Nida işarəsi

Nida işarəsi (!) yazı dilində istifadə olunan bir nöqtələmə işarəsidir. Bu işarə adətən yüksək duyğuların, xüsusilə də təəccüb, sevinc, həyəcan, qəzəb və ya təlaşın ifadəsi üçün istifadə olunur. O, həmçinin əmr cümlələrində vurğu yaratmaq üçün də istifadə edilə bilər.

!
Nida işarəsi
Punktuasiya apostrof (’ ') mötərizə ([ ], ( ), { }, ⟨ ⟩) iki nöqtə (:) vergül (,) tire (‒, –, —, ―) nöqtələr (…, …, . . .) nida işarəsi (!) nöqtə (.) guillemets (" ")--> defis (‐) defis-minus (-) sual işarəsi (?) dırnaq işarəsi (" ", ‘ ’, " ", ‹ ›) nöqtəli vergül (;) əyri xətt (sleş, drob) (/,  ⁄ ) Sözayırıcılar mötərizə ( ) ( ) ( ) interpunkt (·) Əsas tipoqrafika ampersand (&) ticari at (@) ulduz (asterisk) (*) tərsinə əyri xətt (\) siyahı markeri (bullit) (•) sirkumfleks (^) xaç (†, ‡) dərəcə (°) çevrilmiş nida işarəsi (¡) çevrilmiş sual işarəsi (¿) oktotorp (şəbəkə, xeş) (#) nömrə işarəsi (№) bölmə işarəsi (÷) sıra indikatoru (º, ª) faiz, promille, milyonda bir (%, ‰, ‱) abzas (¶) ştrix (′, ″, ‴) paraqraf işarəsi (§) tilda (~) altdan xətt (_) şaquli xətt (¦, |) Zehni mülkiyyət müəllif hüquqlarının qorunması işarəsi (©) əlaqəli hüquqların qorunması işarəsi (®) xidmət işarəsinin simvolu (℠) fonoqram üçün əlaqəli hüquqların qorunması işarəsi (℗) əmtəə nişanı (™) Valyuta işarələri valyuta işarəsi (ümumi) (¤) valyuta işarələri (konkret) (₳ ฿ ₵ ¢ ₡ ₢ ₠ $ ₫ ৳ ₯ € ƒ ₣ ₲ ₴ ₭ ℳ ₥ ₦ ₧ ₱ ₰ £ ₹ ₨ ₪ ₸ ₮ ₩ ¥ ៛) Müstəsna tipoqrafika asterizm (⁂) interrobanq (‽) ironiya işarəsi (؟) Digər Diakritik işarələr Şpasiya Digər yazılarda Çin punktuasiyası

Tarixi və mənşəyi

Nida işarəsinin mənşəyi latın dilinə dayanır. Qədim Romada, "Io" ifadəsi ilə başlayan cümlələrdə yüksək səslə çıxış etmək və ya kütləyə müraciət etmək məqsədi ilə istifadə olunurdu. Zamanla bu "Io" işarəsi "I" hərfinin üstünə "o" hərfi yazılaraq birləşdirildi və nəticədə nida işarəsi meydana gəldi.

İstifadəsi

Nida işarəsi bir çox dildə geniş istifadə edilir. Aşağıdakı hallarda tətbiq oluna bilər:

1. Təəccüb və həyəcan: Nida işarəsi cümlənin sonunda təəccüb, heyrət və ya həyəcan ifadə etmək üçün istifadə olunur. Məsələn, "Bu nə gözəl mənzərədir!"
2. Əmr cümlələri: Əmr cümlələrində vurğunu artırmaq üçün nida işarəsi istifadə olunur. Məsələn, "Dayan!"
3. Çağırışlar və xitablar: Çağırışlar və ya xitab cümlələrində nida işarəsi geniş yayılmışdır. Məsələn, "Ey, dostlar!"

Qrammatik Qaydalar

Nida işarəsi cümlənin sonunda və ya müəyyən bir sözün ardınca yerləşdirilir. Əgər nida işarəsi cümlənin sonunda gəlirsə, cümlə sonuna nöqtə qoyulmur. Lakin nida işarəsi sözün sonunda olub, cümlə davam edərsə, növbəti cümlə nöqtə ilə tamamlanmalıdır.

Müasir İstifadə

Nida işarəsi yazılı mətbuat, ədəbiyyat, elmi əsərlər və internet ünsiyyətində geniş istifadə olunur. Xüsusilə sosial media platformalarında, mesajlarda və elektron poçtlarda duyğuların vurğulanması üçün istifadə olunur. Həmçinin bəzi dillərdə ikiqat və ya üçqat nida işarələri (!, !!, !!!) daha güclü vurğu yaratmaq üçün istifadə edilir.

Nəticə

Nida işarəsi (!) yazı dilində duyğuların və vurğunun ifadəsi üçün əsas vasitələrdən biridir. Onun düzgün və yerində istifadəsi mətnin mənasını və duyğusal təsirini gücləndirir.

İstinad

• Trask, R. L. The Penguin Guide to Punctuation. Penguin Books, 1997. Bu kitabda nida işarəsinin və digər nöqtələmə işarələrinin istifadəsi ilə bağlı ətraflı məlumatlar mövcuddur.
• Crystal, David. Making a Point: The Persnickety Story of English Punctuation. St. Martin's Press, 2015. David Crystal-in bu əsəri ingilis dilindəki nöqtələmə işarələrinin tarixi və istifadəsi haqqında məlumat verir.
• Oxford English Dictionary (OED). OED-də nida işarəsinin tarixi və mənşəyi ilə bağlı ətraflı məlumatlar yer alır.
• Turkish Language Association (TDK). TDK-nın rəsmi saytında və qrammatika kitablarında Türk dilində nida işarəsinin istifadəsi və qaydaları haqqında məlumatlar mövcuddur.
• Yazı mədəniyyətinin durğu işarələr Azərbaycanda durğu işarələrinin istifadəsi.