai un cuadru de la Purísima Concepción pintáu por José de Ribera. Ye la única construcción d'espaciu ya decoración totalmente italiana qu'hai n’España.
Conventu les Claras: fundáu en 1238. Premiu Europa Nostra al so remocique en 1988. Puertes ya ventanes gótiques.
Conventu Xan Antonio'l Real (1736): d'estilu barroco, los sos restos repartense ente’l Teatru Liceo ya una tienda onde puen visitase.
Colexu Santa Cruz de Cañizares (s. XVI): Conservatoriu Profesional de Música. Nel solu consérvanse restos de l'antigua capilla, güei amestaos al salón d'actos del conservatoriu, ya la fachada principal, d'estilu plateresco.
Ponte romana: quince de los sos arcos son romanos del sieglu I. Nes sos cercaníes alcuentranse la ilesia románica mudéyar de Sanyagu (reconstrucción moderna) ya’l toru de piedra que citase nel Lazarillu de Tormes.
Ilesia de Santo Tomás Cantuariense (o de Canterbury): Ilesia románica fundada pal honor a Santu Tomás Becket, arzobispu de Canterbury en 1175, malpenas cinco años dempués de la so muerte. Consta de tres ábsides ya una nave con cubierta de madera.
Antigua ilesia de les Bernardas: obra de Rodrigu Gil d'Hontañón. Prototipu de los templos salmantinos del XVI. Destaca la cabecera qu'asemeya una concha. Güei tá dientru’l colexiu de San Xosé de Calasanz.
Ilesia San Marcos: singular pola so planta circular, al parecer debíu a que tá construyía sobro un cubu . Consta de tres naves ya tres ábsides.
Ilesia de San Xuan de Barbalos (s. XII): románica, guarda un cristu de la mesma dómina. Ye d'una sola nave con cubierta de madera.
Ilesia de Sancti-Spíritus. Ilesia del sieglu XII (1190). El rei Alfonsu IX la va donar na data xuliu ya 22 de 1223 a la Orden de Sayagu. Dempués pasóu a don Martín Alfonsu (fiyo de Alfonsu IX) que donóula dafechu a las monxes del Conventu Santa Ana nel añu 1269. Ilesia d'interior góticu ya esterior renacentista foi restaurada nel sieglu XVI con decoración plateresca. Destacan el coru y la capiella del Cristo de los Millagros (sieglu XIV) que tien un artesonáu mudéxar de los sieglos XV y XVI.
Ermita de Nuestra Señora de la Misericordia (s. XVI-XVII): pequeñu templu barrocu qu'entamóse construyir en 1389 na Plaza Xan Cristóbal. Anguaño, mui frayada, ye una imprenta, mentantu la so espadaña decora la ilesia del barriu de Pizarrales.
Cova de Salamanca: na cuesta de Carvajal ye posible acolumbrar los restos la ilesia San Cebrián, que servía d'entrada a la Cova de Salamanca (sacristía de la ilesia), u dizse que'l diañu enseñaba maxa negro. Mui cerca puédese observar la torre del Marqués de Villena ya tamién la entrada la cueva, agora formando parte d'un edificiu modernu, consérvase milagrosamente l'arcu la entrada de l'antigua ilesia.
Mercáu d'Abastos (1899-1909): na antigua Plaza la Verdura. Construyíu en fierro.
Ca Muséu de Zacarías González. Casa onde vivió y pintó Zacarias González na cai Alarcón (Barriu San Bernardo)

Fiestes Llocales

12 xunu, San Xuan de Safagún, patrón de la ciudá.
8 Setiembre , Virxe de la Vega, patrona la ciudá. Entama la selmana de Ferias ya Fiestas.
Llunes d'agues, el llunes siguiente al llunes de Pascua