Çiçəklərin dili

Florioqrafiya (ing. Floriography) və ya çiçəklərin dili (ing. language of flowers) — bu anlayış qədim zamanlardan mövcuddur. Güllərə rəmzi məna ta qədim zamanlardan Asiya, Afrika, Hindistan və Çini mədəniyyətində məlum olmuşdur. Çiçəklərin dili orta əsrlərdə İntibah dövründən məlum idi. Uilyam Shekspir (ing. William Shakespeare) bu çiçəklərin dilindən öz pyeslərində və sonetlərində istifadə etmişdir.

Tarixi

Florioqrafiya 18-ci əsrin sonu və 19-cu əsrin əvvəllərində Avropa ölkələrinin Osmanlı imperiyası (Otoman imperiyası) (ing. The Ottoman Empire) ilə yaranmış diplomatik əlaqələri sayəsində geniş yayılmışdır. Məhz Konstantinopolda (ing. Constantinople) türk sultanlarının hərəmxanalarında sultanın xanımı və cariyələri çiçəklərin köməyi ilə öz əhvali-ruhiyyələrindən xəbər verən gizli namələr göndərirmişlər. Hərəmxana xaricində baş verənlərdən xəbər almaq, ətrafla ünsiyyət qurmaq məqsədi ilə hərəmxana sakinləri tərəfindən əyləncə məqsədi ilə yaradılmış mnemonik oyun idi. 1717-ci ildə, Türk Sultanı sarayındakı İngilis elçisinin xanımı, yazıçı, şairə və səyyah olan Meri Uortli Monteqyu (ing. Lady Mary Wortley Montague), "Türkiyədən məktublar" da hərəm sakinlərinin həyat və məişəti ilə yaxından tanış olaraq, “selam” adlanan yazılarında çiçəklərin dilini ətraflı təsvir etmişdir. 1762-ci ildə bu məktublar nəşr olunduqdan sonra, İngilis cəmiyyəti tərəfindən çiçəklərin dili rəğbətlə qarşılandı və qəbul olundu. Viktoriya dövründə ( ing. Victorian epoch) mövcud olan ədəb-ərkan qaydalarına görə gizli hissləri və duyğular açıq şəkildə bildirilməsi qəbul edilməz idi. Buna görə insanlar çiçəklərin gizli dillindən istifadə edərək öz hisslərini bildirirmişlər. Həmçinin müxtəlif tədbirlərin, tacqoyma, toy, dəfn və.s kimi mərasimlərin alleqorik mənasını ifadə etmək üçün çiçəklərin tərtibatından geniş istifadə edilirmiş. Rusiyada çiçəklərin dili şair, tərcüməçi və folklorşünas Dmitri Petroviç Oznobişın (rus. Дми́трий Петро́вич Озноби́шин) yazıları vasitəsilə məhşürlaşmışdır. O, 1830-cu ildə yazdığı “Selam və ya çiçəklərin dili” adlı kitabında hər bitkinin, çiçəklər dilində müəyyən bir rəmzi mənası danışıq da işlənmə tərzi, üslubu olub. Müasir dünyada çiçəklərin dili demək olar ki, unudulsa da bəzi qaydalar və ənənələr hələ də mövcuddur.

Ledi Meri Uortli Monteqyu 1716-cı il Çarlis Carvar tərəfindən çəkilmiş portret

Çiçəklərin sayına görə mənaları

Rusiya və Avropada qayda olaraq gül çələngində tək saylı çiçəklər xoşbəxt həyat, müsbət əhvali-ruhiyyə və həmahənglik bildirir. On iki saydan başlayaraq həm güt, həm tək sayda çiçək vermək olar. Yalnız 13 rəqəm nəs hesab edildiyinə görə bu sayda çiçək vermək qəbul edilmir. İngiltərə və ABŞ-da olan ənənəyə görə əksinə çüt gül vermək qəbul edilib. Bəzi Asiya ölkələrində isə 4 ədəd gül ölüm mənası verdiyinə görə hədiyyə etmək qəbul edilməzdir. Romantik görüşlərdə bir gül hədiyyə etmək qəbul edilir.

Çiçəklərin rənglərinə görə mənaları

Çiçəklərin rəngləri də xüsusi məna daşıyır. Həttda II Ekaterinanın (rus. Екатери́на II) dövrində bununla bağlı “Güllər haqqında riester” qəbul edilmişdir. Belə ki, qızmızı rəng-sevgi, yaşıl-ümüd, mavi-sədaqət, qara-kədər, sarı-xəyanət mənasını verirdi. Digər xalqlarda sarı rəng başqa məna daşıyır. Misal üçün Yaponiyada sarı rəng nur və günəş mənasını verir. Onlar sarı gülü insanlara nur və xeyirhaqlıq diləyi ilə verirlər. Narıncı rəng-güc, hakimiyyət və qürur, göy-həsrət və sədaqət, bənövşəyi-dostluq, yaşıl- sakitlik və əminamanlıq mənasını verir. Ağ rəng Avropa ölkələrində və Rusiyada saflığın, məsumluq və incəliy bildirir. Amma Asiya ölklərində Yaponiya və Çində bu rəng matəm mənasını daşıyır.

Yaş həddinə görə çiçək bölğüsü

Bir dəstə güll ilə gənc qadının portreti Juli Volpelyer 1822-ci il

Çiçəklərin seçimində diqqətli olmalısınız: güllər qadınların yaşını nəzərə almaqla seçilməlidir.

Romantik gənc xanımlara incə rənglərdə açmamış göncə hədiyyə edilməlidir. Çəhrayi, ağ rəngin müxtəlif çalarları: ağ zanbaq (ing. Lilium candidum), vadi zanbaq (ing. lily of the valley), unutmaməni çiçəkləri (ing. forget-me-nots or scorpion grasses), çobanyastığı gülləri (dil-en|Daisies).

Qız uşaqlarına, yeniyetmə qızlara və gənc qızlara isə güllərin rənginə uyğun olan ipək lentlə bağlanmış bənövşələrdən (ing. violet), çəhrayi qərəfinllərdən (ing. Carnation) və ya xırda qızılgüllərdən (ing. spray roses) kiçik gül dəstəsi hədiyyə etmək olar.

Gənc xanımlar üçün açıq və al-əlvan çalarlarda həm klassik, həm də avanqard üslubda açmış göncə qızılgül gəstəsi uyğundur. Bu tərz gül dəstələri universal sayıldığından bütün yaş həddində olan xanımlara hədiyyə edilə bilər.

Yetkin və yaşlı xanımlara gənc qızlar üçün nəzərdə tutulan kiçik gül dəstəsi və ağ güllər hədiyyə edilmir. Onlara şux və al-əlvan çalarlarda güllər uyğundur. Bunlar qırmızı-narınçı zanbaqlar (ing. Lilium), qırmızı lalələr (ing. Tulips), qladioluslar (ing. Gladiolus) və al-əlvan rənglərdə qırıl güllər uyğundur.

Güllərin mənasının izahi nümunələri

Gül dəstəsi

• Azaleya (ing. Azalea)–yalnızlığın doğan kədər. Azalea dəstəsi sevilən (bəyənilən) şəxsə subay, azad olduğunuzu bildirir.
• Anyutanın gözləri (ing. Pansies)- eşqə vəfa. İngiltərədə bu adət hələ də qorunur: sevgisini etiraf etməkdən utanan bir gəncin bəyəndiyi qıza adını yazmaqla qurudulmuş çiçəyi göndərməsi kifayətdir.
• Astra (ing. Aster) – kədər.
• Vaselyok (ing. Knapweed) - “Onu kimi sadə ol”, “İnan mənə”
• Qərənfil (ing. Carnation) – sevgidə daimlik, qadın cazibəsi: qızmızı rəng- yorucu sevgi, ağ- etibar, məsumliq, saf sevgi, çəhrayi-“ Səni heç vaxt unutmayacam”, bənövşəyi- şıltaqlıq, qeyri-sabitlik, sarı- “Siz məni məyus etdiniz”, zolaqlı-imtina.
• '''Ətirşah''' (ing. Geranium) – al-qırmızı rəng “Hər zaman səninləyəm” və ya “Mən səninlə danışmalıyam”
• Sümbül' gülü (ing. Hyacinth) – daimilik (göy rəng), sevgi və məsumluq (ağ), üzür istəmək (bənövşəyi), oyun (qırmızı və ya çəhrayi), qısqanclıq (sarı)
• '''Gladiolus''' (ing. Gladiolus) - "Mənə bir şans verin."
• Qartenziya (ing. Hortense) - "Anladığınız üçün təşəkkür edirəm."
• Jasmin (Nəstərən)–(ing. Jasmine) – “sevgi əvəzinə dostluq təklifi”
• '''Süsən''' ([[ing. Iris]])- müdriklik, qorxmazlıq, "dostluğun mənim üçün çox şey deməkdir."
• Kaktus (ing. cactus) – daimlik (sabitlik)
• Gülümbahar (ing. Calendula) - kədər, qəddarlıq, qısqanclıq əzabı
• Zınqırov gülü (ing. bell flower) - sədaqət, itaət
• '''Zəfəran''' gülü (ing. Crocus) – xoşbəxtlik
• Lavanda (ing. Lavender) - "Səni xatırlayıram!"
• Vadi zanbaq (ing. lily of the valley) - sədaqət, itaət, təvazökarlıq, "Səni uzunmüddətdir ki, gizli sevirəm."
• Zanbaq (ing. Lilium) - saflıq, düşüncə və əməl təmizliyi.
• Dağlaləsi (Xaşxaş) (ing. Poppy) - əbədi yuxu, unutmaq, xəyal.
• Marqarita (ing. Daisy) -razılıq, (bir çələnq Marqarita) - möhlət mənasını verir.
• Nərgiz (ing. Narcissus) - qarşılıqlı sevgi ardınca getmək.
• Nastursia (Kanusin) (ing. Nasturtium) - qələbə, fəth
• Unutmaməni çiçəkləri (ing. forget-me-nots or scorpion grasses), - həqiqi sevgi, xatirələr.
• Səhləb çiçəyi (ing. Orchid) - sevgi, gözəllik, incəlik; "Sən milyondan birisən"
• Petunya (ing. Petunia) - qəzəb, qəhr, "Sizin varlığınız məni sakitləşdirir."
• Pion (ing. Peony) - xoşbəxt bir həyat arzulamaq; Şərqi - ərəb uzunömürlülük, çinlilər - sevgi.
• Günəbaxan (ing. Sunflower) - “Səni sevirəm!”, “Sən ürəyimi isidirsən”.
• Qızılgül (ing. Rose) – sevgi; ağ - gizli sevgi; çəhrayı - "Zəhmət olmasa inanın mənə", bir neçə çəhrayı qızılgül - uğursuzluq; sarı qızılgül– sevgidə səmimiyyətə inamsızlıq, qısqanclıq, vəfasızlıqın; çay qızılgülü - “Həmişə xatırlayacağam”; qırmızı - sevgi etirafı, bir dəstə qırmızı gül - sonsuz sevgi; Qızılgül və Mitr (Cənnət ağaçı) (ing. Myrtle) –evlilik təklifi; tikansız qızılgül- ilk baxışdan sevgi; qönçə qızılgül - məsumluq və gənclik, ağ qönçə qızılgül - qızlıq, qırmızı qönçə qızılgül - "Təmiz və şirin."
• Çobanyastığı (ing. Daisies) - sülh və sevgi.
• Lalə (ing. Tulips) – qızmızı “Sizi sevirlər” ; sarı “Təbəssümünüz günəş işığıdır”
• Bənövşə (ing. Violet) - təvazökarlıq və məsumluq; mavi - sədaqət, sayıqlıq; ağ - "Gəl bir şans verək"; qədim yunanlar arasında öncə ölümün, sonra təvazökarlığın simvolu hesab edilir.
• Xrizantem (ing. Chrysanthemum) - "Əl çatmaz olsanda, mən gözləyə bilərəm"; ağ - həqiqət; sarı - zəif sevgi.
• Siklamen (ing. Cyclamen) - "Biz ayrılırıq." mənasını verir.