Mari dili
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
Marı dili (və ya Düzən-şərq marı dili) — fin-uqor dillərindən biri. marılar arasında, əsasən Marı El və Başqırdıstanda yayılıb. Ruslar XX əsrədək onların dilini yanlış olaraq "çeremis dili" adlandırırdılar.
| Mari dili | |
|---|---|
| Ölkə | |
| Danışanların ümumi sayı |
|
| Təsnifatı | |
| Yazı | kiril əlifbası |
| Dil kodları | |
| QOST 7.75–97 | мач 445 |
| ISO 639-1 | — |
| ISO 639-2 | chm |
| ISO 639-3 | chm |
| Ethnologue | chm |
| Linguasphere | 41-AAC-a |
| IETF | chm |
| Glottolog | mari1278 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Fin-Perm dilləri qrupuna aiddir. Marı Eldən başqa Vyatka çayı sahillərində və Urala qədər ərazidə yayılıb, bir neçə dialekti vardır.
Düzən-şərq mari dili dağ marı dili ilə və rus dili ilə yanaşı Marı El Respublikasının dövlət dillərindən biridir[3].
Təqribi sayı 450 min nəfərdən çoxdur.
Əlifba
redaktəMarı dilinin əlifbası XVIII əsrin ortalarında yaranıb. İndiki əlifba bir qədər dəyişikliklərlə 1870-ci ildən istifadə edilir.
Marı dilində "Ончыко" ("İrəli"), "Пачемыш" ("Arı") jurnalları, "Кугарня" ("Cümə"), "Марий Эл", "Чолман" ("Kama") və "Морко мланде" ("Morka torpağı") qəzetləri çıxır.
Mədəniyyətdə
redaktə2012-ci ildə ekranlara tam marı dilində çəkilmiş Rusiya istehsalı olan "Небесные жёны луговых мари" ("Luqovı marılarının səma arvadları") adlı film çıxdı.
Ədəbiyyat
redaktə- Троицкий В. П., Черемисско-русский словарь, Казань, 1894 (горн. и лугов.);
- Васильев В. М., Записки по грамматике народа мари, Казань, 1918 (горн. и лугов.);
- Шорин В. С., Маро-русский словарь горного наречия, Казань, 1920;
- Кармазин Г. Г., Материалы к изучению марийского языка, Краснококшайск, 1925 (лугов.);
- Его же, Учебник марийского языка лугово-восточного наречия, Йошкар-Ола, 1929;
- Васильев В. М., Марий Мутэр (словарь горн. и лугов.), Центриздат, М., 1929;
- Castrén M. A., Elementa grammaticae tscheremissicae, Kuopio, 1845 (горн.);
- Wiedemann F., Versuch einer Grammatik der tscheremissischen Sprache, SPB, 1847 (горн.);
- Budenz J., Erdei és hegyi cseremisz szótár, Pest, 1866 (мар., венг., лат. словарь, горн. и лугов.);
- Szilasi M., Cseremisz szótár, Budapest, 1901 (мар., венг., нем. словарь горн. и лугов.);
- Ramstedt C., Bergtscheremissische Sprachstudien, Helsingfors, 1902 (кроме текстов мар., нем. словарь, горн.);
- Beke О., Cseremisz nyelvtan, Budapest, 1911 (грам. горн. и лугов.);
- Räsänen M., Die tschuwassischen Lehnwörter im Tscheremissischen, Helsinki, 1920;
- Lewy E., Tscheremissische Grammatik, Lpz., 1922 (лугов.);
- Wichmann Y., Tscheremissische Texte mit Wörterverzeichnis und grammatikalischem Abriss, Helsingfors, 1923 (кроме текстов словарь и грам. очерк, горн. и лугов.);
- Räsänen, Die tatarischen Lehnwörter im Tscheremissischen, Helsinki, 1923.
Mənbə
redaktə- Сайт Кадзуто Мацумуры о марийском языке (ing.) (yap.)
- Электронные марийские словари, марийские словари онлайн. Марийская грамматика
- Электронные марийские словари онлайн.
- Большой марийско-русский словарь онлайн. Arxivləşdirilib 2014-03-04 at the Wayback Machine
- Mari Multilingual Dictionary Arxivləşdirilib 2009-04-25 at the Wayback Machine
- Финно-угорская электронная библиотека Arxivləşdirilib 2011-06-12 at the Wayback Machine
- Электронная коллекция изданий на марийском языке
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 ScriptSource - Russian Federation.
- ↑ Ethnologue (ing.). 25, 19 Dallas, Texas: SIL International, 1951. ISSN 1946-9675
- ↑ "Закон Республики Марий Эл от 26 октября 1995 года № 290-III (ред. от 10.03.2011) «О языках в Республике Марий Эл»". 2013-12-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-12-28.